دلیل نامگذاری روز پدر

چرا تولد حضرت علی ع را روز پدر نامیدند؟

همانطور که برای تولد پدر به دنبال کادو تولد پدر هستیم، روز پدر روزی است برای بزرگداشت پدرها و باید هدیه ای در خور آنها تهیه کنیم. در ایران روز پدر در ۱۳ رجب زادروز حضرت علی بن ابیطالب (ع) ، اولین امام شیعیان گرامی داشته می‌شود. قبل از انقلاب اسلامی، روز ۲۴ اسفند زادروز رضا شاه بر پایهٔ گاهشمار ایرانی روز پدر نامیده می‌شد. اما پس از انقلاب اسلامی روز پدر به زادروز علی ابن ابی طالب امام نخست شیعیان تغییر یافت. در بسیاری کشورها روز پدر، سومین یکشنبهٔ ماه ژوئن در نظر گرفته شده‌است. این روز در ادامهٔ روز مادر و قدردانی از مادران است.

روز پدر در سایر کشورها

روز پدر در آلمان

روز پدر در آلمان(به آلمانی|Vatertag) نسبت به دیگر کشورهای جهان متفاوت است.روز عروج مسیح به آسمان به عنوان روز پدر در نظر گرفته شده‌است (روز سه شنبه، چهل روز پس از عید پاک). این روز، یک تعطیلی رسمی است و در برخی مناطق آلمان به آن «روز مرد» (به آلمانی: Männertag) یا «روز آقایان» (به آلمانی: Herrentag) نیز می‌گویند. چاپ عکس روی شکلات از ایده های این کشور برای هدیه روز پدر می باشد.

روز پدر در آمریکا

در آمریکا روز پدر در سومین یکشنبهٔ ماه ژوئن جشن گرفته می‌شود. این روز اولین بار در ۱۹ ژوئن ۱۹۱۰ در اسپوکین گرامی داشته شد.

روز پدر به شکل امروزی آن از سوی سونورا اسمارت داد زادهٔ آرکانزاس ایجاد شد. پدر او ویلیام جکسون اسمارت، یکی از کهنه سربازان دوران جنگ داخلی آمریکا بود، او به تنها شش فرزندش را در اسپوکین بزرگ کرده بود.دختر او سونورا، بسیار تحت تاثیر تلاش‌های آنا جارویز برای جا انداختن روز مادر قرار گرفته بود، برای همین او روز ۵ ژوئن زادروز پدرش را به عنوان روز پدر معرفی کرد اما آمادگی لازم برای برگزاری مراسم بزرگداشت را نداشت درنتیجه مراسم به سومین یکشنبهٔ ژوئن منتقل شد.

خیلی زود ویلیام جنینگ برایان به صورت غیر رسمی از این مراسم حمایت کرد. در ۱۹۱۶ خانوادهٔ وودرو ویلسون رئیس جمهور وقت نیز برای او مراسم بزرگداشت روز پدر را برگزار کردند. در ۱۹۲۴ کالوین کولیج رئیس جمهور آن دوران پیشنهاد کرد که روز پدر به عنوان یک روز ملی شناخته شود.

روز پدر در اسپانیا

روز پدر (به اسپانیایی: El Día del Padre) در روز جشن یوسف مقدس، در ۱۹ مارسگرامی داشته می‌شود. در این روز مقدس، بانک‌ها و بسیاری از مغازه‌ها تعطیل اند.

روز پدر در استرالیا

مردم در استرالیا، در اولین یکشنبهٔ سپتامبر روز پدر را گرامی می‌دارند، این روز تعطیلی عمومی نیست. هر ساله در ۳۲ شهرستان ایالت ویکتوریا برای بزرگداشت پدرها و نشان دادن اهمیت نقشی که آن‌ها در تربیت فرزندان دارند، جشنی برگزار می‌شود و به پدران برگزیده «جایزهٔ پدر سال» داده می‌شود. تابلو سه بعدی با تصویر پدران از جمله این جوایز می باشد.

روز پدر در ایتالیا

در ایتالیا، مطابق سنت‌های کاتولیک روم، روز پدر در ۱۹ مارس، «روز یوسف مقدس» (به ایتالیایی: Festa di San Giuseppe) گرامی داشته می‌شود. این روز یک تعطیلی عمومی نیست.

روز پدر در پاکستان

در پاکستان روزی به نام روز پدر وجود ندارد. تنها آن‌هایی که از آمریکایی‌ها تاثیر گرفته‌اند به پیروی از آن‌ها سومین یکشنبهٔ ژوئن را به عنوان روز پدر گرامی می‌دارند.

روز پدر در ژاپن

در ژاپن در سومین یکشنبهٔ ژوئن روز پدر گرامی داشته می‌شود. این روز تعطیل عمومی نیست.

روز پدر در کانادا

روز پدر در کانادا در سومین یکشنبهٔ ماه ژوئن گرامی داشته می‌شود، این روز یک تعطیلی عمومی نیست. معمولا افراد در این روز، روز خود را با پدر خانواده سپری می‌کنند، جشن کوچکی می‌گیرند و هدیه می‌دهند.

روز پدر در کره

در کره، روز پدر و مادر در ۸ مه هر سال گرامی داشته می‌شود. این روز تعطیل رسمی نیست.

روز پدر در مالزی

در مالزی در سومین یکشنبهٔ ژوئن روز پدر گرامی داشته می‌شود. این روز تعطیل عمومی نیست.

علت نام‌گذاری روز ولادت حضرت علی (ع) به نام روز پدر

سیزدهم رجب، سالروز ولادت امام علی (ع)، برای مردم ایران یکی از مهم‌ترین روزهای تقویم به حساب می‌آید. روزی که چیزی کم از اعیاد مذهبی و ملی ما ندارد و برای همه به ویژه مردان، روز بسیار شیرینی است. دلیل این شیرینی هم انتخاب این روز با عنوان «روز پدر» یا «روز مرد» است.

سبک زندگی و مرام و مسلک امیرالمومنین علی (ع) به قدری آموزنده و جذاب است که مورد تحسین هر مرد مسلمانی قرار می‌گیرد و در طول تاریخ بسیاری از مردان خرد و کلان، تلاش کردند که او را الگوی کار و زندگی خویش قرار دهند. مخصوصا کسانی که در مسند امور جاری مملکت خویش جایگاهی دارند و «عدالت علی» را سر لوحه زندگی حرفه‌ای خود قرار می‌دهند. به همین دلیل می‌توان گفت که انتخاب روز تولد چنین مردی، بهترین زمان برای انتخاب روز مرد یا روز پدر است و بهترین زمانی است که می‌توان به طرز شایسته‌ای از تمام مردانی که برای تأمین معاش زندگی خانواده‌شان تلاش می‌کنند، قدردانی کرد.

علت نام‌گذاری روز ولادت حضرت علی (ع) به نام روز پدر

امام علی(ع) در سیزدهمین روز از رجب سال سی «عام الفیل» در کعبه، خانه خدا متولد شد. مادر او فاطمه بنت اسد و پدرش ابوطالب بودند. ابوطالب بعد از مرگ عبدالمطلب سرپرستی پیامبر اکرم، حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله را بر عهده گرفت و چون آن حضرت به پیامبری مبعوث شد از او حمایت نمود. حضرت علی (ع) به گواه تاریخ، اولین مردی بود که به اسلام ایمان آورد.

این روایت که امیرالمومنین از میان مردان نخستین اسلام آورنده و پس از حضرت خدیجه دومین کسی بود که پیامبر اقتدا کرد، طبیعی است، زیرا طبق آنچه که سیره‌نویسان، روایت کرده‌اند، حضرت رسول (ص) بعثت خود را در ابتدا به حضرت خدیجه اعلام فرمود و پس از تصدیق و تأیید قول ایشان، شخص دومی که از وجود اسلام و بعثت پیامبر آگاه شد علی بن ابی‌طالب بود که در خانه آن حضرت زندگی می‌کرد و در آن هنگام چیزی در حدود ده تا پانزده سال سن داشت.

باتوجه به همین مسئله که حضرت علی (ع) نخستین مردی بود که به پیامبر اعظم (ص) ایمان آورد و مسلمان شد، از نظر شیعیان، او طبق فرمان خدا و تصریح پیامبر، جانشین رسول خدا (ص) محسوب می‌شود و جایگاهی والاتر از بسیاری از مردان تاریخ دارد. شاید به همین سبب باشد که اهل تشیع هر ساله سیزدهم رجب را که مصادف است با زادروز امیر مومنان، وصی نبی مکرم اسلام، پیشوای حقیقی مسلمانان و نخستین امام شیعیان حضرت علی علیه‌السلام، به عنوان «روز پدر» یا روز «مرد» نامگذاری کرده‌اند.

مردان در زندگی بسیار تلاش می‌کنند و بار اصلی تأمین معاش و تربیت و اداره خانواده‌ها برعهده آنهاست. پس چه روزی بهتر از روز ولادت نخستین مردی که اسلام آورد، برای تکریم این قشر زحمتکش جامعه؟ حال اگر این مردان پدر هم شده باشند، که جایگاه آنها بالاتر است و مسائل تربیتی‌شان در ارتباط با فرزندان و نشان دادن راه و رسم درست زندگی به آنها یکی دیگر از وظایف نانوشته آنهاست که یک روز در سال می‌تواند زمان مناسبی برای تشکر کردن از زحماتشان باشد.

اما صرفا همین موارد نیست و برای این مسئله که چرا روز ولادت امام علی (ع) به عنوان روز پدر انتخاب شده است، مستندی روایی نیز وجود دارد. پیامبر بزرگ اسلام حضرت محمد (ص) در روایتی معتبر، خود و حضرت علی (ع) را پدران امت اسلام معرفی کرده و فرمودن: «أنا و علیٌّ أبوا هذه الاُمّة»، یعنی: «من و علی پدران این امت هستیم». چه سندی معتبر تر از روایت نبوی برای تبیین جایگاه حضرت علی (ع) نیاز است؟ پس به همین دلیل نیز پر بیراه نیست که روز میلاد خجسته امیر مؤمنان علی (ع) را به عنوان روز پدر نامید.

در حقیقت «روز پدر» روزی برای بزرگداشت پدرها و پدر بودن است تا باعث عمیق شدن پیوند عاطفی در میان پدران و فرزندان شود. شاید پدرها به اندازه مادرها نتوانند برخوردی احساساتی و ملموس با فرزندانشان داشته باشند، اما بهانه‌هایی مثل روز پدر می‌تواند این پیوند را بسیار پررنگ، شفاف و عمیق‌تر کند.

پیشینهٔ جهانی و سنت‌ها

آلمان

گردش و پیاده‌روی بیرون شهر در روز مرد در آلمان.

واگن‌های گردش معروف به Bollerwagen.

روز پدر در آلمان (به آلمانی|Vatertag) نسبت به دیگر کشورهای جهان متفاوت است. روز عروج مسیح به آسمان به عنوان روز پدر در نظر گرفته شده‌است (روز سه شنبه، چهل روز پس از عید پاک). این روز، یک تعطیلی رسمی است و در برخی مناطق آلمان به آن «روز مرد» (به آلمانی: Männertag) یا «روز آقایان» (به آلمانی: Herrentag) نیز می‌گویند.

در شمال و خاور آلمان سنت بر این است که در این روز گروه‌هایی از مردان (افراد جوان و میانسال و نه نوجوانان) به صورت گروهی به پیاده‌روی و گردش بیرون شهر می‌روند و یک یا چند واگن کوچک (به آلمانی: Bollerwagen) که باید با دست آن را کشید به دنبال خود می‌برند. آنان در این واگن‌های کوچک، شراب، آبجو و غذاهای سنتی می‌گذارند. بسیاری از مردان از این روز به عنوان فرصتی برای مست کردن سود می‌جویند.

این سنت‌ها احتمالاً ریشه در آیین‌ها و نمایش‌های (بازسازی) روز عروج مسیح و حرکت آن‌ها به سوی کشتزاران دارد. برخی از مردان مانند نقش شخصیت‌های ولگرد و می‌خوار در نمایش‌های قرن ۱۷، به خوردن شراب و مست کردن می‌پردازند. بعضی نیز نقش افراد «آقازاده» را انتخاب می‌کنند و در مناطق شهری و خیابان‌ها به ویژه در برلین به ایفای نقش خود می‌پردازند (از سده ۱۹ به این سو چنین بوده‌است). با این حال بسیاری از پدران ترجیح می‌دهند به جای بیرون‌روی و سرمستی در کنار خانوادهٔ خود بمانند. برخی نیز از تعطیلی مدرسه‌ها استفاده می‌کنند و به تعطیلات خانوادگی می‌روند.

ایالات متحده آمریکا

در ایالات متحده آمریکا روز پدر در سومین یکشنبهٔ ماه ژوئن جشن گرفته می‌شود. این روز نخستین بار در ۱۹ ژوئن ۱۹۱۰ در اسپوکین گرامی داشته شد. پس از آن در شهرهای فیرمونت (Fairmont) و کرستون (Creston) این روز گرامی داشته شد، اما شکل امروزی آن و تعطیلی این روز برگرفته از جشن‌های آن دوران نبود.

روز پدر به شکل امروزی آن از سوی سونورا اسمارت داد (Sonora Smart Dodd) زادهٔ آرکانزاس ایجاد شد. پدر او ویلیام جکسون اسمارت، یکی از کهنه سربازان دوران جنگ داخلی آمریکا بود، او به تنها شش فرزندش را در اسپوکین بزرگ کرده بود. دختر او سونورا، بسیار تحت تأثیر تلاش‌های آنا جارویز برای جااندازی روز مادر قرار گرفته بود، برای همین او روز ۵ ژوئن زادروز پدرش را به عنوان روز پدر معرفی کرد اما آمادگی لازم برای برگزاری مراسم بزرگداشت را نداشت، در نتیجه مراسم به سومین یکشنبهٔ ژوئن منتقل شد.

خیلی زود ویلیام جنینگ برایان به صورت غیررسمی از این مراسم حمایت کرد. در ۱۹۱۶ خانوادهٔ وودرو ویلسون رئیس‌جمهور وقت نیز برای او مراسم بزرگداشت روز پدر را برگزارد. در ۱۹۲۴ کالوین کولیج رئیس‌جمهور آن دوران پیشنهاد کرد که روز پدر به عنوان یک روز ملی شناخته شود. در ۱۹۶۶ رئیس‌جمهور لیندون بینز جانسون روز پدر را روز تعطیل خواند که باید در سومین یکشنبهٔ ژوئن جشن گرفته شود، اما تا سال ۱۹۷۲ این روز به عنوان روز تعطیل به رسمیت شناخته نشده بود تا اینکه در دوران ریاست جمهوری ریچارد نیکسون پذیرفته شد.

در سالیان گذشته خرده فروشان در این روز به فروش کارت‌های تبریک و هدیههای مردانه مانند ابزار الکترونیکی می‌پردازند. در مدرسه‌ها و مکان‌های مربوط به بچه‌ها نیز می‌کوشند تا برنامه‌هایی برای بزرگداشت پدران از سوی کودکان ترتیب داده شود یا اینکه فرزندان با همکاری یکدیگر هدیه‌هایی را برای پدرانشان آماده کنند.

شمار تماس‌های تلفنی و چاپ روی قاب گوشی در این روز از شمار تماس در روز مادر کمتر است اما درصد استفاده از سامانهٔ Collect Call در این روز نسبت به روزهای دیگر سال حتی روزهای شلوغ بسیار بیشتر است. همچنین تماس‌های تلفنی در روزهای مادر و پدر بیشتر طول می‌کشند.

در کل، شمار تماس‌های تلفنی، کارت تبریک‌های خریداری شده و هدیه‌های آماده در روز مادر نسبت به روز پدر افزون‌تر است و این بدین معنی است که شمار فرزندانی که با مادر خود زندگی می‌کرده‌اند (می‌کنند) نسبت به شمار پدرها بیشتر است.

اسپانیا

روز پدر (به اسپانیایی: El Día del Padre) در روز جشن یوسف مقدس، در ۱۹ مارس گرامی داشته می‌شود. در این روز مقدس، بانک‌ها و بسیاری از مغازه‌ها تعطیل‌اند.

استرالیا

مردم در استرالیا، در اولین یکشنبهٔ سپتامبر روز پدر را گرامی می‌دارند، این روز تعطیلی عمومی نیست. هر ساله در ۳۲ شهرستان ایالت ویکتوریا برای بزرگداشت پدران و نشان دادن اهمیت نقشی که آن‌ها در تربیت فرزندان دارند، جشنی برگزار می‌شود و به پدران برگزیده «جایزهٔ پدر سال» (به انگلیسی: Father of the Year Award) داده می‌شود.

ایتالیا

در ایتالیا، مطابق سنت‌های کاتولیک روم، روز پدر را در ۱۹ مارس، «روز یوسف مقدس» (به ایتالیایی: Festa di San Giuseppe) گرامی می‌دارند. این روز یک تعطیلی عمومی نیست.

ایرلند

در جزیرهٔ ایرلند (هم ایرلند شمالی و هم خود ایرلند) در سومین یکشنبهٔ ژوئن روز پدر را گرامی می‌دارند. این روز تعطیل همگانی نیست.

ایران

در ایران پیش از انقلاب، روز ۲۴ اسفند زادروز رضا شاه بر پایهٔ گاهشمار ایرانی روز پدر نامیده می‌شد. پس از انقلاب سال ۵۷ این روز به ۱۳ رجب قمری زادروز علی بن ابی‌طالب امام نخست شیعیان تغییر یافت. زرتشتیان نیز جشن شهریورگان را به عنوان روز پدر برگزار می‌کنند.

برزیل

در برزیل، روز پدر را سه ماه پس از روز مادر در دومین یکشنبهٔ ماه اوت گرامی می‌دارند. نخستین بار در اواسط دههٔ ۱۹۵۰ میلادی یک روزنامه‌نگار به نام سیلویو برینگ (Sylvio Bhering) روز بزرگداشت عمران (پدر مریم) را به عنوان روز «سرپرست خانواده» برگزید. (این روز برابر است با روز پدرخوانده در میان کاتولیک‌ها)

بریتانیا و شمال ایرلند

در بریتانیا روز پدر را در سومین یکشنبهٔ ژوئن فرخنده می‌دارند. این روز تعطیل همگانی نیست.

پاکستان

در پاکستان روزی به نام روز پدر وجود ندارد. تنها آنانی که از آمریکاییان تأثیر گرفته‌اند به پیروی از آن‌ها سومین یکشنبهٔ ژوئن را به عنوان روز پدر خجسته می‌دارند.

پرتغال

در پرتغال در ۱۹ مارس (مطابق سنت کلیسای کاتولیک)، روز پدر را شاد می‌دارند. در این روز بانک‌ها تعطیل نیستند.

دانمارک

در دانمارک در ۵ ژوئن هم‌زمان با روز قانون اساسی، روز پدر نیز مبارک داشته می‌شود. این روز تعطیل عمومی است.

رومانی

رومانی تنها کشور از ۲۷ کشور اتحادیهٔ اروپا بود که روزی ویژهٔ پدران نداشت. از سال ۲۰۱۰ تصمیم بر این شده‌است که در دومین یکشنبهٔ ماه مه این روز را به صورت رسمی گرامی دارند. روز پدر در سال ۲۰۱۲ در ۱۳ مه در نظر گرفته شده‌بود.

زلاندنو

در زلاندنو روز پدر در نخستین یکشنبهٔ سپتامبر خجسته داشته می‌شود. این روز تعطیل عمومی نیست.

ژاپن

در ژاپن در سومین یکشنبهٔ ژوئن روز پدر را فرخنده می‌دارند. این روز تعطیل عمومی نیست.

سیشل

در سیشل در ۱۶ امین روز ژوئن روز پدر را مبارک می‌دارند که تعطیلی عمومی نیست.

جهان عرب

روز پدر در جهان عرب در ۲۱ ژوئن هر سال، نخستین روز تابستان گرامی داشته می‌شود. این به این دلیل است که در این کشورها روز مادر را در نخست روز بهار جشن گرفته می‌گیرند.

کانادا

روز پدر در کانادا در سومین یکشنبهٔ ماه ژوئن است و این روز یک تعطیلی عمومی نیست. معمولاً افراد در این روز، روز خود را با پدر خانواده سپری می‌کنند، جشن کوچکی می‌گیرند و هدیه می‌دهند.

کره

در کره، روز پدر و مادر را در ۸ مه هر سال خجسته می‌دارند. این روز تعطیل رسمی نیست.

لهستان

روز پدر را در لهستان در ۲۳ ژوئن همایون داشته می‌دارند.

مالزی

در مالزی در سومین یکشنبهٔ ژوئن روز پدر را فرخنده می‌دارند. این روز تعطیل همگانی نیست.

هنگ کنگ

در هنگ کنگ در سومین یکشنبهٔ ژوئن روز پدر را خجسته می‌دارند. این روز تعطیل سراسری نیست.

تلاش‌ها برای لغو روز پدر

فعالان فمینیست فعالیت‌هایی برای لغو روز پدر انجام داده‌اند. لینا دانم هنرپیشهٔ فمینیست آمریکایی به مناسبت روز پدر در ژوئن ۲۰۱۶ در پیامی در توئیتر خود نوشت: «شما به پدر نیازی ندارید. بسیاری از خانواده‌ها از راه‌های مختلفی زندگی می‌کنند. اما اگر یکی از از آن‌ها (پدر) دارید، بهتر است از میان برود» پس از انتشار، این پیام به سرعت با واکنش‌های متعددی مواجه شد و وی توئیت خود را پاک کرد.

در سال ۲۰۱۵ فعالان فمینیست در دانشگاه یورک با تجمع و جمع‌آوری امضا موفق به لغو مراسم روز پدر در این دانشگاه شدند.