مهم‌ترین علل لزوم رعایت اصول در ساخت دودکش موتورخانه

نصب دودکش موتور جهت انتقال گازها و دوده‌های حاصل از احتراق به هوای آزاد از اهمیت بسیاری برخوردار است. لازم به ذکر است که برای کارکرد صحیح این سازه لازم است، ساخت دودکش موتورخانه بر طبق اصول و قوانین خاصی صورت گیرد. و بهینه سازی مصرف انرژی و کیفیت مطلوب انتقال حرارت و آب گرم از اصلی ترین دلایل ضرورت رعایت اصول در طراحی و ساخت دودکش موتورخانه است.

اهمیت دودکش موتورخانه

فعالیت دودکش‌ها به دو دلیل از اهمیت زیادی در موتورخانه‌ها برخوردار می‌باشد؛ دلیل اول خارج کردن دود و ذرات ناشی از سوختن مواد و دلیل دوم تاثیر مهم این سازه در افزایش کارکرد سیستم بویلر موتورخانه می‌باشد. جریان مداومی که در راستای عمود بر زمین، به صورتی که از سمت پایین به سمت بالا، به دلیل اختلاف فشار بین این دو نقطه  اتفاق می‌افتد؛ را می‌توان بر اساس فعالیت دودکش‌ها در موتورخانه دانست.

 هرچه ارتفاع دودکش بیشتر باشد؛ به تبع آن اختلاف فشار بیشتر و در نتیجه جریان به صورت سریع‌تر جابجا خواهد شد. دقت کنید که قطر و ارتفاع دودکش باید متناسب با اندازه بویلر و دیگ بخار موتورخانه باشد؛ چرا که اینگونه اندازه قدرت مکش در داخل کوره  بویلر افزایش و انتقال دوده‌ها، گازها و ذرات حاصل از احتراق، با شدت بیشتری صورت می‌گیرد.

مهم‌ترین نکات نصب دودکش موتورخانه

• دقت کنید که مکان نصب دودکش موتورخانه باید با دیوار پیرامون خود مقداری فاصله داشته باشد؛ تا حرارت به دیوارهای پیرامون منتقل نشود.
• توصیه می‌شود که نصب این سازه را حتماً به یک متخصص کاربلد بسپارید؛ چرا که مسیر دودکش به هیچ عنوان نباید با  هیچ مانعی مسدود شده باشد و در صورت مشاهده آن سریعاً با برقراری ارتباط با مجرب‌ترین متخصصان به رفع آن اقدام کنید.
• مکان نصب دودکش موتورخانه باید حداقل به اندازه یک متر بالاتر از سطح پشت بام انتخاب شود.
• به نصب دمپر مسدود کننده دودکش، در محلی مناسب جهت بروز شرایط خاموش شدن مشعل مبادرت ورزید. ()
• برای داشتن حداکثر کارایی، بهتر است لوله‌های دودکش به صورت عمودی جهت خروج از دستگاه قرار گیرند. اگر مجبور به نصب این سازه به صورت افقی شدید، تا جای ممکن از زاویه ۴۵ درجه استفاده کنید. زاویه کمتر ممکن است کاهش افت کارایی سازه شود؛ بنابراین در صورت بروز زاویه کمتر از ۴۵ درجه، حتماً راهی دیگر را امتحان کنید.
• استفاده از پایه‌های مخصوص، برای مهار وزن دودکش‌های عمودی و اتصال مناسب آن‌ها به دیوار می‌تواند علاوه بر افزایش کارایی آن، دوام دودکش‌ها را نیز تضمین کند.
• امروزه استفاده از کلاهک‌های مخصوص که به حالت (H)  هستند؛ جهت جلوگیری از ورود آب، باران یا پرنده‌ها بسیار متداول می‌باشد.
• در نصب این سازه باید دقت شود که دهانه خروجی آن در معرض جریان باد و در هوای آزاد قرار داشته باشد. قرار دادن دهانه خروجی دودکش در پناه ساختمان‌های دیگر اصلاً درست نمی‌باشد.

توصیه‌های مهم جهت ساخت دودکش موتورخانه

• دقت کنید که ضخامت ورق دودکش برای حداکثر کارکرد، متناسب با درجه حرارت مشعل انتخاب شود.
• هنگام ساخت دودکش موتورخانه، لازم است در طراحی سازه تناسب قطر لوله دودکش با قطر دهانه خروجی دیگ موتورخانه همراه باشد.
• از ساخت دودکشی از جنس آلومینیومی یا پلاستیکی خودداری کنید؛ چرا که جنس آن باید به گونه‌ای مقاوم در برابر هرگونه حرارت باشد.
• پیچ و خم‌های زیاد در لوله دودکش، به دلیل کاهش عملکردی که ایجاد می‌کند؛ اصلاً توصیه نمی‌شود.
• بهتر است برای دوام طولانی، جلوگیری از پوسیدگی و فرسایش در طول زمان در کنار کاهش مصرف انرژی، برای دودکش عایق بندی مناسبی را در نظر بگیرید.
• برای مانع شدن از ورود دی اکسید کربن به محیط داخلی موتورخانه، لازم است محل اتصال لوله دودکش را به خوبی آب بندی کنید.
• در اکثر موارد از ورق فولاد سیاه برای جنس دودکش داخل موتورخانه استفاده می‌شود و پوشاندن آن به وسیله رنگی با ترکیب روی انجام خواهد شد.
• جهت ساخت این سازه، از قطعات نر و ماده استفاده می‌شود تا محل درز اتصال‌ها به طور کامل پوشیده شود و از خروج هرگونه دود، به طور کامل پیشگیری به عمل آید.
• از عایق شدن همه سطوح دودکش به وسیله مخلوطی از سیمان و پنبه نسوز با ضخامت حداقل ۲ اینچ، برای افزایش مقاومت این سازه در برابر دود زیاد و درجه حرارت بالا اطمینان حاصل کنید.

خطرات و اثرات ناشی از ساخت و نصب نادرست دودکش

• کاهش عملکرد و راندمان بویلر
• افزایش احتمال گاز گرفتگی و به دنبال آن آسیب جانی به مصرف‌کنندگان آن
• جلوگیری از ورود هوای تازه به اندازه کافی به موتورخانه
• تهمیه هوا به صورت نامناسب
• افزایش احتمال ورود گاز مونوکسید کربن به داخل ساختمان
• ایجاد درز و ترک در دیواره‌های دودکش در صورت عایق‌بندی نشدن مناسب یا سرویس به موقع آن و در نهایت نشت گاز
• هدر دادن انرژی و در نتیجه افزایش مصرف انرژی داخلی

عوامل موثر در اندازه و قطر دودکش

 در ساخت دودکش موتورخانه، برای داشتن عملکردی مناسب لازم است اندازه و قطر دودکش به درستی انتخاب شود. انتخاب نامناسب اندازه دودکش علاوه بر افت کارایی سازه، ممکن است خطرات جبران ناپذیری را نیز به دنبال خود داشته باشد. عوامل موثر بر اندازه و قطر دودکش شامل ظرفیت حرارتی بویلر، ارتفاع ساختمان، فشار محیط، درجه حرارت دود خروجی، فشار خروجی دود از بویلر، جنس چه داره دودکش، درجه حرارت محیط و فشار محیط می باشد.

نوع سوخت مصرفی نیز می‌تواند بر حجم دوده گازهای حاصل از سوختن آن و درجه حرارت تاثیر بگذارد. برای ایجاد کشش بیشتر  در دودکش می‌بایست جنس جداره آن را حدالامکان صاف‌تر و صیقلی‌تر انتخاب کرد؛ چرا که در نتیجه آن، اصطکاک کمتر و افزایش بازده دودکش را به دنبال خواهد داشت.  وجود دودکش در موتورخانه‌ها امری بسیار ضروری می‌باشد. در کنار آن ساخت دودکش موتورخانه نیازمند رعایت اصولی است که اشتباه در آن ممکن است خطرات جبران ناپذیری را به‌دنبال خود داشته باشد. با وجود ذکر کامل از نکات مهم جهت ساخت و نصب دودکش، ما به شما توصیه می‌کنیم که اگر قصد نصب دودکش موتورخانه را دارید؛ حتماً این کار را به متخصصین مجرب و حرفه‌ای بسپارید.

انتخاب دودکش موتورخانه مناسب

انتخاب دودكش نامناسب و يا اجراي نادرست آن، علاوه بر اثرات مخرب در كاركرد و راندمان بويلر، خطر ايجاد شرايط گازگرفتگي و مرگ را هم با خود به دنبال دارد. گزارش كارشناسان آتشنشاني، شركت گاز و … گواه این مدعی است که علت بیش از 80 درصد حوادث گازگرفتگي مشكل دودكش ساختمان ها است. نصب، اجرا و اصلاح دودکش ها با پيروي از مفاد استانداردها و مقررات ملي ساختمان اهميت بالایی در چگونگي كاركرد ايمن همراه با بازدهی مناسب موتورخانه دارد. برخي نكات مهم كه در محاسبه، انتخاب، نصب و اصلاح دودكش ها بايد بدان ها توجه كرد به قرار زیر است:

1. دودکش واقع در داخل موتورخانه از جنس ورق فولادی سیاه انتخاب می شود و سپس با دو دست رنگ مخصوص محتوی ترکیبات روی و کروم روی آن پوشیده می شود.
2. برای جلوگیری از نفوذ آب، دودکش ها بایستی دارای کلاهک مخصوص باشند.
3. جهت تنظیم فشار در دودکش، دریچه تعدیل فشار در محل مناسبی نصب شود.
4. جهت تخلیه دوده دودکش، در قسمت پایین آن باید دریچه بازدید پیشبینی شود.
5. دهانه خروجی دودکش موتورخانه، باید تا اندازه یک متر بالاتر از دست انداز پشت بام، امتداد پیدا کند.
6. اجرای دودکش ها باید حتی الامکان مستقیم و عمودی باشد و چنانچه نیاز به انحراف باشد، از 30 درجه بیشتر نشود. اگر در مسير قائم دوخم لازم شود، اختلاف شيب قسمت بين دوخم با خط زاويه قائم نباید بيش از 45 درجه باشد.

ابعاد دودکش مورد نیاز

با استفاده از جدول راهنمای زیر که از استاندارد 16000 برگرفته شده است، می توان بر اساس ظرفیت حرارتی دیگ و ارتفاع دودکش، قطر مناسب را انتخاب کرد.

ارتفاع مفید دودکش موتورخانه بر حسب متر
3	6	9	12	15	20	25	30	35	40	45	50	55	60	70	80
ظرفیت حرارتی مفید دیگ بر حسب کیلوکالری بر ساعت	قطر مورد نیاز دودکش موتورخانه بر حسب سانتی متر
40000	15	12	11	10	10
60000	18	15	14	13	12	11	10	10
80000	21	17	16	15	14	13	12	12	11	11	10	10
100000	23	19	17	16	15	14	14	13	12	12	12	11	11	11	10
125000	26	21	19	18	17	16	15	15	14	13	13	13	12	12	12	11
150000	28	24	21	20	19	18	17	16	15	15	14	14	14	13	13	12
175000	30	25	23	21	20	19	18	17	16	16	15	15	15	14	14	13
200000	32	27	25	23	22	20	19	19	18	17	16	16	16	15	15	14
250000	36	30	27	25	24	23	21	21	20	19	18	18	17	17	16	15
300000	40	33	30	28	26	25	23	23	21	21	20	20	19	19	18	18
350000	43	36	32	30	29	27	25	24	23	22	22	21	21	19	19	19
400000	46	38	34	32	30	29	27	26	25	24	23	23	22	22	21	20
500000	51	43	39	36	34	32	30	29	28	27	26	25	25	24	23	22
600000	56	47	42	40	38	35	33	32	30	29	28	28	27	26	25	25
700000	61	51	46	43	41	38	36	34	33	32	31	30	29	29	28	27
800000	65	54	49	47	43	40	38	36	35	34	33	32	31	31	29	28
900000	69	57	52	49	46	43	41	39	37	35	35	35	33	32	31	30
1000000	72	60	55	51	48	45	43	41	39	38	37	37	35	34	33	32
1200000	76	66	50	56	53	49	47	45	43	42	40	40	38	37	36	35
1400000	79	72	65	60	57	53	50	48	46	45	43	42	41	40	39	38
1600000	88	77	70	64	61	57	54	52	50	48	47	45	44	43	42	41
1800000	97	82	74	68	65	61	58	55	53	51	50	48	47	46	45	43
2000000	106	89	81	75	71	67	63	60	58	55	54	53	51	50	49	47
2500000	115	96	87	82	77	72	67	65	62	60	58	57	55	54	52	50
3000000	125	105	95	89	84	79	74	71	68	66	64	62	61	59	57	55
3500000	136	114	103	95	90	85	81	76	74	71	69	67	66	64	62	59
4000000	145	122	110	102	97	91	86	82	79	76	74	72	70	68	66	64
4500000	153	129	116	108	103	97	90	87	83	81	78	76	74	72	70	68
5000000	162	136	123	114	108	101	95	91	87	85	82	80	78	76	73	71

فاکتور Z دودکش

این فاکتور برای انواع زانویی دودکش موتورخانه مطابق جدول زیر می باشد:

زاویه زانویی (درجه)	فاکتور Z
30	0.149
45	0.221
60	0.328
90	1.191

توجه: تعداد و نوع زانویی های استفاده شده در موتورخانه باید به نحوی باشد که مجموع فاکتور Z آنها از 2.5 فراتر نرود.

نصب کلاهک باران گیر دودکش

کلاهک باران گیر ممکن است با استفاده از ورق فولادی یا سایر مصالح ساختمانی، به شکل های گوناگونی ساخته شود. مجموع مساحت خالص دهانه های خروج دودکش، باید حداقل دو برابر سطح مقطع دودکش باشد. برای جلوگیری از ورود پرندگان و اجسام خارجی به دودکش، می توان توری محافظ با چشمه های به ابعاد حداقل 25 میلی متر در دهانه خروج دود نصب کرد. در نقشه اجرایی زیر، نمونه ای از یک کلاهک باران گیر دودکش با ورق فولادی گالوانیزه نشان داده می شود.

قطر داخلی دودکش به میلی متر	ابعاد کلاه گیر به میلی متر
	قطر B	ارتفاع C
150	125	300	80
200	150	400	100
250	200	500	125
300	225	600	150
400	300	800	200
500	380	1000	250
600	450	1200	300

نکات تاثیرگذار در انتخاب اندازه و قطر مناسب برای دودکش

برای داشتن کارکردی خوب و مناسب در ساخت و نصب دودکش موتورخانه، باید اندازه و قطر دودکش مناسب باشد. اگر سایز دودکش به درستی انتخاب نشود، علاوه بر اینکه کارکرد دودکش کاهش می‌یابد، خطرات غیرقابل جبرانی را نیز با خود به همراه می‌آورد. فشار محیط، ظرفیت حرارتی بویلر، فشار دود خروجی از بویلر، ارتفاع ساختمان، میزان گرمای دود خروجی، جنس دیواره دودکش، میزان گرما و فشار محیط از جمله عوامل موثر بر اندازه و قطر دودکش هستند. نوع سوختی که مصرف می‌شود می‌تواند بر میزان گرما و مقدار دوده گاز‌هایی که از سوختن آن به وجود می‌آید موثر باشد. برای افزایش کشش در دودکش لازم است تا حد ممکن جنس دیواره آن صاف و صیقلی باشد، زیرا به دنبال آن اصطکاک کاهش و عملکرد دودکش افزایش می‌یابد.

منبع:

youtube

پویان گسترش