موافقان و مخالفان تداوم قدرت اردوغان در جهان

شبکه سی.ان.ان در گزارشی درباره دورنمای پیش‌روی رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در انتخابات ریاست جمهوری اعلام شده برای ماه مه آتی در این کشور نوشت:

«انتخابات ریاست جمهوری بعدی ترکیه قرار است در ۱۴ ماه مه آتی، در بحبوحه جدی‌ترین برخورد روسیه و غرب از زمان پایان جنگ سرد برگزار شود. جنگ روسیه علیه اوکراین شاهد تقویت نفوذ خارجی ترکیه به سطحی بوده که برای برخی مایه آزار و برای برخی دیگر مفید بوده است. رئیس جمهور ۶۸ ساله ترکیه شاید هرگز به اندازه دوره اخیر در صحنه بین المللی تاثیر قطبی‌سازی نداشته است.

سینان اولگن، دیپلمات سابق ترکیه و رئیس اندیشکده EDAM مستقر در استانبول، گفت: از نقطه نظر قدرت‌های جهانی، ترکیه در تقاطع بین غرب و بقیه جهان قرار می‌گیرد.

با نزدیک شدن به موعد این انتخابات، اردوغان در تلاش برای ترمیم روابط متزلزل خود با برخی طرفها و تقویت روابط قدیمی اش با برخی طرفهای دیگر بوده است. او همچنین مشتاق است تا از مساله عضویت ترکیه در ناتو به عنوان اهرم نفوذ استفاده کند و خود را به عنوان یک میانجی در مناقشه اوکراین مطرح سازد تا هم به منافع ملی برسد و هم خود را به عنوان یک رهبر منطقه ای و جهانی تبلیغ کند.

در میان کسانی که در صحنه بین المللی به شدت انتخابات ترکیه را دنبال می کنند، هم کسانی هستند که ممکن است حامی ادامه قدرت او باشند، هم کسانی که تصمیم گرفته اند با او کنار بیایند و هم کسانی که چیزی جز پیوستن او به کتاب های تاریخ را نمی‌خواهند.

روسیه

ترجیحات مسکو در ترکیه مخفی نیست. جنگ اوکراین یک زمان تعیین کننده برای نفوذ بین المللی ترکیه و همچنین روابط آن با روسیه بوده است.

روابط نزدیک اردوغان با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه به ترکیه این موقعیت منحصربه‌فرد را داده که تنها کشور عضو ناتو که روسیه به حرفش گوش می‌دهد، باشد. او از رویه متحدان غربی خود در اعمال تحریم‌ها علیه مسکو پیروی نکرده و مشغول گسترش روابطش با روسیه در حوزه انرژی در ضمن مشغولیت غرب به قطع روابطش با روسیه در این حوزه است.

اولگن با اشاره به همکاری رو به رشد پوتین و اردوغان به عنوان شاهدی بر تعمیق روابط آنها، به سی.ان.ان گفت: پوتین قبل از انتخابات ترکیه به حدی از اردوغان حمایت قابل توجه کرده که هیچ رهبر دیگری در جهان اینگونه حمایت نکرده است.

آنکارا و مسکو در حال کار بر روی ایجاد یک هاب منطقه‌ای انتقال گاز طبیعی در ترکیه هستند که طبق گفته اردوغان می تواند برای انتقال گاز به اروپا استفاده شود.

همچنین انتظار می‌رود انرژی هسته‌ای نیز به وابستگی‌های فزاینده ترکیه به روسیه در زمینه انرژی اضافه شود. به گزارش خبرگزاری دولتی تاس، انتظار می‌رود اولین نیروگاه هسته‌ای در ترکیه که توسط روسیه ساخته شده، مالکیت و اداره می‌شود، در سال جاری میلادی به بهره‌برداری برسد.

این دو کشور همچنین فعالیت‌های خود را در سوریه که هر دو در آن حضور نظامی داشته، اما از طرف‌های مختلف حمایت می‌کنند، هماهنگ می‌کنند. تحلیلگران می‌گویند که اردوغان اغلب قبل از اجرای حملات در سوریه به دنبال گرفتن چراغ سبز مسکو – که از نظام بشار اسد در سوریه حمایت می‌کند – می‌رود.

اولگن اظهار کرد: واضح است که انتخاب پوتین در خصوص اینکه می‌خواهد چه کسی در ترکیه برنده شود بسیار شفاف است.

کشورهای حوزه خلیج فارس

کشورهای حوزه خلیج فارس با نقش آفرینی ترکیه در خاورمیانه راحت نبوده اند، اما آنها این اختلافات را کنار گذاشته و تصمیم گرفته‌اند با اردوغان همکاری کنند.

به گفته تحلیلگران، نزدیکی های اخیر در روابط کشورهای حاشیه خلیج فارس با ترکیه، نه تنها منجر به تزریق نقدینگی بسیار ضروری به اقتصاد کند شده ترکیه شد، بلکه به عنوان تأیید اردوغان و رای اعتماد به حکومت او عمل کرد.

سفر تاریخی اردوغان به عربستان سعودی در سال گذشته میلادی پایانی بر مناقشه تلخ بین ترکیه و ریاض بود که پس از قتل و مثله کردن جسد جمال خاشقجی، ستون‌نویس عربستانی الاصل روزنامه واشنگتن پست در سال ۲۰۱۸ در کنسولگری عربستان در استانبول بروز یافت. هم ریاض و هم امارات مخالف حمایت اردوغان از احزاب اسلامگرا در منطقه بوده‌اند.

رهبر ترکیه همچنین سال گذشته اولین سفر رسمی خود در یک دهه اخیر به امارات را داشت و در آنجا با شیخ محمد بن زاید آل نهیان (معروف به MBZ) ولیعهد وقت آن زمان که اکنون رئیس امارات است، دیدار کرد. این بازدید پس از سفر مهم محمد بن زاید آل نهیان به آنکارا در سال ۲۰۲۱ انجام شد.

هر دوی این تنش‌ زدایی‌ها برای ترکیه مزایای مالی داشت. آنکارا از عربستان قول یک سپرده گذاری پنج میلیارد دلاری بانک مرکزی را گرفت و امارات نیز یک صندوق سرمایه گذاری ۱۰ میلیارد دلاری برای ترکیه ایجاد کرد.

سونر کاگاپتای، مدیر برنامه پژوهش ترکیه در انستیتو خاورنزدیک واشنگتن گفت: (اردوغان) هرگز زمانی که رشد اقتصادی را رقم نزده، در انتخابات پیروز نشده است. به همین دلیل تلاش می‌کند تا جریان‌های سرمایه‌گذار را از سمت بازیگران خارجی جذب کند و در روابطش با ثروتمندان مشابه با کشورهای حوزه خلیج فارس مانند عربستانی‌ها و اماراتی‌ها یک شروع مجدد را رقم بزند.

عمر تاسپینار، استاد دانشگاه دفاع ملی در واشنگتن دی.سی، به سی.ان.ان گفت که این چرخش‌ها در روابط نشان داد که کشورهای عرب حوزه خلیج فارس انتظار دارند اردوغان در آینده پیش رو در قدرت بماند.

غرب

به گفته تحلیلگران، کشورهای غربی از دیدن ترکیه پسا اردوغان خوشحال خواهند شد.

آمریکا و اتحادیه اروپا با رهبر ترکیه همچنان که مانع از پیوستن فنلاند و سوئد به ناتو می‌شود و به همکاری با روسیه ادامه می‌دهد، نزاع پیدا کرده‌اند. دلیل ترکیه برای ایجاد بن‌بست در عضویت این دو کشور در ناتو این است که این کشورهای اسکاندیناوی اقدامات ملموسی علیه گروه‌های “تروریستی” – عمدتاً گروه جدایی‌طلب حزب کارگران کردستان مشهور به پ.‌ک.‌ک – که ترکیه سوئد را به پناه دادن به آنها متهم می‌کند اتخاذ نکرده‌اند.

آمریکا همچنین مشکلات خاص خود را با اردوغان داشته است. رئیس‌جمهور ترکیه ماه‌ها تلاش کرده است تا تاییدیه معامله فروش ۴۰ فروند جنگنده اف-۱۶ به ترکیه را به‌ویژه پس از آنکه کشورش از سال ۲۰۱۹ به دلیل خرید سامانه موشکی روسیه اس-۴۰۰ از برنامه مربوط به جنگنده‌های اف-۳۵ حذف شد، کسب کند.

هر چند بایدن هنوز اردوغان را به یک سفر رسمی دعوت نکرده است، اما رهبران دو کشور در حاشیه اجلاس گروه ۲۰ در ماه نوامبر با یکدیگر دیدار کردند.

تاسپینار گفت: «اتحادیه اروپا و آمریکا از دیدن ترکیه پسا اردوغان خوشحال خواهند شد. چنین نتیجه ای ثابت می کند که ترکیه هنوز یک دموکراسی است و می تواند امیدی برای ماه عسل با غرب ایجاد کند.»

310310