راز صدرالدین در ایران زمین

طبیعی است که گزاره فوق شرح ذهنیت جوانی جویای اندیشه و حکمت در فضای فلسفه معاصر ایران است و به هیچ وجه داوری در رده پایین تفکر سینا در مقابل سایر فلسفه ها نیست. مدارس. از زمانی که به یاد دارم، ملاصدرا را هیجان انگیزترین شخصیت تاریخ فلسفه اسلامی و شاید قهرمان این داستان می دانند. هر کس پیرو اندیشه و فلسفه اسلامی باشد، نمی تواند از سایه سنگین صدرا بگریزد. او به عنوان رزمنده ای که سنتز بزرگی در فلسفه بر اساس دین اسلام ایجاد کرد، نهادی است که قصد پایین آمدن از برج عاج فلسفه در خاک ایران را ندارد. گرچه علاقه مندی به ملاصدرا از جانب متعهدان به منصب عقلانیت و احترام به دین قابل درک است، اما وقتی این ماجرا باعث فراموشی یکی از بزرگترین متفکران فلسفی این کشور شود، نمی توان سکوت کرد. هر چند ملاصدرا معاد جسمانی اثبات نشده ابن سینا را به ورطه برهان کشاند و این شواهد در طول قرون به شاهکار فلسفه صدرا تبدیل شده است، اما از گوشه و کنار راهروهای تدریس فلسفه در مدارس و مساجد نیز به سادگی گذشت! یا این همه داستان صدرالدین در ایران آخر دنیا نیست و هنوز هم در خیابان کسانی هستند که می آیند تا ملاصدرا را جلوی چشمشان بگذارند. چه می شود اگر برخی او را فیلسوف و برخی دیگر متالوژیست، برخی او را حکیم و برخی او را آخوند می خوانند! برخی او را شاگرد ابن سینا و برخی دیگر او را شاگرد سهروردی می دانند. جواد طباطبایی آن را نهایت حکمت می داند و احمد فردید به نقد آن پرداخته است. معلوم نیست این متفکر منزوی که ثروت خانوادگی را به دست فقهای وقت گذاشته، به روستای قم بازنشسته شده و پایه های حکمت متعالی را بنا کرده است، چگونه می خواهد در بسیاری از مواقع بر ما ظاهر شود. جنبه هایی که پرماجراترین مسیرهای فلسفه را با هدف نزدیک شدن به کیمیا صدرا در دل اندیشمندان معاصر زنده نگه می دارد.

6565