نقش نخبگان در بحران روانی گرانی‌ها؛ گفت‌وگو با مجید ابهری

احسان انصاری: پیامدهای اجتماعی افزایش قیمت کالاها برای افراد مورد نیاز و افزایش قیمت ها برای جامعه چه خواهد بود؟ آرمان ملی با دکتر جامعه شناس و رفتارشناس اجتماعی مصاحبه کرد. مجید ابهری برای پاسخ به این سوال و تحلیل پیامدهای تورم. دکتر. ابهری معتقد است: «برخی نخبگان، اندیشمندان و دلسوزانی که امروز در حاشیه نشسته اند باید برای حل مشکلات مردم به میدان بیایند. امروز مسئله اصلی کشور نیروی حیات و سلامت مردم است. جان مردم نباید فدای سلیقه های سیاسی شود. همه در یک قایق نشسته ایم. بنابراین، اگر این کشتی سوراخ شود، کسی زنده نخواهد ماند.» ماحصل این گفتگو را در زیر می خوانید.

پیامدهای اجتماعی نوسانات قیمت ها و افزایش قیمت ها چه خواهد بود و آیا چالش های اقتصادی باعث افزایش چالش های اجتماعی خواهد شد؟
واقعیت این است که گرانی ها زندگی مردم را سخت کرده و چالش های زیادی را در زندگی آن ها ایجاد کرده است. امروزه تعداد فقرا بیشتر از گذشته است و بسیاری از مردمی که تا دیروز در شرایط خوبی زندگی می کردند به دلیل گرانی با چالش های جدیدی روبرو هستند. اگر واقعا مسئولان با آینده نگری چنین تصمیماتی می گیرند، باید جزئیات تصمیمات خود را به نخبگان جامعه اطلاع دهند تا نخبگان در جریان روند کار قرار گیرند. متأسفانه برخی اجازه نمی دهند وعده های انتخاباتی آقای رئیسی در حوزه های مختلف به ویژه در حوزه اقتصادی محقق شود. شعارهای کلیدی آقای رئیسی در انتخابات مبارزه با فساد، مبارزه با تورم و جلوگیری از رشد بی رویه کالاهای عمومی بود، اما تورم وجود دارد و اکنون در حال افزایش است. برخی بدانند که نان به عنوان نیروی اصلی مردم نمی تواند به شوخی تبدیل شود. در عین حال نباید تصمیماتی گرفت که دغدغه مردم را افزایش دهد، بلکه باید دغدغه مردم را کاهش داد.

فشارها و نگرانی های مشکلات اقتصادی چگونه بر رفتار اجتماعی آنها تأثیر می گذارد؟
برخی اخبار باعث اضطراب و استرس افراد می شود و این نگرانی ها بر رفتار اجتماعی آنها تأثیر منفی می گذارد. به عنوان مثال وقتی این خبر منتشر می شود که 670 تن ماکارونی در یک کارخانه تولید ماکارونی نگهداری می شود، روی روحیه افراد تأثیر منفی می گذارد و مردم را نسبت به آینده بدبین می کند. آیا مدیران یک کارخانه باید به خود اجازه دهند اقلام مورد نیاز مردم را برای بهره مندی بیشتر جمع آوری کنند و آیا چنین افرادی به عواقب این اقدام که ممکن است عواقبی در زندگی مردم داشته باشد فکر کرده اند؟ واقعیت این است که برخی مفسدان اقتصادی با سرنوشت سیاسی جامعه بازی می کنند. شایان ذکر است که برخی از کشورهای همسایه ما نیز تورم زا و گران هستند. حتی در برخی موارد گرانتر از ایران هستند. اما چون شبکه های رسانه ای علیه آنها تبلیغ نمی کنند، هیچکس از وضعیت آنها اطلاعی ندارد. این در حالی است که شبکه های معاند خارجی شبانه روز وضعیت بازار ایران را بر هم می زنند که آسیب های زیادی به روح و روان مردم وارد می کند. شرایط به گونه ای است که گرانی و وضعیت اقتصادی افراد دیگر نیز بر امور جامعه تأثیر گذاشته است. به عنوان مثال آلودگی هوا که برای سلامتی انسان بسیار مضر است کمتر مورد توجه قرار می گیرد، در حالی که آلودگی هوا که بیشتر در نتیجه تصمیمات بی برنامه و اشتباه در گذشته ایجاد می شود، سلامت انسان را به خطر می اندازد. به جای حرف زدن و تعارف و تبلیغات باید از نخبگان و کارشناسان برای کاهش مشکلات استفاده کرد.

آیا در دولت سیزدهم این اتفاق افتاده است؟
اگر دولت بخواهد مشکلات مردم را حل کند باید از نخبگان فارغ از سلیقه سیاسی و تنها بر اساس تخصص آنها استفاده کند. امروز با هزینه های جاری مواجه هستیم. ابتدا باید ریشه این هزینه ها را پیدا کنیم و سپس برای آن برنامه ریزی کنیم. بی شک ریشه یابی این هزینه ها کار سختی نیست. اما یافتن راه حلی برای این هزینه ها نیازمند برنامه ریزی دقیق و بلندمدت است. نخبگان و اندیشمندان و دلسوزانی که امروز کنار نشسته اند باید برای حل مشکلات مردم به میدان بیایند. امروز مسئله اصلی کشور نیروی حیات و سلامت مردم است. مسائل معیشتی را نباید فدای سلیقه سیاسی کرد. همه در یک قایق نشسته ایم. بنابراین، اگر این کشتی سوراخ یا شکسته شود، زنده ماندن برای کسی مشکل خواهد بود. انتشار برخی اخبار از ارقام تخصیص و خروج ارز در شرایط فعلی مردم را نگران کرده است. بسیاری از مردم به دنبال امنیت غذایی هستند.

مهمترین پیامدهای اجتماعی فقر در جامعه چیست؟
افزایش قیمت کالاهای مورد نیاز مردم به ویژه در دو سال اخیر که کشور با شیوع ویروس کرونا مواجه بود و بسیاری از مشاغل تعطیل شد، بر تعداد افراد فقیر جامعه افزوده است و این موضوعی غیر قابل انکار است. زمانی می توان ادعا کرد که فقر در جامعه کاهش می یابد که اقشار آسیب پذیر جامعه بتوانند با دستمزدی که دریافت می کنند نیازهای اولیه خود را تامین کنند. فقر مقیاسی چند بعدی است که با شرایط فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی یک جامعه تعریف می شود. خط فقر یک مرزبندی فرضی بین توانایی و ناتوانی در برآوردن نیازهای اساسی است و همراه با مفاهیم دیگر در جوامع مختلف وارد شده است. در کشور ما نیز به دلیل شدت و ضعف وضعیت اقتصادی ناشی از آثار جنگ تحمیلی و تحریم های ظالمانه و غیرانسانی سالهاست که خط فقر فرضی دیگری به نام خط فقر مطلق اضافه شده است. در جوامع دیگر معمولاً از سه لایه اقتصاد ضعیف متوسط ​​و خوب صحبت می شود، متأسفانه به دلیل اتفاقات و شرایطی که در کشور ما ذکر شد تنها دو طبقه ثروتمند و فقیر وجود دارد و این امر بوده است. تقریباً توسط اکثر نظریه پردازان جامعه شناسی پذیرفته شده است. طبقه بندی نظری .. معمولا موسسات و سازمان های اقتصادی متولی این حوزه ها برای توضیح این طبقات در هر فصل میزان درآمد را تعیین و اعلام می کنند. در حال حاضر بر اساس اعلام نهادهای مذکور، میزان حقوق و درآمد ماهانه 11 میلیون دلار برای قرار گرفتن در خط فقر تعیین شده است. عوامل تعیین کننده این مبلغ از حقوق بسیاری از کارمندان و بازنشستگان اطلاعی ندارند وگرنه باید متوجه می شدند که حقوق بازنشستگان که سهم قابل توجهی در اقشار اجتماعی به خود اختصاص داده اند کفاف معیشت آنها را نمی دهد. علاوه بر نکات تاسف بار ذکر شده، از آنجایی که سالمندی سن شروع و بیماری های خاص این سنین مانند فشار خون، دیابت، دردهای استخوانی و بیماری های عصبی و قلبی است که هزینه های آن بیش از سایر هزینه هاست. بر اساس واقعیت های محسوس و موجود خط فقر مطلق به شاخص های ذکر شده اضافه شده است. اگر همین یازده میلیون دلار را به عنوان خط فقر بپذیریم، 60 درصد جمعیت کشور زیر خط فقر هستند.

چه توصیه ای به مسئولان در این زمینه دارید؟
خطوط و خطوط اقتصادی معمولاً بر اساس استانداردها و تعاریف ثابت علمی تبیین و ارائه می شوند. یکی از این معیارها که با توجه به شرایط اقتصادی یک کشور تعیین می شود، خط فقر است. در تمامی کشورها موسسات و سازمان های پولی و اقتصادی وظیفه تعیین این خط مهم را بر عهده دارند و در این زمینه ها تولید ناخالص ملی، درآمد سرانه و سایر شاخص های مالی مانند قدرت خرید، شاخص های کلیدی و نرخ فروش در نظر گرفته می شود. تورم. در برخی موارد برخی از این معیارها به صورت شخصی تعریف و ارائه می شوند و قطعا برای مدت معین و محدودی مورد استفاده قرار می گیرند. تعیین و اعلام خط فقر در صورت عدم توجه به شرایط و واقعیت های ملموس جامعه مشکلات جدیدی را در جامعه ایجاد می کند. بسیاری از آسیب های اجتماعی جامعه امروز ایران ناشی از گرانی است. بیکاران، اقشار کم درآمد و بازنشستگان بیشترین ضربه را از گرانی و تورم افسارگسیخته در جامعه خواهند دید. 70 درصد اضطراب در گروه های کم درآمد به دلیل گرانی است. زمانی که یک مراقب خانواده قادر به تأمین معاش خانواده نباشد، هنگام بازگشت به خانه دچار اضطراب و استرس می شود. در پاسخ به همسر و فرزندان، این استرس به آنها هم وارد می شود. استرس باعث ایجاد تنش در رفتار می شود، چنین افرادی با کوچکترین تنش اجتماعی دیوانه می شوند. دعواهایی مانند بوق و نزاع در پارکینگ ناشی از استرس است و هیچ کس دلیل نمی آورد. برای بهانه های کوچکی مانند سوار و پیاده شدن ماشین، انتظار برای روشن کردن تاکسی یک درگیری لفظی و فیزیکی است. بسیاری از زوج ها به خصوص تازه ازدواج کرده ها تمایلی به بچه دار شدن ندارند و خانواده های تک والدی کمتر به فکر بچه دار شدن هستند. وقتی اقلام بهداشتی یا شیر خشک نوزاد با قیمت های گزاف عرضه می شود، خانواده ها حتی اگر هر دو والدین شاغل باشند، توانایی خرید آن را ندارند.