زنگ خطر «کوچک شدن حریم آثار و بافت های تاریخی» به صدا درآمده و توقف آن به مطالبۀ جدی میراث دوستان کشور تبدیل شده است و از رئیس جمهور درخواست کرده اند برای جلوگیری از دخل و تصرف در حریم و عرصه بافت های تاریخی و آثار طبیعی ایران اقدام لازم را انجام دهد.
به گزارش باراناخبر بحث بازنگری حریم آثار و بناهای تاریخی چندی است موجب نگرانی میراث دوستان شده است؛ نگرانی و دغدغه ای که از دوران وزارت عزت الله ضرغامی وجود داشت و حال به دوره سیدرضا صالحی امیری (وزیر وقت میراث فرهنگی گردشگری دامنه پیدا کرده است. ماجرا از آنجا آغاز شد که صالحی امیری در مجلس دفاع خود هنگام گرفتن رأی از نمایندگان دربارۀ «بازنگری حریم آثار تاریخی» گفت: «بسیاری از نمایندگان مجلس از حریم آثار تاریخی ناراضی هستند و باید حریم این آثار مورد بازنگری قرار بگیرد.»
این اظهارات هرچند کوتاه و مبهم یادآور سیاست های پیشین است آن هم درباره محوطه ها و بافت های تاریخی که هر روز با تعرض و تخریب با وجود قوانین میراث فرهنگی مواجهند؛ محوطه ها و بافت های تاریخی که هنوز به طور دقیق مطالعه باستان شناختی و کارشناسی نشده اند و بازنگری در حریم آنها به انگیزه رسیدگی به مطالبات مردم حتما نگران کننده است. با وجود آنکه مسئولان میراث فرهنگی بارها در پاسخ به این نگرانی ها گفته اند «این بازنگری ها به معنای کوچک شدن حریم نیست» اما آنچه در روند بازنگری حریم ها تا کنون اتفاق افتاده به کوچک شدن و اصلاح بیشتر این حریم ها منجر شده است.
آثاری چون «پاسارگاد» در فارس «شهر تاریخی سیمره» «محوطه تاریخی چالسرا» و «قلعه والی» در ایلام «ارگ علیشاه» و «مسجد کبود» در آذربایجان شرقی «غار کرفتو» در کردستان «دشت بهشت» در البرز «باغ و عمارت رحیم آباد» در خراسان جنوبی «مجموعه تاریخی مفخم» «تپه منصور باغی بجنورد» «تپه نادری» «ارگ بلقیس» و «تپه بلور» و «استقلال» در خراسان شمالی «محور تاریخی فرهنگی اصفهان» «قلاع دختر» و «اردشیر» در کرمان «قلعه صلصال» در گیلان «بازار تاریخی ارومیه» «گورستان ظهیرالدوله» در تهران «هتل رامسر» در مازندران «تپه سیلک» در کاشان شهر جرجان قدیم در گلستان و … تنها چند نمونه از میراث تاریخی این کشور بوده اند که تا کنون پرونده بازنگری حریم برای آن ها تشکیل و حریم برخی از آن ها نیز به دنبال آن بازنگری اصلاح و حتی کوچک شده است.
مهمتر از آن نگرانی درباره بافت های تاریخی شهرهاست که در سال های اخیر بارها شاهد هشدارهایی درباره بافت های شیراز یزد تهران تبریز سبزوار گرگان رشت رامسر اصفهان و … بوده ایم و هنوز مشخص نیست با بازنگری حریم چه سرنوشتی در انتظار هویت این بافت ها خواهد بود؟
حال پس از آنکه ماجرای بازنگری و اصلاح حریم بافت های تاریخی شهرهای گرگان تهران سبزوار و شیراز رسانه ای شده است سیدرضا صالحی امیری وزیر میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی در واکنش به آن به یکی از روزنامه ها گفته است: «یک حق حاکمیت داریم و یک حق مردم. در تحلیل شما تضادی بین مطالبه حاکمیت و مردم وجود دارد اما من این تضاد را نمی بینم. حاکمیت موظف است طبق قانون از میراث فرهنگی ایران بزرگ صیانت مرمت و حمایت کند و از دسترسی افراد سودجو یا زیاده خواه خارج کند اما از سوی دیگر مطالبه ای از سوی مردم در بسیاری از نقاط کشور شکل می گیرد. دال بر اینکه حقوق آنها تضعیف شده است. مشخصا مطالبه آنها بحث روشنی است دال بر حریم. این را بارها تکرار کرده ام و باز هم می گویم. شما نباید مخاطب را تحریک کنید. من در بازار گرگان بودم که عده ای از مردم آمدند و خواسته هایی داشتند. معترض بودند اما من یک جمله می گویم که از روز اول گفتم و تا آخر هم تکرار می کنم. هیچ تصمیمی در وزارتخانه خارج از نظام کارشناسی برای بافت و حریم گرفته نخواهد شد. تصمیمات ما در یک چارچوب قانونی و کارشناسی خواهد بود و ما به صورت نظام سلیقه ای و روابط خارج از چارچوب قوانین و ضوابط عمل نمی کنیم.»
آنچنان که وزیر میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی خبر داده هفته پیش رو قرار است در جلسه ای موضوع «حریم بافت ها و محوطه های تاریخی» با حضور کارشناسان بحث و بررسی شود اما دغدغه درباره کوچک شدن حرایم همچنان وجود دارد.
جامعه باستان شناسان ایران مدت ها پیش در نامه ای به وزیر میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی از او خواست که بانگ بلند این زنگ خطر را بشنود و برای او نوشت که «در سال های گذشته آنان که بحث بازنگری و کوچک شدن حرایم میراثی را به شکلی نادرست مطرح کرده اند یا با اصول موضوعه و مأموریت های این وزارتخانه ناآشنا بوده و از دانش کافی درباره اهمیت و ارزش های میراث فرهنگی بی بهره بوده اند و یا آنکه در پس پردۀ بازنگری حرایم آثار تاریخی سود و منفعتی را دنبال کرده اند. این در حالیست که در کشورهای پیشرفته و مترقی دنیا هر روز بر دقت قوانین برای حفاظت و حراست از ارزش های میراث فرهنگی و بافت های تاریخی و محوطه های باستانی شان می افزایند و با تصویب قوانین جزاییِ سخت و فرهنگ سازی درست تخریب محوطه های باستانی را کم کرده اند. آنان با شناخت ظرفیت های گستردۀ آثار تاریخی و محوطه های باستانی با تدابیر مختلف به رونق گردشگری و جلب مشارکت مردم در پاسداشت میراث فرهنگی همت گماشته اند.»
اینک کارزاری با عنوان «درخواست جلوگیری از تخریب و تعرض به میراث فرهنگی ایران» راه افتاده است که در متن آن خطاب به مسعود پزشکیان رئیس جمهور آمده است: «بی تردید میراث فرهنگی ایران آیینه تمام نمای نبوغ و خلاقیت و صلح دوستی مردم این سرزمین است که در ادوار مختلف و در مواجهه با سهمگین ترین حوادث روزگار از یک سو قلب تپنده تمدن ما و از سوی دیگر بیانگر هنرپروری و تاب آوری مردم این مرز و بوم بوده است.
شوربختانه در بزنگاه فعلی این سرمایه بی مانند ایران در معرض دست درازی و تعرض منفعت طلبان و سودجویانی قرار گرفته که نه عرقی به این خاک و نام پاکش دارند و نه دغدغه ای برای پاسداشت هویت کهن این سرزمین در سر می پرورانند.
متأسفانه بسیاری از این اتفاقات با سکوت وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی به عنوان متولی قانونی میراث فرهنگی و طبیعی ایران اتفاق می افتد. تعرض آشکار به بافت های تاریخی کلان شهرهایی مانند شیراز تهران اصفهان گرگان اردبیل تبریز کاشان باغ ۳۳ هکتاری رامسر مازندران بافت های تاریخی گیلان و بسیاری دیگر از شهرها و دستور تأسف بار وزیر میراث فرهنگی برای کوچک کردن حریم بافت تاریخی سبزوار و احتمالاً گرگان و نیز دستور عجیب استاندار اصفهان در واگذاری ابنیه تاریخی اصفهان از جمله موارد این تراژدی تلخ هستند.
پرسش اصلی از جنابعالی و وزرای کابینه دولت چهاردهم این است که آیا اولویت شما عمل به وظایف حاکمیتی و قانونی تان است یا پاسخ دادن به مطالبات خارج از عرف و بر خلاف مصالح ملی کشور است؟ وزیر میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی برای اخذ رأی اعتماد از نمایندگان مجلس وعده کوچک سازی حریم بافت های تاریخی ایران را داده است شوربختانه امروز مصرانه در همان مسیر حرکت می کند. این در شرایطی است که معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی نیز تخصص و پیشینه مرتبطی با این حوزه نداشته و فنی ترین معاونت این وزارتخانه را با چالش روبه رو ساخته است.
وضعیت میراث طبیعی ایران نیز غمنامه ای است که شرح آن بسیار مفصل است و در وضعیت منفعلانه وزارتخانه مربوطه تبدیل به عرصه تاخت و تاز بلاگرها زمین خواران و سوداگران منابع طبیعی ایران شده است و در مقابل ما شاهد تعقیب قضایی کنشگران واقعی میراث فرهنگی و طبیعی ایران هستیم.»
انتهای پیام