“جذام” یکی از بیماری‌هایی “اندمیک” یا بومی ایران است؛ این بیماری مزمن و مسری است و از طریق باسیل (نوعی باکتری) مقاومی به نام “میکوباکتریوم لپرا” به وجود می‌آید. پوست و اعصاب، مهمترین مناطقی هستند که هدف این باسیل‌ها قرار می‌گیرند؛ هر چند که سایر اندام‌های بدن نیز چندان از حمله این بیماری، مصون نیستند؛ به خصوص دست، پا، صورت و چشم‌ها ممکن است دچار ضایعه شوند. از آنجا که عصب این اعضا از بین می‌رود، بیمار آسیب‌دیدگی و سوختگی را احساس نمی‌کند و ضایعات حاصله ممکن است تبدیل به زخم شوند؛ به علاوه این بیماری ممکن است خود را به صورت ضعف ماهیچه‌ها و فلج نیز نشان دهد و در نتیجه، معلولیت‌های جدی از قبیل از شکل افتادگی عضو یا حتی کوری و از بین رفتن انگشتان دست و پا به وجود خواهد آمد.
میزان شیوع جذام چه قدر است؟
شیوع این بیماری در جهان و ایران بسیار کاهش یافته است و سال‌هاست که ایران وارد مرحله حذف یعنی شیوع کمتر از یک مورد به ازای هر ۱۰ هزار نفر جمعیت شده است.
ایران در سال ۱۳۷۱ با میزان شیوع ۰.۴ در هر ۱۰ هزار نفر جمعیت وارد مرحله حذف بیماری در سطح کشوری و به ترتیب در سال‌های ۱۳۷۵ و ۱۳۷۶ وارد مرحله حذف در سطح استانی و شهرستانی شده است. شمار موارد جدید جذام نیز از سال ۱۳۶۴ روندی رو به کاهش داشته است.
بر اساس آخرین بررسی‌های صورت گرفته، تا پایان سال ۱۴۰۱ تنها ۷ مورد جدید بیماری گزارش شده است که دو نفر از آن‌ها غیرایرانی و پنج نفر ایرانی بوده‌اند که همگی بالای ۱۵ سال سن داشته‌اند. جدول زیر تعداد موارد شناسایی شده را به تفکیک هر سال نشان می‌دهد.
در طول هفت دهه گذشته مجموعاً تعداد ۱۱ هزار و ۹۰۶ مورد جذام در کشور ثبت شده است که بر اساس پیگیری‌های به عمل آمده، از این تعداد ۸۹۸۶ مورد درمان کامل شده و بهبود یافته‌اند و ۲۵۰۳ نفر فوت شده‌اند که البته علت فوت آن‌ها ابتلا به جذام نبوده است، چرا که جذام مرگ‌آفرین نیست بلکه به علت کهولت سن یا مشکلات دیگر جان خود را از دست داده‌اند و از سرانجام ۴۱۱ مورد از موارد قدیمی به دلیل فقدان آدرس صحیح، اطلاعی در دسترس نیست.
نقشه شیوع جذام نشان می‌دهد که خراسان جنوبی بیشترین میزان شیوع بیماری را دارد؛ در سال ۱۴۰۰ در این استان در هر ۱۰ هزار نفر ۰.۰۱۲۰ بیمار مبتلا به جذام شناسایی شده است.
وزارت بهداشت، بهداشت و درمان.
۸۶ درصد موارد ابتلا به جذام در ایران در مناطق شهری و ۱۴ درصد در مناطق روستایی زندگی می‌کنند. همچنین ۲۰ درصد موارد جدید ابتلا زن و ۸۰ درصد مرد هستند.
نحوه انتقال جذام چیست؟
جذام عمدتاً با قطرات بسیار ریز آب بینی می‌تواند پراکنده شود. این بیماری از طریق مخاط دستگاه تنفسی فوقانی و تماس پوست آسیب‌دیده با زخم فرد مبتلا به جذام که تحت درمان نیست، ممکن است منتقل شود.
علائم بیماری جذام چیست؟
رنگ پریدگی پوست و بی‌حسی، اولین علائم جذام هستند. در برخی بیماران، بسیاری از اندام‌های دیگر مانند غدد لنفاوی، بینی، بیضه و کلیه‌ها نیز ممکن است درگیر شوند، اما مهمترین معلولیت ناشی از جذام، درگیری اعصاب بالاتنه است که درنتیجه آن، بی‌حسی یا اختلال حرکتی در یک سری عضلات مشخص، به وجود می‌آید.
جذام درمان می‌شود؟
از آنجا که تمامی میکوباکتریوم‌های فعال قابل کشته شدن هستند، جذام یک بیماری قابل درمان است. چند دارو، موثرترین درمان پیشنهادی سازمان بهداشت جهانی برای بیماری جذام است البته بیماران برای معالجه کامل، باید به صورت مرتب دارو‌های خود را طی دوره‌های نسبتاً طولانی مصرف کنند. آنچه که در این بیماری اهمیت دارد، آغاز سریع درمان است؛ یعنی پیش از آن که اولین علائم معلولیت‌ها ظاهر شوند.