خبرگزاری علم و فناوری آنا – حسین بوذری؛ دانشگاه آزاد اسلامی استان سمنان از معدود مراکز علمی است که به سمت ارتقای رشته‌های مرتبط با تحلیل داده و هوش مصنوعی حرکت کرده است، به طوری که اغلب سازمان‌های این استان خواستار ورود متخصصان دانشگاه آزاد اسلامی برای شکل‌دهی هوش مصنوعی در این عرصه هستند.
در حال حاضر رشته‌های مرتبط با فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی به وفور در دانشگاه آزاد اسلامی استان سمنان وجود دارد، در تحلیل داده و هوش مصنوعی، استفاده از ابزارها و فناوری‌های نوین مانند ماشین‌های یادگیری، شبکه‌های عصبی، الگوریتم‌های تکاملی و سیستم‌های پردازش داده بسیار مهم است، دانشجویانی که با این ابزارها و فناوری‌ها آشنایی دارند، می‌توانند در کاربردهای وسیعی از تحلیل داده و هوش مصنوعی به خوبی مشغول به فعالیت شوند.
یکی از رشته‌های مرتبط با هوش مصنوعی و تحلیل داده در دانشگاه آزاد اسلامی سمنان «ساختمان‌های هوشمند» است که دانشجویان با آخرین فناوری‌های مرتبط با هوشمندسازی ساختمان‌ها آشنا می‌شوند.
دانشگاه آزاد اسلامی ازجمله مراکز آموزش عالی است که با جدیت در پی هوشمندسازی کشور است که اغلب به نام انقلابِ مصنوعی یاد می‌شود.
در راستای بررسی استراتژی دانشگاه آزاد اسلامی استان سمنان و برای دستیابی به آخرین اطلاعات آمایش رشته‌های دانشگاهی و حرکت به سمت رشته‌های مرتبط با هوش مصنوعی گفت‌و‌گویی را با نادر رهبر معاون آموزش و تحص تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی استان سمنان ترتیب داده‌ایم که در ادامه می‌آید:
توسعه آموزش مجازی استراتژی مهم دانشگاه آزاد اسلامی
استراتژی دانشگاه آزاد اسلامی استان سمنان در راستای آمایش و ساماندهی رشته‌های دانشگاهی چیست؟
رهبر: دانشگاه آزاد اسلامی استان سمنان در راستای آمایش و ساماندهی رشته‌های دانشگاهی، استراتژی‌هایی را در نظر گرفته، نخستین استراتژی این دانشگاه توسعه رشته‌های تحصیلی متناسب با نیاز‌های بازار کار استان سمنان است، به‌طوری که دانشگاه آزاد اسلامی استان سمنان با همکاری سازمان‌های دولتی و بخش خصوصی، اقدام به شناسایی نیاز‌های بازار کار استان سمنان کرده و براساس آن، رشته‌های تحصیلی جدیدی را راه‌اندازی یا رشته‌های موجود را تقویت می‌کند.
تقویت رشته‌های تحصیلی با پتانسیل اشتغال بالا دیگر استراتژی دانشگاه آزاد اسلامی استان سمنان است، این رشته‌های تحصیلی با پتانسیل اشتغال بالا را شناسایی و با ارائه امکانات و تسهیلات ویژه تلاش می‌کند تا دانشجویان این رشته‌ها را برای ورود به بازار کار آماده کند.
از دیگر استراتژی دانشگاه آزاد اسلامی استان سمنان ایجاد رشته‌های تحصیلی جدید با محور صنایع و فناوری‌های نوین است، براین اساس این دانشگاه با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان و مراکز تحقیقاتی، اقدام به ایجاد رشته‌های تحصیلی جدید با محور صنایع و فناوری‌های نوین می‌کند. این رشته‌ها، زمینه‌های جدیدی برای اشتغال و کارآفرینی را در استان سمنان مهیا می‌کنند.
استراتژی دیگری که دانشگاه آزاد اسلامی استان سمنان در راستای آمایش و ساماندهی رشته‌های دانشگاهی مورد توجه قرار داده، توسعه آموزش مجازی است، این دانشگاه با توسعه آموزش مجازی به‌خصوص در زمینه دوره‌های کوتاه‌مدت موردنیاز صنعت و جامعه، امکان تحصیل و آموزش را برای افراد بیشتری مهیا می‌کند و این موضوع به‌خصوص برای افراد شاغل و ساکن در مناطق محروم استان سمنان بسیار حائز اهمیت است. با اجرای این استراتژی‌ها، دانشگاه آزاد اسلامی استان سمنان نقش مهمی در توسعه آموزش عالی و اشتغال در استان سمنان ایفا خواهد کرد.
آنا: توجه به حرکت دانشگاه آزاد اسلامی به سمت دانشگاه کارآفرین و مهارت‌محوری، هنوز برخی رشته‌های دانشگاهی منسوخ شده در حال فعالیت هستند، در راستای جذب دانشجویان در رشته‌های مهارت‌آفرینی و کارآفرینی چقدر موفق بوده‌اید و رشد داشته‌اید؟
رهبر: دانشگاه آزاد اسلامی استان سمنان در راستای حرکت به سمت دانشگاه کارآفرین و مهارت‌محوری، اقدامات مختلفی را انجام داده که ازجمله آن‌ها می‌توان به تعامل با صنعت و اصناف در راستای ایجاد رشته‌های جدید در حوزه‌های فناوری‌های نوین و صنایع دانش‌بنیان، اجرای رشته‌های مهارت‌محور و کارآفرینی نظیر رشته‌های طراحی دوخت، تعمیر لوازم خانگی، عکاسی و تعمیر آسانسور و پله‌های برقی و همکاری با بخش خصوصی برای ایجاد فرصت‌های شغلی برای دانشجویان است. با توجه به این اقدامات، دانشگاه آزاد اسلامی استان سمنان در مسیر تبدیل شدن به یک دانشگاه کارآفرین و مهارت‌محور قرار دارد و این اقدامات، نقش مهمی در توسعه اقتصاد دانش‌بنیان و اشتغالزایی در کشور ایفا خواهد کرد.
صنعت و اصناف دوشادوش هم در ارتقای رشته‌های فناوری‌های نوین
آنا: مأموریت آینده دانشگاه آزاد اسلامی استان سمنان در راستای نوسازی رشته‌های دانشگاهی چیست؟
رهبر: مأموریت آینده دانشگاه آزاد اسلامی استان سمنان در راستای نوسازی رشته‌های دانشگاهی، ایجاد یک سیستم آموزشی کارآمد و متناسب با نیاز‌های بازار کار است، این سیستم باید به گونه‌ای باشد که دانشجویان را برای ورود به بازار کار و کسب موفقیت در آن آماده کند.
برای تحقق این مأموریت، دانشگاه آزاد اسلامی استان سمنان اقداماتی همچون ایجاد رشته‌های تحصیلی جدید متناسب با نیاز‌های بازارکار، تقویت رشته‌های تحصیلی با پتانسیل اشتغال بالا، ایجاد مراکز کارآفرینی و نوآوری در دانشگاه‌ها، همکاری با بخش خصوصی برای ایجاد فرصت‌های شغلی برای دانشجویان، تعامل با صنعت و اصناف در راستای ایجاد رشته‌های جدید در حوزه‌های فناوری‌های نوین و صنایع دانش‌بنیان در دستورکار دارد و با اجرای این اقدامات استان سمنان می‌تواند نقش مهمی در توسعه آموزش عالی و اشتغال در استان سمنان ایفا کند.
آنا: نحوه تعامل دانشگاه آزاد اسلامی استان سمنان با سازمان فنی و حرفه‌ای چگونه است؟
رهبر: همکاری دانشگاه آزاد اسلامی با سازمان فنی و حرفه‌ای مزایای فراوانی را نظیر افزایش فرصت‌های شغلی برای فارغ‌التحصیلان، کاهش بیکاری در استان سمنان، توسعه اقتصاد و بهبود کیفیت زندگی مردم استان خواهد داشت.
در این راستا دانشگاه آزاد اسلامی استان سمنان و سازمان فنی و حرفه‌ای استان سمنان در راستای توسعه آموزش مهارتی و کارآفرینی، همکاری‌های مختلفی را با یکدیگر انجام می‌دهند.
ازجمله این همکاری‌ها می‌توان به برگزاری دوره‌های آموزشی مشترک برای دانشجویان و دانش‌آموختگان دانشگاه آزاد اسلامی، ایجاد مراکز مهارتی مشترک در دانشگاه‌های آزاد اسلامی، همکاری در زمینه‌های پژوهش و فناوری، همکاری در زمینه‌های کارآفرینی و اشتغالزایی، همکاری در آموزش و آماده‌سازی کادر فنی و تبادل دانش و تجربه و ارتباطات صنعتی اشاره کرد.
این همکاری‌ها، نقش مهمی در توسعه آموزش مهارتی و کارآفرینی در استان سمنان ایفا کرده‌اند. در نتیجه این همکاری‌ها، تعداد دانشجویان و دانش‌آموختگان دانشگاه آزاد اسلامی که مهارت‌های لازم برای ورود به بازار کار را کسب می‌کنند، افزایش یافته است.
همچنین تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان و مراکز کارآفرینی در استان سمنان نیز افزایش یافته است.
رشد شگفت‌انگیز درخواست شغلی مرتبط با هوش مصنوعی
آنا: جایگاه رشته‌های جدید (تحلیل داده و هوش مصنوعی) از منظر آینده شغلی دانشجویان چگونه است؟
رهبر: رشته‌های جدید مانند تحلیل داده و هوش مصنوعی دارای جایگاه بسیار مهمی در آینده شغلی دانشجویان هستند و با رشد روزافزون فناوری‌ها و دسترسی گسترده به داده‌ها، تحلیل داده و هوش مصنوعی به‌عنوان رشته‌های استراتژیک و موردنیاز در بسیاری از صنایع و حوزه‌ها شناخته شده‌اند.
با افزایش استفاده از داده‌ها و اجرای راهکار‌های هوش مصنوعی در سازمان‌ها، تقاضا برای تحلیل داده و هوش مصنوعی در حال افزایش بوده و این به معنای افزایش فرصت‌های شغلی در این حوزه برای فارغ‌التحصیلان و دانشجویان است.
رشته‌های مبتنی بر تحلیل داده و هوش مصنوعی نیازمند تخصص و مهارت‌های فنی متنوعی هستند. دانشجویانی که توانایی تحلیل داده، برنامه‌نویسی، الگوریتم‌های هوش مصنوعی و مهارت‌های مرتبط را دارند، در آینده شغلی خوبی در این حوزه خواهند داشت.
تحلیل داده و هوش مصنوعی در حوزه‌های مختلف ازجمله بازاریابی، بهداشت و درمان، صنعت، خدمات مالی و سایر حوزه‌ها تأثیرگذاری قابل توجهی دارند، به همین دلیل، فارغ‌التحصیلان و دانشجویان در این رشته‌ها می‌توانند در بسیاری از صنایع و شرکت‌ها فرصت‌های شغلی متنوعی را پیدا کنند.
در تحلیل داده و هوش مصنوعی، استفاده از ابزارها و فناوری‌های نوین مانند ماشین‌های یادگیری، شبکه‌های عصبی، الگوریتم‌های تکاملی و سیستم‌های پردازش داده بسیار مهم است، دانشجویانی که با این ابزارها و فناوری‌ها آشنایی دارند، می‌توانند در کاربردهای وسیعی از تحلیل داده و هوش مصنوعی به خوبی مشغول به فعالیت شوند.
با توجه به این نکات، رشته‌های جدید مانند تحلیل داده و هوش مصنوعی دارای چشم‌انداز‌های شغلی روشنی هستند، با این شرایط دانشجویان همواره باید به‌روز بوده و مهارت‌های موردنیاز را توسعه دهند تا بهترین فرصت‌های شغلی را در این حوزه به دست آورند.
اصلاح ساختار‌ها و برنامه‌های درسی برای به‌روزرسانی علوم
آنا: در راستای به‌روزرسانی و تبدیل شیوه‌های سنتی و کهن مدل‌های آموزشی به شیوه‌هایی که نیاز روز جامعه است، چه اقداماتی داشته‌اید؟ (تبدیل شیوه‌های سنتی و کهن به علوم روز)
رهبر: به طور کلی، تبدیل شیوه‌های سنتی و کهن به روش‌های آموزشی مدرن و به‌روز نیازمند یک رویکرد جامع و هماهنگ است که از تحلیل نیاز‌ها تا اجرای تغییرات در ساختار‌ها و برنامه‌های آموزشی به‌منظور تأمین نیاز‌های جامعه و بازار کار انجام می‌شود.
برای به‌روزرسانی و تبدیل شیوه‌های سنتی و کهن مدل‌های آموزشی به شیوه‌هایی که نیاز روز جامعه است، دانشگاه آزاد اسلامی استان سمنان اقداماتی را در برنامه خود قرار داده است.
تحلیل نیاز‌های جامعه: با این شرایط مشکلات جامعه را به طور دقیق تحلیل کرده و درمی‌یابیم که در زمینه‌های آموزشی و تحصیلی چه تغییرات و به‌روزرسانی‌هایی موردنیاز است.
تعیین اهداف و استراتژی‌های جدید: با توجه به نیاز‌های شناسایی شده، باید اهداف جدیدی برای آموزش و تحصیلات تعیین کرده و استراتژی‌های جدیدی را برای تبدیل شیوه‌های آموزشی سنتی و کهن به روش‌های مدرن و به‌روز ایجاد کنیم.
اصلاح ساختار‌ها و برنامه‌های درسی: لازم است ساختار‌های آموزشی و برنامه‌های درسی به‌روزرسانی شوند تا مهارت‌ها و دانش‌های جدید مورد نیاز جامعه در آن‌ها جای بگیرد، این شامل اضافه کردن رشته‌ها و دروس جدید، تغییر در محتوا و روش‌های آموزشی و به‌روزرسانی فناوری‌های آموزشی است.
ارتقای مهارت‌های اساتید: استادان نیز باید با تغییرات روزافزون در حوزه‌های مرتبط با رشته خود آشنا شوند و مهارت‌های لازم برای تدریس در روش‌های جدید را به دست آورند. برای این منظور، دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های مدرن برای استادان برگزار شود.
ارتقای تکنولوژی در آموزش: استفاده از فناوری‌های پیشرفته در فرایند آموزش و یادگیری می‌تواند کمک‌کننده باشد. باید تکنولوژی‌های مدرن مانند فضای مجازی، هوش مصنوعی، واقعیت مجازی و افزوده، ابزار‌های تعاملی و سیستم‌های مدیریت آموزشی را به‌کار ببریم تا به‌روزرسانی و تبدیل شیوه‌های سنتی آموزشی را تسهیل کنیم.
همکاری با صنعت و سازمان‌ها: برقراری ارتباط نزدیک با صنعت و سازمان‌ها به ما کمک می‌کند تا درک بهتری از نیاز‌های شغلی و مهارت‌های موردنیاز داشته باشیم و آموزش را به‌گونه‌ای طراحی کنیم که فارغ‌التحصیلان بتوانند نیاز‌های عملی جامعه و صنعت را برطرف کنند.
ارزیابی و بازخورد مداوم: برای اطمینان از بهره‌وری و کارایی تغییرات، لازم است روند آموزش و تحصیلات به‌روزرسانی شده مورد ارزیابی و بازخورد مداوم قرار گیرد تا ایرادات و نواقص شناسایی شده و تصحیح شوند.
تدوین مشخصات شاخصه‌های اسلامی و ایرانی در سرفصل‌های آموزشی
آنا: برای تغییر فرآیند آموزشی در برخی دانشگاه‌ها که به شاخصه‌های غربی اهمیت می‌دهند و شاخصه‌های غربی در این دانشگاه‌ها پیاده می‌شود و تبدیل آن به شاخصه‌های اسلامی و ایرانی چه پیشنهادی دارید؟
رهبر: تغییر فرآیند آموزشی به شاخصه‌های اسلامی و ایرانی نیازمند طرحی هماهنگ و جامع است که با مشارکت استادان، دانشجویان و سایر اعضای دانشگاه برنامه‌ریزی و اجرا شود.
همچنین همکاری با محققان و دانشمندان مرتبط با حوزه‌های اسلامی و ایرانی نیز برای توسعه محتوای مرتبط اسلامی و ایرانی در دانشگاه بسیار مفید است. برای تغییر فرآیند آموزشی در برخی دانشگاه‌ها که به شاخصه‌های غربی اهمیت می‌دهند و شاخصه‌های غربی در این دانشگاه‌ها پیاده می‌شود و تبدیل آن به شاخصه‌های اسلامی و ایرانی پیشنهاد‌های زیر ارائه می‌شود:
نخستین گام برای تبدیل فرآیند آموزشی به شاخصه‌های اسلامی و ایرانی، تدوین مشخصات دقیق و مفصلی از این شاخصه‌هاست، برای این منظور می‌توان با مشارکت استادان، فضای مشورت و دانشمندان مربوطه، اصول و ارزش‌های اسلامی و ایرانی را شناسایی کرده و آن‌ها را به‌عنوان راهنمایی برای تدوین برنامه‌های آموزشی و فرآیند آموزشی مورد استفاده قرار دهیم.
از طرفی می‌توان با اصلاح محتوای آموزشی، مفاهیم و مبانی اسلامی و ایرانی را به طور جامع و دقیق‌تر به دانشجویان ارائه داد. این شامل مطالعه و تدریس مبانی قرآنی، اصول و ارزش‌های اخلاقی اسلامی، تاریخ و فرهنگ ایران، ادبیات و هنر ایرانی و سایر علوم مرتبط می‌شود.
در آموزش باید به جنبه‌های فرهنگی اسلامی و ایرانی توجه کنیم و این شامل تربیت اخلاقی، آموزش ارزش‌های اسلامی و ایرانی، ترویج هنر و ادبیات ایرانی، توجه به تقویم‌های اسلامی و مراسم مذهبی است.
برقراری همکاری با محققان و دانشمندانی که در حوزه‌های اسلامی و ایرانی تخصص دارند، می‌تواند به توسعه و ارتقای محتوای اسلامی و ایرانی در آموزش دانشگاهی کمک کند که شامل همکاری در تحقیقات مشترک، برگزاری همایش‌ها و کارگاه‌های مرتبط، و تبادل دانش و تجربه است.
باید فرهنگ دانشگاهی را براساس ارزش‌ها و مفاهیم اسلامی و ایرانی تقویت کرده و آن‌ها را در بین دانشجویان و اعضای هیئت علمی ترویج داد. برگزاری هفته‌های فرهنگی، کارگاه‌ها و سخنرانی‌ها در این زمینه می‌تواند مفید باشد.
این امر از طریق آموزش مبانی اسلام و ایران، آشنایی با تاریخ و فرهنگ اسلامی و ایرانی، و تقویت روحیه ملی‌گرایی و میهن‌پرستی در دانشجویان می‌تواند انجام شود.
توسعه رشته‌های تحصیلی متناسب با نیاز‌های جامعه اسلامی و ایرانی: این امر از طریق ایجاد رشته‌های جدید در حوزه‌های علوم اسلامی، علوم انسانی اسلامی، و علوم پایه کاربردی می‌تواند انجام شود.
برنامه‌های آموزشی باید مطابق با شاخصه‌های اسلامی و ایرانی اصلاح شوند که شامل اضافه کردن دروس مرتبط با ارزش‌ها و اصول اسلامی، تحقیقات مرتبط با مسائل اجتماعی و فرهنگی ایران، مطالعه منابع معتبر اسلامی و ایرانی و تدوین برنامه‌های درسی ارتباطی با فرهنگ و هنر ایران است.
تقویت پژوهش و فناوری در دانشگاه‌ها؛ این امر از طریق ایجاد مراکز پژوهشی و فناوری، حمایت از طرح‌های پژوهشی، و همکاری با مراکز علمی و صنعتی می‌تواند انجام شود.
ایجاد فضایی امن و باز برای تبادل اندیشه‌ها و نظرات از طریق برگزاری سمینارها، همایش‌ها، و کارگاه‌های آموزشی و ایجاد فضایی برای نقد و بررسی آزاد می‌تواند انجام شود.
تقویت نقش دانشگاه‌ها در توسعه جامعه از طریق مشارکت دانشگاه‌ها در رفع مشکلات جامعه، ارائه خدمات آموزشی و پژوهشی به جامعه و تربیت نیروی انسانی متخصص برای جامعه می‌تواند انجام شود.
۱۰ درصد رشته‌های دانشگاه آزاد سمنان منسوخ شده است
آنا: آیا دانشگاه آزاد اسلامی استان سمنان در حرکت به سمت مهارت‌محوری به ایده‌آل‌ها دست پیدا کرده است؟
رهبر: دانشگاه آزاد اسلامی استان سمنان در حرکت به سمت مهارت‌محوری پیشرفت‌هایی نظیر ایجاد رشته‌های جدید مهارت‌محور داشته است، اما هنوز راه زیادی را در این مسیر در پیش دارد. با این شرایط دانشگاه آزاد اسلامی استان سمنان هنوز باید در برخی زمینه‌های زیر تلاش کرده و پیشرفت کند.
این زمینه‌ها عبارتند از توسعه دوره‌های آموزشی مهارتی، ایجاد مراکز کارآفرینی و نوآوری، همکاری با بخش خصوصی برای ایجاد فرصت‌های شغلی، افزایش کیفیت آموزش مهارتی، تقویت ارتباط بین آموزش مهارتی و بازار کار و توسعه برنامه‌های حمایتی برای دانشجویان مهارت‌محور.
با رفع این چالش‌ها، دانشگاه آزاد اسلامی استان سمنان می‌تواند به ایده‌آل‌های خود در زمینه مهارت‌محوری دست پیدا کرده و دانشجویان را برای ورود به بازار کار و کسب موفقیت در آن آماده کند.
آنا: چند درصد رشته‌های منسوخ شده دانشگاه متبوع شما کنار گذاشته شده‌اند و چه رشته‌های جدید تأسیس کرده‌اید؟
رهبر: دانشگاه آزاد اسلامی استان سمنان در راستای حرکت به سمت دانشگاه کارآفرین و مهارت‌محور، برخی از رشته‌های منسوخ شده را کنار گذاشته و رشته‌های جدیدی را تأسیس کرده است.
بر این اساس حدود ۱۰ درصد از رشته‌های دانشگاه آزاد اسلامی استان سمنان منسوخ شده و کنار گذاشته و در مقابل ۲۰ درصد از رشته‌های جدیدی در دانشگاه آزاد اسلامی استان سمنان تأسیس شده‌اند که اکثر این رشته‌ها مهارت‌محور و کارآفرینانه هستند.
برخی از رشته‌های جدیدی که در دانشگاه آزاد اسلامی استان سمنان تأسیس شده و دانشجویان را برای ورود به بازار کار و کسب موفقیت در آن آماده می‌کنند عبارتند از مدیریت کسب و کار، بازاریابی، مدیریت مالی، مدیریت منابع انسانی، مهندسی ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست، ساختمان‌های هوشمند، علوم تربیتی، طراحی دوخت، عکاسی، تعمیرات لوازم خانگی، ممیزی انرژی، آسانسور و پله برقی، امور بیمه، امور مالی و مالیاتی، امور بانکی، صنایع غذایی و گردشگری.