به نقل از کارشناسان ایکس بادی ایران یکی از رایج‌ترین مشکلات مربوط به است که ممکن است در هر سنی رخ دهد. درد ناشی از پارگی دیسک کمر در مراحل اولیه با راه‌حل‌های بسیار ساده مانند استراحت، گرمادرمانی، سرمادرمانی، ماساژ و حرکات ورزشی ساده تسکین می‌یابد و به مرور بهتر می‌شود. آب درمانی یکی از روش‌های درمانی پارگی دیسک کمر است که مورد توجه بسیاری از بیماران قرار داشته و توسط پزشک تجویز می‌گردد.
آب درمانی شیوه و روش‌های مخصوص خود را دارد و باید تحت نظارت یک فرد متخصص انجام شود تا نتیجه قابل‌قبولی را به فرد ارائه دهد. در این بخش از مرکز ایکس بادی پاسداران؛ در مورد آب درمانی برای پارگی دیسک کمر صحبت کرده و اطلاعاتی در مورد این روش درمانی برای کاهش درد کمر در اختیارتان قرار می‌دهیم. با ما همراه باشید.
آب درمانی و مزایای آن
آب درمانی یک روش توانبخشی توسط مربی خصوصی است که برای دردهای حاد و مزمن و انواع آسیب‌دیدگی‌ها بکار می‌رود. در واقع این نوع درمان جایگزینی برای تمرینات ورزشی محسوب می‌شود که می‌تواند برای تسکین برخی از دردها، تقویت استخوان‌ها و توانمندسازی عضلات مفید باشد. از مزایای این روش می‌توان به کاهش استرس، بهبود جریان خون، آرام سازی عضلات پرکار، کاهش فشار در مفاصل دردناک، افزایش گردش خون و کاهش حساسیت بدن نسبت به درد اشاره کرد.
آبدرمانی از خواص مکانیکی آب و ویژگی شناور بودن بدن، بهره برده و باعث کاهش فشار بر روی مهره‌های ستون فقرات می‌گردد و از این طریق شرایط بیمار را بهبود می‌بخشد. خواصی که در این بخش مورد توجه قرار می‌گیرد، عبارتند از:
شناور بودن انسان بر روی آب: آب نیروی جاذبه را خنثی می‌کند و باعث شناور شدن انسان می‌شود. در این شرایط وزن وارد شده بر روی اندام‌ها کاهش یافته و ستون فقرات فشار کمتری را متحمل می‌گردد که در نتیجه باعث تعادل اندام‌ها و افزایش قدرت آنها می‌شود. در این شرایط بیمار می‌توان حرکات گسترده‌تری را با اندام‌های خود انجام دهد.
گران روی و ویسکوزیته آب : میزان مقاومت یک مایع در مقابل جاری شدن را ویسکوزیته می‌گویند. این مقاومت به میزان بسیار کم در آب نیز وجود دارد که باعث ایجاد پایداری و استقامت در اندام‌های آسیب‌دیده می‌گردد. علاوه بر این، مقاومت آب میزان آسیب‌دیدگی که در اثر از دست دادن تعادل ایجاد می‌شود را نیز کاهش می‌دهد.
فشار هیدرواستاتیک آب: هیدرواستاتیک به فشاری گفته می‌شود که توسط مایعات در حالت تعادل ایجاد می‌گردد. این فشار بر روی عملکرد قلب و ریه تاثیر مثبتی داشته و باعث بهبود جریان خون در عضلات می‌شود.
روش‌های مختلف آب درمانی
آب درمانی با توجه به حجم آب، دمای آب و … به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. انواع آبدرمانی با توجه به حجم آب عبارتند از:
- آب درمانی عمومی: در این حالت تمامی قسمت‌های بدن انسان در آب قرار می‌گیرد. آبدرمانی عمومی در استخر یا وان‌های پروانه‌ای شکل انجام می‌شود.
- آب درمانی موضعی: در این نوع آبدرمانی تنها بخش آسیب‌دیده وارد آب می‌شود. وان‌های کوچک یا وان‌های گردابی برای این نوع آبدرمانی مناسب هستند.
آب درمانی روش‌های دیگری نیز دارد که شامل موارد زیر می‌باشد:
گرما درمانی: گرمادرمانی یکی از روش‌های کاهش درد و التهاب در نقاط آسیب‌دیده است. گرما باعث افزایش جریان خون بدن شده و با باز کردن منافذ پوست، سموم موجود در سیستم گردش خون را از بدن خارج می‌سازد.
ماساژ درمانی: جریان تند آب می‌تواند مانند یک ماساژدهنده عمل کند و از این طریق باعث تحریک بافت‌های بدن و کاهش درد ناشی از پارگی دیسک کمر شود. برای ایجاد جریان متلاطم و قدرتمند آب از دستگاهی با نام واترجت استفاده می‌شود که ماساژ عمقی را به بافت‌های بدن وارد می‌کند.
آب درمانی به همراه تمرینات ورزشی
برای این‌که بتوانید نتیجه بهتری از آبدرمانی دریافت کنید، توصیه می‌شود حرکات و تمرینات کششی را در آب گرم انجام دهید. قرار گرفتن در آب گرم باعث گرم شدن بدن و آرام شدن عضلات شده و تحرک و انعطاف‌پذیری آنها را بهبود می‌بخشد. از این رو، توصیه می‌شود تا زمانی که در آب گرم قرار دارید یا تازه از آب خارج شده‌اید، حرکات کششی را تحت نظر یک متخصص انجام دهید. برخی از حرکات ورزشی مفید در آب عبارتند از:
گرم کردن بدن: اولین قدم برای انجام ورزش در آب، گرم کردن بدن است. برای انجام این کار در طول استخر راه بروید و لگن و پاهایتان را گرم کنید. این کار حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه زمان می‌برد.
حرکت دوچرخه: زمانی که بدنتان گرم شد، شروع به انجام حرکت دوچرخه کنید. برای این کار باید همان‌طور که بر روی دوچرخه رکاب می‌زنید، پاهایتان را در آب حرکت دهید. این تمرین را به مدت ۱۰ دقیقه و به دو سمت جلو و عقب انجام دهید.
تقویت عضلات پاها و لگن: بایستید و یکی از پاهای خود را به صورت افقی نگه دارید و با پای دیگر به آن ضربه بزنید. این کار را ۱۵ تا ۲۰ بار تکرار کنید. ضربه زدن با پا باعث تقویت عضلات پاها و لگن شده و درد ناحیه کمر را آرام می‌سازد.
تقویت عضلات شکمی: برای تحریک عضلات ناحیه شکم و تقویت آنها، ابتدا روی آب دراز بکشید و پاهای خود را صاف کنید. آن‌گاه زانوهای خود را تا کنید و تا قفسه سینه بالا بیاورید. این حرکت را ۱۰ تا ۱۵ بار انجام دهید.
تقویت عضلات شکم و لگن: در آب بنشینید و پاهای خود را عمود بر بدن قرار دهید. آن‌گاه پاها را از هم باز کنید و شکلی ۷ مانند به آن بدهید. در مرحله بعد پاها را به سمت عقب هدایت کرده و به هم بچسبانید. این کار را ۱۰ تا ۱۵ بار انجام دهید.
تقویت بازو و پاها: در این تمرین باید بر روی آب شناور شوید و دست‌ها و پاهای خود را به حالت پارو زدن حرکت دهید.
سرد کردن بدن: پس از انجام حرکات ورزشی بدن خود را سرد کنید. برای این کار می‌توانید به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در آب راه بروید و حرکات کششی انجام دهید. این کار را بلافاصله پس از خارج شدن از آب نیز می‌توانید انجام دهید.
عوارض آب درمانی
آب درمانی برای طیف وسیعی از دردها و ناتوانی‌های حرکتی مفید است و زیر نظر متخصص و با توجه به شرایط بیمار انجام می‌شود. کمردرد، آرتروز ستون فقرات، پارگی دیسک، پوکی استخوان و کشیدگی یا پارگی عضلات، از جمله مواردی هستند که از این روش برای درمان استفاده می‌کنند.
آبدرمانی یک روش مفید و پرطرفدار درمانی است و مزایای بسیاری برای فرد دارد، اما برای همه افراد مناسب نیست. شرایط بیمار برای استفاده از روش آبدرمانی بسیار مهم است. بیمارانی که مبتلا به کمردرد هستند باید با کمک و راهنمایی‌های فرد آگاه و متخصص حرکات ورزشی را انجام دهند و اگر دچار مشکلاتی چون تب، نارسایی قلبی شدید، عفونت یا بی‌اختیاری ادرار هستند، از آبدرمانی اجتناب کنند. در واقع، افراد باید در نظر داشته باشند که بیماری آنها در آب، تشدید نشود و وضعیت جسمانی‌شان را بدتر نکند. موارد منع آبدرمانی عبارتند از:
- افرادی که نسبت به احساس دما دچار اختلال هستند و در دماهای بالا یا پایین با مشکلاتی چون سوختگی یا یخ‌زدگی مواجه می‌شوند.
- افرادی که دچار بیماری دیابت هستند باید از قرار دادن بدن خود به طور کامل در آب گرم خودداری نمایند. علاوه بر این، انجام تمرینات ورزشی و گرم کردن پا در آب برای آنان مناسب نمی‌باشد.
- افردی که دچار دیابت یا اسکلروز چندگانه هستند و زنان بارداری که فشار خون غیرطبیعی دارند، نباید به مدت طولانی در آب گرم شناور شوند. استفاده از سونای داغ نیز به این افراد توصیه نمی‌شود.
- آب سرد برای بیماران مبتلا به رینود (Raynaud) مضر است و باید از آن پرهیز شود.
- حمام آب سرد برای بیماران مبتلا به تحریک مثانه، سیاتیک، التهاب لگن، روماتیسم در انگشتان پا یا مچ مضر است و باید از آن دوری شود.
- بانوان باردار و افرادی که مبتلا به بیماری‌های قلبی هستند، برای استفاده از سونا باید از پزشک خود مجوز دریافت نمایند.
آموزش آب درمانی برای دیسک کمر
انجام تمرینات در استخر استرس کمتری بر روی کمر شما وارد می‌آورد و به شما امکان می‌دهد بدون بدتر شدن مشکلات کمر، ورزش کنید. مقاومتی که توسط آب به حرکات شما اضافه می‌شود برای بهبود قدرت عملکردی، انعطاف پذیری و به خصوص سلامت قلب بسیار عالی است. آب درمانی دیسک کمر شیوه و روش‌های مخصوص خود را دارد و باید تحت نظارت یک فرد متخصص انجام شود تا نتیجه قابل‌قبولی را به فرد ارائه دهد.
راه رفتن در جهت جلو و عقب در استخر موجب تقویت عضلات پا می‌شود. این حرکت برای افرادی که آرتریت در مفاصل زانو یا باسن دارند، کاربردی است؛ زیرا هیچ فشاری به آن قسمت ها وارد نمی‌آورد. پیاده روی در آب می‌تواند با اضافه کردن شناورهای دستی یا وزنه‌های سبک سخت‌تر شود، که در اینصورت قدم زدن در استخر به یک پیاده روی قدرتی تبدیل می‌گردد. این تمرین پاها و بازوها را تقویت می‌کند؛ به اینصورت که فرد روی پشت شناور است و با دست ها و پاهای خود حرکات پارویی انجام می‌دهد.
ممکن است این سوال پیش بیاید که آیا دیسک کمر خوب می‌شود؟ درجواب باید اشاره کرد که زمان بهبودی به عواملی مانند سلامت، سطح فعالیت و سن بستگی دارد. در برخی موارد، فتق دیسک ممکن است چند ماه طول بکشد تا به طور کامل بهبود یابد. نشانه‌های بهبودی فتق دیسک کمر به این صورت است که در اغلب موارد، ابتدا شدیدترین علائم عصبی بهتر می‌شود. درد شدید در بازو یا پا یکی از اولین علائمی خواهد بود که از بین می‌رود. بی حسی در اندام ممکن است مدت بیشتری باقی بماند.
بهترین حرکات آب درمانی برای دیسک کمر
از بهترین حرکات آب درمانی برای بهبودی دیسک کمر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱.حرکات کششی کمر در آب: کشش کمر یک روش درمانی ارزشمند در توانبخشی می‌باشد زیرا با افزایش طول ستون فقرات همراه است که موجب کاهش فشار در دیسک‌های آسیب دیده کمر می‌شود.
تمرین: در آب‌های عمیق، کاملاً بدون تحمل وزن و به کمک دستگاه شناور زیر بازو این حرکت را شروع کنید. اجازه دهید وزن بدن شما کشش را برای افزایش فضای بین مهره‌ها و کاهش درد فراهم کند.
۲. حرکت اسکوات: یکی دیگر از تمرینات فعال سازی اصلی که بسیار کاربردی است، تمرین اسکوات روی دیوار است. این یک حرکت رایج است، یعنی نشستن روی صندلی و سپس برخاستن از روی صندلی. این تمرین در افزایش قدرت عضلات مرکزی و تقویت عضلات باسن بسیار موثر است.
تمرین: انجام این حرکت در آب بسیار مناسب است زیرا وزن بدن فرد را کاهش می‌دهد و محیط امنی را در صورت افتادن فراهم می‌کند. انجام حرکات اسکوات در مقابل دیوار، می‌تواند به حفظ موقعیت لگن کمک کند.
۳.حرکت زانو تا سینه: این حرکت در حالت ایستاده روی یک پا که کمی خم شده است انجام می‌گیرد. به این صورت که پای دیگر در حالت کشیده و کاملا صاف به طرف سینه کشیده می‌شود. یک دست نیز به عنوان نگهدارنده بدن روی کناره استخر قرار می‌گیرد. این حرکت باعث کشش و تقویت ماهیچه های ساق، لگن و کمر می‌شود.
۴.حرکت کشش پا مقابل دیوار: در این تمرین، دست‌ها به عنوان نگهدارنده بر کناره‌‌ی استخرتکیه می‌دهند و بدن و پاها به سمت آب بصورت کشیده و افقی قرار می‌گیرند که اصطلاحا این حالت را «سوپرمن» می‌نامند. این کار باعث کشش عضلات شانه، گسترش تمام نواحی ازجمله مفاصل پشت می‌شود.
۵.مدیسن بال: انجام حرکات چرخشی و بلند کردن اجسام جزئی از فعالیت‌های روزمره زندگی هستند که ما معمولا آنها را بدیهی می‌دانیم، اما انجام همین حرکات ساده برای افرادی که دیسک کمر دارند با چالش‌هایی همراه است. حال که تمرینات قدرتی انجام شده، اضافه کردن یک تمرین با حرکات چرخشی می‌تواند به پیشرفت در بهبودی فرد کمک کند.
تمرین: در حالی که در آب ایستاده‌اید مدیسن بال را از لگن به سمت شانه مخالف بالا ببرید و سپس دوباره به سمت لگن مقابل برگردانید. بعد از چندین بار تکرار، طرف را عوض کنید. آب مقاومت ثابتی را در طول حرکت ایجاد می‌کند درنتیجه عضلات مربوطه را قوی تر می‌کند.
۶.پلانک در آب: این تمرین می‌تواند به تقویت عضلات محوری بدن کمک کند.
تمرین: با دمبل های شناور زیر هر دست و زیر هر مچ پا، بر روی آب دراز بکشید. زنجیره عضلانی محوری خلفی (همسترینگ، عضلات کمر، تثبیت کننده های کتف) را فعال کنید. این وضعیت را برای مدتی نگه دارید سپس استراحت کنید.