غزال زیاری- دانشمندان دائما مشغول حال بررسی راه‌حل‌هایی برای محدود کردن تغییرات آب و هوایی به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های بشریت هستند و در این راستا راهکارهای مختلفی را آزمایش کرده‌اند.
اما حالا این بار به راهکار تازه‌ای دست یافته‌اند که عبارت است از استفاده از برخی ذرات کوچک غبار.
ایده دانشمندان این است که با استخراج و جمع‌آوری گرد و غبار از سطح ماه و قرار دادن آن در فضای بین زمین و خورشید، ابرهای گرد و غبار ایجاد کنند تا این ابرها چند روز قبل از آنکه بادهای خورشیدی و فشار تشعشع‌ها آنها را پراکنده کند، برروی سطح زمین سایه بیفکنند.
آنها بر این باورند که این سپر گرد و غبار می‌تواند در عرض یک سال، نور خورشید که به زمین می‌رسد را تا ۱.۸ درصد (معادل شش روز آفتاب در طول سال) کاهش دهد که این عدد قابل قبولی برای کاهش سرعت افزایش دمای کره زمین به حساب می‌آید. برای ایجاد چنین سایه‌ای، هر ساله به بیش از 10 میلیارد کیلوگرم غبار نیاز است که این عدد صد برابر بیشتر از جرمی است که انسان‌ها تا به امروز به فضا فرستاده‌اند.
هدف از انجام این کار چیست؟
دانشمندان به دنبال آن هستند تا با بررسی طرح‌های فرضی در راستای محدود کردن تابش خورشید که گاهی “مهندسی‌زمین” نامیده می‌شود، با گرمایش زمین که در اثر انتشار گازهای گلخانه‌ای ایجاد می‌شود، تا حدودی مقابله کرده و در نتیجه آن، پیامدهای فاجعه‌باری مثل شرایط آب و هوایی سخت و بحران آب را کاهش دهند.
البته آنها بر این باور هستند که که این راه‌حل‌های مهندسی نباید تلاش‌ها برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای که باعث گرمایش زمین می‌شود را مختل کند.
راهکار پیشین: هل دادن سیارک
اخترشناسان مدتهاست در تلاش هستند که تابش نور خورشید را بلوکه کنند. البته چنین راهکاری، پیشنهاد تازه‌ای نیست و ایده ستاره‌شناسان در سال ۲۰۱۲ این بود که بزرگ‌ترین سیارک نزدیک به زمین یعنی 1036 Ganymed که ۳۵ کیلومتر عرض دارد را به فضای بین خورشید و زمین هل دهند تا هم ابری از غباری ایجاد کرده و هم آن را با گرانش در جای خود نگه دارند.
البته راهکارهای دیگری نیز از جمله اسپری ذرات معلق در هوا به داخل استراتوسفر یا تزریق نمک دریا به ابرهای فراز اقیانوس‌ها برای شفاف‌تر کردن آنها نیز مورد ارزیابی قرار گرفته بودند.
راهکار جدید: استفاده از غبار
سه اخترستاره‌شناس حالا به راهکار جدیدی برای مبارزه با بحران آب و هوایی زمین دست یافته‌اند؛ کندن سطح ماه و ایجاد غبار و پرتاب آن به فضای بین زمین و خورشید!
بنجامین بروملی، سمیر خان و اسکات کنیون دریافته‌اند که غبار سطح ماه می‌تواند حجم کافی برای پراکنده کردن نور خورشید و ایجاد حفاظی برای کره زمین در مقابل تابش نور خورشید ایجاد کند که این روشی ساده‌تر، ارزان تر و موثرتر از روش‌های پیشین خواهد بود.
دانشمندان همچنین ابعاد، شکل و ترکیب ذرات مختلف موجود در سطح ماه، از غبار زغال گرفته تا شیشه متخلخل، نمک دریا و گرد و غبار ماه را مورد ارزیابی قرار دادند و تاثیرگذاری پرتاب غبار از یک سکو در فضا و از سطح ماه را با هم مقایسه کردند.
اخترشناسان دریافته‌اند که گرد و غبار سطح ماه به اندازه‌ای هست که بتواند اشعه خورشید را مهار کند و پرتاب 11 میلیون تن غبار ماه در فضا می‌تواند حفاظی خورشیدی برای خنک کردن زمین ایجاد کند.
این راهکار جدیدترین راهکار برای بلوکه کردن تابش خورشید برای خنک کردن سطح کره زمین است.
پرتاب غبار از ماه، به صرفه‌تر از زمین
دانشمندان معتقدند که پرتاب غبار از سطح ماه، به جای زمین، راهکار ارزان قیمت‌تری خواهد بود؛ چون پرتاب غبار از سطح ماه به نسبت زمین به انرژی کمتری نیاز خواهد داشت؛ چرا که جاذبه ماه، یک ششم جاذبه کره زمین است.
خطری زمین را تهدید نمی‌کند
طبق گفته بروملی برخی از تکنولوژی‌ها برای ایجاد سپر غبار در حال حاضر وجود دارند؛ مثل تکنولوژی استخراج غبار و پراکنده کردن آن. بروملی دراین باره گفته:«وقتی غبار پخش شود، تنها اثر آن، ایجاد سایه روی کره زمین است و این غبارها با سیاره ما تعاملی نخواهند داشت.»
یعنی سپر غبار، برخلاف دیگر استراتژی‌هایی که برای مهار تابش خورشید مطرح شده بودند، تاثیر بلندمدتی بر جو زمین نخواهد داشت. هرچند که سپر غباری ایجاد شده، بعد از مدتی پراکنده شده و در نتیجه دانشمندان مجبورند دائما به پرتاب غبار ادامه دهند تا بتوانند قدرت این سپر را حفظ کنند.
مخالفان طرح جدید
در این میان بسیاری از متخصصان آب و هوا بر این باورند که مهندسی زمین، باید به‌عنوان آخرین گزینه مدنظر قرار گیرد. چرا که ممکن است عواقب ناخودآگاه و غیرعمدی داشته باشد که دانشمندان هنوز به آن وقفه ندارند. سال گذشته صدها دانشمند نامه سرگشاده‌ای را به امضا رسانده و در آن از دولت‌مردان دنیا خواستند تا سوگند یاد کنند که از سیستم مهندسی زمین برای مهار نور خورشید بهره نخواهند برد.
مایکل مان، محقق آب و هوا در دانشگاه پنسیلوانیا دراین باره گفته:« درست است که کاهش میزان تابش نور خورشید، می‌تواند باعث خنک‌تر شدن زمین شود ولی این نقش به مراتب متفاوتی در سیستم آب و هوایی نسبت به دی‌اکسید کربن ایفا خواهد کرد. تلاش‌ها برای خنثی کردن گرمای ناشی از دی‌اکسید کربن، با کاهش نور خورشید، می‌تواند شرایط آب و هوایی به مراتب متفاوتی را به همراه داشته باشد که شاید متفاوت با تمامی شرایط آب و هوایی‌ای که تا به امروز در تاریخ کره زمین دیده شده، از آب در بیاید؛ مثلا شاهد تغییرات گسترده‌ای در چرخش جوی و الگوهای بارندگی و حتی تشدید احتمال خشکسالی بشویم.»
منابع: Insider , Space
۵۸۵۸