شرایط بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور سخت‌تر می‌شود
خبرگزاری کار ایران به منظور فراهم آوردن امکان تحلیل و تبادل نظر پیرامون اصلاحیه قانون تامین اجتماعی، اقدام به انتشار تفکیکی بندهای مواد مناقشه‌برانگیز لایحه اصلاحیه که توسط سازمان تامین اجتماعی تهیه شده است می‌کند. ازجمله موضوعات مورد بحث در لایحه اصلاحیه، موضوع سخت‌تر شدن شرایط بازنشستگی و بیمه تکمیلی درمان در مشاغل سخت و زیان آور است.
ماده ۷۶ قانون فعلی: افرادی که حداقل ۲۰ سال متوالی و ۲۵ سال متناوب در کارهای سخت و زیان آور (مخل سلامتی) اشتغال داشته و در هر مورد حق بیمه مدت مذکور را به سازمان پرداخته باشند، می‌توانند تقاضای مستمری بازنشستگی کنند {…} در مورد این گروه از بیمه شدگان ۴ درصد به نرخ حق بیمه افزوده خواهد شد که آنهم درصورت تقاضای مشمولان قانون بطور یکجا یا بطور اقساطی به وسیله کارفرما پرداخت خواهد شد.
بخش دوم از بند ج ماده ۳۷ اصلاحیه: شاغلین در مشاغل سخت و زیان‌آور به شرط ۲۰ سال اشتغال در مشاغل سخت و زیان آور و پرداخت حق بیمه مشروط به داشتن ۴۵ سال سن برای زنان و ۵۰ سال سن برای مردان می‌توانند پیش از موعد بازنشسته شوند.
تبصره۱ – هر سال سابقه اشتغال در مشاغل سخت و زیان آور در صورت پرداخت حق بیمه (۴%) یک سال و نیم از جهت بازنشستگی محاسبه می‌شود و این سوابق با سوابق عادی از جهت بازنشستگی قابل جمع می‌باشد.
تبصره۳ – فهرست مشاغل سخت و زیان آور به پیشنهاد شورای فنی سازمان به تصویب شورای عالی حفاظت فنی خواهد رسید که پس از تایید وزیر کار قابل اجرا خواهد بود. فهرست این مشاغل حسب ضرورت هر سه سال یکبار قابل بازبینی است.
کارگر پمپ بنزین هستند و مجبورند 8 ساعت تمام در سرما و گرما سرپا بایستند چرا که پای پول در میان است و نمی توانند سکو را …
«وقتی کسی سر سکو نباشه، مشتری بنزینو می‌زنه و گازشو می‌گیره و میره. خوشحالم میشه که تونسته بنزین مفت از دولت بگیره. دیگه خبر نداره که منِ کارگر باید پول بنزین اونو به جایگاه‌دار بدم».
کارگر پمپ بنزین هستند و مجبورند 8 ساعت تمام در سرما و گرما سرپا بایستند چرا که پای پول در میان است و نمی توانند سکو را ببندند یا به کسی اعتماد یا جایگزین خودشان کنند. حتی برای آب خوردن و دستشویی رفتن هم وقتشان تنگ است.
۶ سالی می‌شود که در یکی از پمپ بنزین‌های تهران کار می‌کند. دل پردردی دارد. با این حال برای امرار معاش زندگی باید کارش را ادامه دهد. کارت سوخت راننده خانمی که می‌رسد را می‌گیرد و نازل را برمی‌دارد. مردی که بنزین زده است از راه می‌رسد تا حساب کند. در عین حال راننده زن صدایش می‌زند: « آقا بنزین ما چی شد؟ وِل کردی رفتی به امان خدا؟» مرد دیگری از راه می‌رسد و بنزین آزاد می‌خواهد. با اینکه سرش شلوغ است بعد از راه انداختن مشتری‌هایش جواب سوال‌هایم را می‌دهد:
چطوری وارد این کار شدین؟
کار اصلیم خرید و فروش ماشین بود. یه دوستی داشتم که تو پمپ بنزین کار می‌کرد و یه وقتایی بهش سر میزدم. چند باری که می‌رفت دستشویی من جاش وایمیستادم. بعد از اینکه کار اصلی خودم کِساد شد تو پمپ بنزین مشغول شدم و حالا دیگه یه وقتایی ماشین خرید و فروش می‌کنم.
برای این کار آموزش هم دیدین؟
نه. آموزش نمیخواد که. اول کمکی وایمیستی و کارو یاد می‌گیری و بعد کم کم راه می‌افتی. تو این کار باید زرنگ و سرسخت باشی. یه کم سیاست هم میخواد چون هر آدمی با هر شخصیتی به پستت می‌خوره. یه سریا بعد از دعوای خانوادگی و مشکلات کاریشون میان پمپ بنزین که دعوا کنن. باید حواست به این آدما باشه و یه گوشِت در باشه و اون یکی گوشِت دروازه تا خودت اذیت نشی. بعضیا سر ۵۰۰ تومن دعوا می‌کنن که پول خُرد ندارن، ما هم مجبوریم برای اینکه دعوا نشه بگیم برو ایراد نداره.
پس تکلیف حساب و کتابتون با کارفرما چی میشه؟
هیچی. باید از جیب خودمون بدیم. بعضیا خوشحال میشن و فک می‌کنن مهمون جیب دولت بودن اما این طوریام نیست. ما هر چقدر کم بیاریم باید از جیب بدیم. کسی هم که تازه کاره قطعا ماه اول کم میاره و بعد مدتی دیگه یاد می‌گیره باید چیکار کنه.
روزی چند ساعت کار می‌کنید؟
اگه شیفت صبح باشم ۸ ساعت. شیفت بعداز ظهر ۵ ساعته و شیفت شبم ۱۲ ساعته. در ماه ۲۰ روز شیفت روز وایمیستم و ۱۰ روزم شیفت شب.
روزانه برای چند نفر بنزین می‌زنید؟
اون ساعتی که سر کاریم با ۵۰۰ نفر سر و کار داریم. بالاخره از این تعداد ۵۰ نفرشون از ماشین پیاده نمیشن و یه انعامی هم به ما میدن. انعام‌ها از ۲۰۰۰ تومن تا ۱۰ هزار تومنه. یه بارم یکی از بالاشهر اومده بود که بهم ۶۰ هزار تومن انعام داد. این بیشترین انعامی بوده که گرفتم.
از کجا متوجه شدی از بالا شهر اومده؟
از سر و وضعش معلوم بود. اینوریا انقدر انعام نمیدن.
می‌تونم بپرسم درآمد ماهانه شما از این کار چقدره؟
شاید باور کردنش سخت باشه اما واقعیت اینه که کارگرای پمپ بنزین حقوق ندارن. یعنی به من ماهی ۹۰۰ هزار تومن حقوق میدن اما به اِزای هر شیفت ۱۵۰۰۰ تومن برای حق دفتری کم می‌کنن. بعضی پمپ بنزینا همین ۹۰۰ هزار تومنم نمیدن به خاطر همین کارفرمای ما روزی هزار بار منت این پولو روی سرمون میذاره و تا تکون می‌خوریم تهدید به اخراجمون می‌کنه. فکرشو بکن که یه نفر روزی ۳۰ هزار تومن حقوق بگیره، به نظرت پول یه ساندویچ میشه؟ ما جمعه‌ها هم سر کاریم. انعامایی که از دست مشتری سر سکو می‌گیریم میشه حقوق ما. حالا یکی زرنگ باشه ماهانه می‌تونه ۶ تا ۷ میلیون تومن دربیاره.
پس قرارداد کاری یا بیمه هم ندارید؟
نه قراردادی با ما می‌بندن و نه بیمه‌ایم. کارفرمای ما هر سال وعده سال دیگه رو برای بیمه میده. چند بار هم مامور بیمه تامین اجتماعی اومد و اسم یه سری بچه‌ها رو گرفته و برای هر نفر کارفرما رو یه میلیون تومنی هم جریمه کرده اما کارفرما همون جریمه رو هم از حقوق بچه‌ها کم کرد و دعواشون کرد که چرا گفتین چند ساله اینجا کار می‌کنین و بیمه نشدین. به خاطر همینم هر وقت مامور بیمه میاد مجبوریم بگیم تازه‌کاریم. پخش فرآوردهای نفتی میدونه که کارفرماها حق کارگرو میخورن اما باهاشون کاری نداره. می‌تونه بهشون فشار بیاره تا کارگرا بیمه بشن یا قرارداد داشته باشن اما نمیدونم چرا این کارو نمی‌کنه؟ کارِ ما آخرِ بی‌عدالتیه.
کرونا روی کار شما هم تاثیر گذاشت؟
برخلاف کارای دیگه، کرونا زمان خوبی برای کار ما شد.
چرا؟
اون اوایل که قرنطینه بود، خیلیا از خونه بیرون نمی‌اومدن به خاطر همین سهمیه بنزین کارت سوختشونو به جایگاه‌دارها یا ما می‌فروختن و کسی که بنزین آزاد می‌خواست، ما با کارت دیگران براش بنزین می‌زدیم و این وسط ۳۰۰ تومن گیر ما می‌اومد. تا پای یه درآمد اینجوری باز شد، سر و کله بازرسای پخش فرآورده‌های نفتی پیدا شد. می‌اومدن مچ ما رو بگیرن که چرا همچین کاری می‌کنیم. واسه همین کار هم کارفرماها رو جریمه کردن که اونام پول جریمه رو باز از ما گرفتن.
هر کارت سوخت رو چقدر می‌خرید؟
۶۰ لیتر رو حدود ۷۲۰۰۰ تومن می‌خریم و ۹۰ هزار تومن می‌فروشیم.
میدونین سود جایگاه‌دار از این کار چقدره؟
فکر کنم هر ماه حدود ۴۰۰ میلیون تومن. البته همه چی به فروش پمپ بنزین بستگی داره و معمولا جایگاه‌هایی که حاشیه شهرن کمتر از جایگاه‌های داخل شهر پول درمیارن. میدونی چطوریه؟ هر چقدر که جایگاه‌دار بنزین بیشتری بفروشه از شرکت نفت پورسانت بیشتری می‌گیره.
مخزن بنزین جایگاه روزی چند بار پر میشه؟
معمولا روزی چهار تانکر.
حجم مخزن چقدره؟
هر کامیونی که میاد ۳۲ هزار و ۵۰۰ لیتره. ما دو تا مخزن داریم که هر کدومش ۵۰ هزار لیتر فضا داره.
کار تو جایگاه‌های بالا یا پایین شهر فرقی هم می‌کنه؟
برای کار تو پمپ بنزینای بالاشهر دعواست چون انعام خوبی میدن و درآمدت میره بالا. بعضی از کارگرای سکوهای بالاشهر به کارفرماهاشون واسه هر شیفت ۲۰۰ هزار تومن هم میدن. من شنیدم یه سری آدمای سرشناس مث بازیگرا وقتی بنزین می‌زنن ۱۰۰ هزار تومنم انعام میدن.
تا حالا آزمایش دادین ببینین کار تو محیط پر از سُرب اینجا چقدر به سلامتی‌تون آسیب زده؟
من نه اما همکارام آره. خب بنزین پر از سُربه و ما هم هر روز داریم تو یه فضای پر از سُرب نفس می‌کشیم، معلومه که روی سلامتی‌مون تاثیر میذاره. بعضی از همکارا که میرن دکتر و آزمایش میدن، دلیل بیماری‌شونو کارمون میدونن. یکی از همکارا که ریه‌هاش مشکل داشت مجبور شد وِل کنه بره.
شما که بیمه نیستین اگه تو ساعت کاری اتفاقی براتون بیفته چی میشه؟
هیچی. کارفرما وکیلشو میفرسته، راه و چاه قانونم که بلدن. همیشه حق کارگر بیچاره ضایع میشه. کارگرها هم که قوانینو خوب نمیدونن. ما تا میگیم سلام، کارفرما میگه بیرونت می‌کنم. با این اوضاع هم کی حاضره کارشو از دست بده؟ یه وقتایی قشنگ میفهمیم داره حقمونو می‌خوره و زور میگه اما چیکار می‌تونیم بکنیم؟ مجبوریم چشممونو ببندیم.
با همه این ویژگی‌هایی که گفتید، چقدر از شغلتون راضی هستین؟
راضی‌ایم. اگه کارتو دوس نداشته باشی نمی‌تونی دووم بیاری. گرما و سرما قابل تحمله و فقط رفتار یه سری از مردمه که واقعا آزاردهنده‌ست. بعد از چند سال کار دیگه فهمیدم کسی که داره از ماشین پیاده میشه چه منظوری داره؛ میخواد درد سر دُرُس کنه یا نه.