انواع کلید در مدار های برق صنعتی و خصوصیات آن ها

برای کنترل وسایل الکتریکی مصرف کننده ها از وسایل مختلفی استفاده می کنند. یکی از ساده ترین راه های کنترل وسایل برقی استفاده از انواع کلیدهای صنعتی است. به طور کلی کلید وسیله ای است که با تغییر حالتی که در آن به وجود می آید باعث قطع و یا وصل و همچنین تغییر وضعیت مدار الکتریکی می شود.

معمولاً با توجه به اینکه در کجا و برای چه قدرتی مورد استفاده قرار می گیرند به شکل های متفاوتی ساخته می شوند. مثلاً از نظر ساختمان خارجی برای مکان های مرطوب، خشک، گرم و یا جایی که امکان ضربه وجود دارد به گونه ای طراحی و ساخته می شوند که در برابر این عوامل مقاومت لازم را داشته باشند و از نظر جریان عبوری نیز با آمپراژهای مختلف از چند تا چند هزار آمپر ساخته می شوند.

مکانیزم کلیدهای صنعتی متفاوت است و در دسته ­های متفاوتی تولید می شوند ولی در یک نگاه کلی به سه دستۀ کلیدهای ساده یا دستی، کلیدهای مرکب و کلید حفاظتی تقسیم می شوند.

عمل تغییر حالت کلیدهای صنعتی از نیروی مکانیکی ناشی می شود و براساس اینکه این نیروی مکانیکی مستقیماً به کلید اعمال شود یا توسط انرژی دیگری مثل الکتریسته، می توان انواع کلیدها را به دو دسته تقسیم کرد:

کلیدهای ساده

کلیدهای ساده نوعی از کلیدهای صنعتی هستند که برای تغییر حالت، احتیاج به انرژی مکانیکی دارند که این عمل به طور مستقیم روی خود کلید انجام می شود.

این کلیدها به صورت های یک پل، دو پل، سه پل و … ساخته می شوند که از نظر ساختمان و قطع و وصل ولتاژ خود نیز به چند دسته تقسیم می شوند. کلیدهای ساده به دو دسته لحظه ای و دائمی تقسیم می شوند. برای آنکه یک کلید به طور لحظه ای عمل کند، نیروی مکانیکی دائمی لازم نیست، مانند شستی زنگ. اما کلیدهای ساده دائمی، کلیدهایی هستند که برای تغییر حالت آن ها از وصل به قطع و یا بالعکس به یک نیروی دائمی نیاز است.

کلیدهای ساده یا کلیدهای دستی کلیدهایی هستند که نیروی مکانیکی مورد نیاز برای تغییر وضعیت را از طریق دست انسان دریافت می کنند، یعنی توسط نیروی دست قطع و وصل می شوند. مشکل عمدۀ این کلیدها خرابی زیاد، سرعت عمل پایین در قطع و وصل مدار است که نتیجۀ آن نیاز مستمر به تعمیر و نگهداری، خطرات جانی اپراتور، متصل بودن دائمی مصرف کننده به برق، نیاز به انرژی زیاد برای قطع و وصل است.

کلیدهای دستی لحظه ای 

کلیدهای دستی لحظه ای در همه حال تا زمانی که انرژی و نیروی دست بر روی کلید است ثابت باقی می ماند و مدار وصل است؛ با برداشتن دست از روی کلید، به حالت اول خود بازگشته و مدار قطع خواهد شد در نتیجه برای عمل کردن کلیدهای لحظه­ ای نیروی مکانیکی دائمی نیاز است.

کلیدهای دستی لحظه ای دو نوع است: دستۀ اول در برق ساختمان کاربرد دارند مانند شستی های زنگ اخبار و دستۀ دوم در برق صنعتی کاربرد دارند مانند

کلیدهای صنعتی از نوع شستی یا پوش باتن

کلیدهای صنعتی فشاری هستند که به منظور راه اندازی و قطع تجهیزات مختلف استفاده می شوند و با توجه به عملکردشان در انواع استارت- استپ، قطع اضطراری یا برای عملکرد خاص مورد استفاده قرار می گیرند. پوش باتن ها در دو نوع زیر موجودند:

• پوش باتن استارت (START) یا NO : با فشار دکمه کلید تجهیز وصل می شود.
• پوش باتن استارت (STOP) یا NC : با فشار دکمه کلید تجهیز قطع می شود.

انواع پوش باتن اشنایدر

کلیدهای دستی دائمی

کلیدهای دستی دائمی در همه حال وضعیت آنها ثابت باقی می ماند و برای تغییر وضعیت آن­ها باید مجدداً کلید زده شود به عبارت دیگر این کلیدها برای تغییر وضعیت همیشه به نیروی لحظه ای نیاز دارد.

انواع کلیدهای دستی دائمی

کلیدهای ساده دائم کار دو نوع است:

دسته اول در برق ساختمان کاربرد دارد مانند کلیدهای تک پل، دو پل، تبدیل صلیبی, کلیدهای سه فاز و دسته دوم در برق صنعتی کاربرد دارد مانند

کلیدهای دائمی از نظر ساختمان داخلی به شکل های مختلف اهرمی یا تیغه ای، غلطکی ، زبانه ای، سلکتور سوئیچ و کلید گردان ساخته می شوند.

کلید اهرمی

کلید اهرمی ساده (تیغه ای) از ساده ترین نوع کلیدهای صنعتی است. در کلید اهرمی، تیغه های کاردی شکل بر روی محور گردانی سوار شده است. گردش محور توسط اهرم، باعث اتصال تیغه های کاردی شکل به کنتاکت های ثابت می شود.

از کلید اهرمی بیشتر برای جدا کردن مدارهایی با جریان پایین استفاده می شود. در صنعت اغلب به آن کلید چاقویی یا کلید کاردی می گویند. در کلیدهای جریان پایین با استفاده از دو کنتاکت (زیر تیغه و محل ورود جریان) که با فاصله قرار دارند، با بستن رشته سیم نازکی عمل فیوز را برای هر تیغه انجام می دهند و در کلیدهای قدرت بالاتر از فیوزهای کاردی (NH) در زیر تیغه استفاده می کنند و در بعضی از انواع کلید، خود فیوز کاردی به جای تیغۀ کلید با حرکتی هم زمان (برای هر سه فاز) عمل قطع و وصل را انجام می دهد. برای جاگذاری فیوزهای کاردی و همچنین برداشتن آن از وسیله ای به نام فیوزکش استفاده می کنند.

     نمونه ای از کلید اهرمی یا تیغه ای

کلید غلتکی

کلید غلتکی دستۀ دیگری از کلیدهای صنعتی ساده است که ساختمان این کلید از یک استوانۀ عایق که حول محوری به شکل دایره حرکت می کند، تشکیل شده و روی استوانه در قسمت های لازم قطعات هادی به صورت نوار قرار داده شده است، فرم استوانه و قطعات هادی به صورتی است که با حرکت استوانه در حول محورش می تواند کنتاکت های ثابتی را به هم وصل و یا از یکدیگر جدا کند.

اگر قسمت های فرورفته استوانه (غلتک) در جلوی کنتاکت های ثابت قرار بگیرد، حالت قطع و اگر قسمت های برآمده جلوی کنتاکت قرار بگیرد، آنها را به هم وصل می کند. عمر مفید این کلید به علت تماس هادی با کنتاکت ها زیاد نیست.

مقاله پیشنهادی :

کلید زبانه ای

یکی دیگر از کلیدهای صنعتی ساده کلید زبانه ای است که از زبانه ای از اهرم، صفحه زبانه دار، کنتاکت های متحرک و ثابت و فنر تشکیل شده است. در کلید غلتکی به خاطر تماس و سائیدگی که بین نوار هادی و کنتاکت های ثابت به وجود می آید از عمر کلید کاسته می شود. به همین خاطر از کلید غلتکی کمتر استفاده می شود و به جای آن از کلید زبانه ای به جای قرار دادن نوار هادی روی استوانه و تماس آن با تیغه های ثابت، استوانه را طوری طراحی می کنند که دارای برجستگی و فرورفتگی هایی است که این استوانه حول محور خود حرکت کرده و زبانه هایی را بالا و پایین می برد. قطع و وصل کنتاکت ها در این کلید بدون اصطکاک مکانیکی انجام می شود. به همین دلیل طول عمر و مرغوبیت این کلیدها بیشتر است.

زبانۀ مزبور کنتاکتهای متحرک (پلاتین) را به کنتاکت های ثابت، وصل و یا آنها را از هم جدا می کند. کلید زبانه ای به صورت های تابلویی توکار (که معمولاً در صنعت به آن کلید سلکتور هم می گویند) و یا روی کار ساخته می شود.

                   

   بخش های یک کلید زبانه ای

سوالات متداول

انواع کلیدهای صنعتی بر چه اساسی طراحی و ساخته می شوند ؟

معمولاً کلیدهای صنعتی با توجه به اینکه در کجا و برای چه قدرتی مورد استفاده قرار می گیرند به شکل های متفاوتی ساخته می شوند. مثلاً از نظر ساختمان خارجی برای مکان های مرطوب، خشک، گرم و یا جایی که امکان ضربه وجود دارد به گونه ای طراحی و ساخته می شوند که در برابر این عوامل مقاومت لازم را داشته باشند و از نظر جریان عبوری نیز با آمپراژهای مختلف از چند تا چند هزار آمپر ساخته می شوند.

کلید اهرمی چیست و چه کاربردی دارد ؟

کلید اهرمی ساده (تیغه ای) از ساده ترین نوع کلیدهای صنعتی است. در کلید اهرمی، تیغه های کاردی شکل بر روی محور گردانی سوار شده است. گردش محور توسط اهرم، باعث اتصال تیغه های کاردی شکل به کنتاکت های ثابت می شود.  از کلید اهرمی بیشتر برای جدا کردن مدارهایی با جریان پایین استفاده می شود. در صنعت اغلب به آن کلید چاقویی یا کلید کاردی می گویند. در کلیدهای جریان پایین با استفاده از دو کنتاکت (زیر تیغه و محل ورود جریان) که با فاصله قرار دارند، با بستن رشته سیم نازکی عمل فیوز را برای هر تیغه انجام می دهند و در کلیدهای قدرت بالاتر از فیوزهای کاردی (NH) در زیر تیغه استفاده می کنند و در بعضی از انواع کلید، خود فیوز کاردی به جای تیغۀ کلید با حرکتی هم زمان (برای هر سه فاز) عمل قطع و وصل را انجام می دهد. برای جاگذاری فیوزهای کاردی و همچنین برداشتن آن از وسیله ای به نام فیوزکش استفاده می کنند.

نمایندگی اشنایدر الکتریک در زمینهٔ مهندسی برق و تولید تجهیزات الکتریکی، الکترونیکی، تولید، توزیع و انتقال انرژی الکتریکی فعالیت می کند. با مراجعه به سايت ما می‌توانيد به راحتی و با اطمینان از اصالت کالا، خرید کلید اتوماتیک مورد نظر خود را انجام دهید. جهت خرید کلید مینیاتوری اینجا کلیک کنید

مرجع مقاله: بابا ادیسون