چگونه می توان ارز دیجیتال استخراج کرد؟

آموزش استخراج بیت کوین + معرفی بهترین دستگاه‌های ماینینگ

حدود ۱۳ سال از پیدایش بیت کوین می‌گذرد و این ارز دیجیتال با رشد چند میلیون درصدی از آن زمان، حالا یکی از بخش‌های بزرگ دنیای مالی را تشکیل می‌دهد. به همین ترتیب، استخراج بیت کوین هم از یک کار پیش پا افتاده که حتی با کامپیوتر خانگی هم امکان‌پذیر بود، حالا به یک صنعت میلیارد دلاری تبدیل شده است. چنین رشدی، هرکسی را وسوسه می‌کند تا به جرگه ماینرهای بیت کوین بپیوندد و آموزش ماینینگ ببیند.

استخراج بیت کوین و شکل خاص درآمدزایی آن برای هر کسی جالب به نظر می‌رسد و اینکه یک دستگاه بتواند فقط با مصرف برق «ثروت تولید کند»، هنوز برای عموم مردم پدیده عجیبی است. اگر شما هم می‌خواهید استخراج یا همان ماینینگ بیت کوین را یاد بگیرید، با تجهیزات لازم برای این کار آشنا شوید و اگر مایل هستید بدانید با استخراج بیت کوین دقیقاً چه کاری انجام می‌شود، این مقاله برای شما نوشته شده است. در این مقاله تلاش کرده‌ایم مفاهیم و جزئیات کار را با بیانی ساده منتقل کنیم تا همه خوانندگان با هر پیش‌زمینه‌ای بتوانند از آن استفاده کنند. بنابراین برای رسیدن به پاسخ سؤالات خود درباره استخراج بیت کوین تا انتهای این مقاله را مطالعه کنید.

استخراج بیت کوین چیست؟

اولین سؤالی که برای افراد تازه‌کار مطرح می‌شود، این است که دقیقاً با استخراج بیت کوین چه عملی انجام می‌شود که سودآوری دارد. برای رسیدن به پاسخ کامل این سؤال شاید لازم باشد ابتدا بیت کوین را خوب بشناسید و با نحوه کار آن آشنا شوید.

اگر بخواهم خیلی سریع و ساده توضیح بدهم، می‌توان استخراج بیت کوین را این‌ طور تعریف کرد:

بیت کوین یک ارز و شبکه غیرمتمرکز است و وابسته به هیچ کشور، نهاد یا شرکت خاصی نیست. غیرمتمرکز بودن بیت کوین یعنی اینکه هیچ‌کس مالک شبکه بیت کوین نیست و هیچ‌کس به‌تنهایی نمی‌تواند آن را کنترل کند. بنابراین هرکس در هر جای دنیا با وصل‌شدن به شبکه بیت کوین می‌تواند جزئی از آن باشد.

به‌طور خیلی کلی می‌توان گفت کنترل بیت کوین در دست کاربران آن است، نه یک یا چند شخص خاص.

در حقیقت جوهره وجودی بیت کوین و علت این که امید زیادی به آینده آن وجود دارد، همین مسئله غیرمتمرکز بودن آن است؛ شبکه بیت کوین برای فعالیت به مردم و کاربرانش وابسته است، نه هیچ شخص یا نهاد خاص دیگری.

امنیت شبکه بیت کوین

حالا که بیت کوین یک شبکه غیرمتمرکز است، پس وقتی برای کسی بیت کوین ارسال می‌کنید چه کسی از تراکنش شما پشتیبانی می‌کند تا انتقال انجام شود؟ چه کسی تراکنش‌های بیت کوین را تأیید می‌کند یا امنیت آن را حفظ می‌کند؟ درست حدس زدید: داوطلبانی به‌نام «استخراج‌کننده» یا همان «ماینر».

البته استخراج‌کنندگان این کار را محض رضای خدا انجام نمی‌دهند. در حقیقت آنها دستگاه‌ها و سخت‌افزارهای خود را در اختیار شبکه بیت کوین قرار می‌دهند و شبکه بیت کوین در ازای حفظ امنیت شبکه به آنها پاداش می‌دهد. این پاداش همان بیت کوین تولیدشده از فرایند استخراج است.

در حقیقت افراد ماینر با سخت‌افزارهای خود کمک می‌کنند شبکه بیت کوین امن بماند و تراکنش‌های این شبکه به مقصد برسد؛ تقریباً مانند همان کاری که کامپیوترها یا سرورهای بانک انجام می‌دهند تا تراکنش بانکی شما تأیید شود.

نام علمی ماینینگ «اثبات کار» (Proof Of Work) است. طی عملیات ماینینگ، ماینرها باید در یک فرایند پیچیده بر سر حل معادلات ریاضی با یکدیگر مسابقه بدهند. به محض اینکه یک ماینر به جواب برسد، بیت کوین تولید می‌شود و به‌عنوان پاداش به ماینر برنده تعلق می‌گیرد.

در حقیقت شبکه بیت کوین از ماینرها می‌خواهد با اختصاص قدرت پردازش خود برای حل مسائل ریاضی که نیازمند مصرف برق است اثبات کنند به شبکه وفادار هستند. با کمک این فرایند، اگر فردی بخواهد به شبکه حمله کند، مجبور است قدرت پردازشی بیشتر از سایر ماینرهای بیت کوین داشته باشد.

توزیع غیرمتمرکز پول

ماینینگ علاوه بر تأیید تراکنش‌ها باعث می‌شود که واحدهای بیت کوین به شکلی منحصربه‌فرد و طبق برنامه‌ای از پیش‌ تعیین‌شده تولید شوند.

برخلاف پول‌های ملی که بانک‌های مرکزی آنها را صادر می‌کنند، در بیت کوین همه می‌توانند در صدور پول (واحدهای بیت کوین) مشارکت کنند.

برای حفظ ثبات شبکه و اینکه همه واحدهای بیت کوین خیلی سریع استخراج نشود، در بیت کوین معیاری به نام «سختی استخراج» هم وجود دارد. بلاک‌های بلاک چینِ بیت کوین (بسته‌های حاوی تراکنش‌ها) هر ده دقیقه یکبار تولید می‌شوند. اگر قدرت پردازش ماینرهای بیت کوین خیلی زیاد شود، ممکن است ماینرها بتوانند زودتر از ده دقیقه بلاک را تولید و بیت کوین استخراج کنند. چنین موضوعی موجب استخراج سریع همه واحدهای بیت کوین می‌شود.

با کمک سازوکار سختی (Difficulty)، زمانی که قدرت پردازش ماینرها به حدی باشد که زمان رسیدن به پاسخ معادله ریاضی کاهش پیدا کند، سختی استخراج افزایش می‌یابد تا رسیدن به جواب روی همان ده دقیقه بماند. از سوی دیگر، اگر قدرت پردازش ماینرها کاهش یابد، به این معنا که ممکن است زمان ساخت بلاک به بالای ده دقیقه برسد، سختی کاهش می‌یابد تا دوباره به همان ده دقیقه برسیم.

همان طور که احتمالاً می‌دانید، تعداد کل بیت کوین‌هایی که استخراج می‌شوند، محدود به ۲۱ میلیون واحد است و پس از آن دیگر بیت کوینی تولید نخواهد شد.

افزایش کمیابی

هر چهار سال یکبار (هر ۲۰۰,۰۰۰ بلاک) طی رویدادی به نام «هاوینگ» (Halving)، سرعت تولید بیت کوین‌های جدید به شکل ناگهانی نصف می‌شود. این سازوکار باعث می‌شود که کمیابیِ بیت کوین افزایش یابد.

در حال حاضر، هر ده دقیقه ۶.۲۵ بیت کوین تولید می‌شود که پس از هاوینگ بعدی در مه ۲۰۲۴ (خرداد ۱۴۰۲) به ۳.۱۲۵ کاهش می‌یابد.

در زمان به‌روزرسانی این مقاله (اواسط ۲۰۲۱)، بیش از ۱۸.۶ میلیون واحد بیت کوین استخراج شده است. با توجه به هاوینگ و نصف‌شدن نرخ تولید بیت کوین‌های جدید پس از هر چهار سال، پیش‌بینی می‌شود که استخراج تمام واحدهای بیت کوین تا سال ۲۱۴۰ طول بکشد.

از نظر فنی شبکه بیت کوین و فرایند ماینینگ بسیار پیچیده است و آنچه گفته شد، فقط خلاصه‌ای ساده‌شده برای درک ابتدایی بود. برای طولانی‌نشدن مقاله و رفتن به سراغ آموزش استخراج، توضیح تئوری در این باره تا همین جا کافی است. اگر مایل هستید بیشتر درباره ماینینگ مطالعه کنید، مقاله «فرایند استخراج بیت کوین چگونه است؟» را به شما پیشنهاد می‌کنم.

برای آغاز استخراج بیت کوین، چندان نیاز به دانستن مفاهیم تئوری ندارید.

به سراغ آموزش استخراج بیت کوین می‌روم. برای آغاز استخراج به چه تجهیزاتی نیاز داریم؟

تجهیزات مورد نیاز برای استخراج

مانند هر کار صنعتی دیگری، در کار استخراج بیت کوین هم نیاز است شرایط و تجهیزات لازم فراهم شود. نوع و تعداد تجهیزات ماینینگ نسبت به بزرگی یا کوچکی فعالیت می‌تواند متفاوت باشد. مثلاً بدیهی است که تجهیزات موردنیاز برای یک فارم (مزرعه) بزرگ با تجهیزات موردنیاز برای یک فارم کوچک، متفاوت است؛ اما طبق یک قاعده کلی، برای انجام ماینینگ بیت کوین قطعاً به موارد زیر نیاز دارید:

1. دستگاه استخراج مخصوص یا همان ای‌سیک (ASIC)
2. کیف پول بیت کوین
3. اینترنت ثابت (ADSL یا TD-LTE)
4. برق، کابل‌ و تجهیزات برقی مناسب
5. تجهیزات تهویه (فن)

دستگاه استخراج مخصوص

در روزها و ماه‌های اولیه شروع به کار بیت کوین، استخراج آن با CPU یا همان پردازنده‌‌های معمولی انجام می‌شد؛ به‌طوری که در سال‌های ۲۰۱۰ و اوایل ۲۰۱۱، اگر کامپیوتر شخصی خود را به استخراج بیت کوین اختصاص می‌دادید، شاید می‌توانستید روزانه بیش از پنجاه واحد بیت کوین استخراج کنید. امروز با گسترش شبکه بیت کوین و افزایش قدرت ماینرهای آن، استخراج بیت کوین با کامپیوتر خانگی یک توهم محسوب می‌شود؛ استخراج به‌صرفه این ارز دیجیتال فقط با دستگاه‌های مخصوص امکان‌پذیر است که در ادامه درباره آن می‌خوانید.

البته از نظر تئوری امکان استخراج بیت کوین با کامپیوتر معمولی یا لپ تاپ وجود دارد؛ اما اگر قصد کسب درآمد دارید، این کار را فراموش کنید.

استخراج بیت کوین با کامپیوترهای معمولی یا موبایل فقط باعث آسیب‌رسیدن به سخت‌افزارها می‌شود و هیچ عایدی دیگری ندارد.

کیف پول بیت کوین

به‌عنوان ماینر، به یک کیف پول بیت کوین نیاز دارید که درآمدتان را دریافت و ذخیره کنید. از آنجا که بیت کوین برترین ارز دیجیتال بازار است، کیف پول مناسب برای آن کم نیست. نرم‌افزارهای کیف پول بیت کوین کاملاً رایگان هستند و همین حالا می‌توانید یکی از آنها را روی کامپیوتر شخصی یا تلفن همراه هوشمند خود نصب کنید. برای آشنایی با کیف پول‌های معتبر بیت کوین، مقاله «بهترین کیف پول‌های بیت کوین» را از دست ندهید.

اینترنت

برای ماینینگ بیت کوین نیاز به اینترنت هم دارید. سرعت و حجم اینترنت خیلی مهم نیست، بلکه پایداری و قطع‌نشدن مداوم آن مهم است. سرویس‌های اینترنت ADSL و TD-LTE برای این کار مناسب هستند.

برق و تجهیزات برقی مناسب

مهمترین موضوعی که برای استخراج بیت کوین باید در نظر بگیرید، برق است. دستگاه‌های استخراج برق زیادی مصرف می‌کنند و حتماً باید برق و تجهیزات برقی مناسب داشته باشید تا بتوانید هم از نظر قانونی و هم از نظر ایمنی فعالیت خود را ادامه دهید. طبق قوانین ایران، استفاده از برق خانگی و یارانه‌ای برای استخراج ممنوع است. در بخشی پایانی مقاله بیشتر در مورد قوانین ماینینگ در ایران توضیح داده‌ام.

تجهیزات تهویه

دستگاه‌های ماینینگ علاوه بر سروصدای زیاد، به‌شدت داغ می‌کنند و باید چاره‌ای برای این موضوع در نظر گرفته شود. برای حفظ طول عمر و کارایی دستگاه، داشتن تجهیزات خنک‌کننده بسیار مهم است.

تهیه دستگاه‌ استخراج بیت کوین

برای استخراج به‌صرفه بیت کوین به دستگاه تخصصی که با عنوان ای‌سیک (ASIC) شناخته می‌شوند، نیاز دارید.

دستگاه‌های استخراج بیت کوین مانند گوشی‌های موبایل در برندها، طرح‌ها و مدل‌های مختلف عرضه می‌شوند. هر دستگاه از جنبه‌های زیر ممکن است با دستگاه دیگر متفاوت باشد:

• برند و مدل: شرکت سازنده دستگاه و مدل آن. مثال: Bitmain Antminer S۹.
• قدرت پردازش: قدرت پردازش دستگاه استخراج که بر حسب تراهش بر ثانیه (TH/S) نمایش می‌دهند. مثال: 14TH/S – یعنی این دستگاه ۱۴ تراهش قدرت دارد.
• مصرف برق: میزان برق مصرفی دستگاه برحسب وات. مثال: 1400

دستگاه‌های استخراج معمولاً ابتدا توسط تولیدکننده با قیمت پایین‌تر پیش‌فروش و بعد در بازار توزیع می‌شود. به‌جز در سایت‌های رسمی تولیدکنندگان، دستگاه‌های استخراج بیت کوین در سایت‌های مختلفی از جمله آمازون و ای‌بی هم به فروش می‌رسند. به‌دلیل تحریم‌های بین‌المللی، خرید مستقیم دستگاه‌های استخراج از فروشندگان رسمی یا وب‌سایت‌های فروشگاهی بین‌المللی بسیار دشوار است و در بیشتر مواقع ناچار خواهید بود از واسطه‌ها کمک بگیرید.

در زمان به‌روزرسانی این مطلب، در ایران دستگاه‌ استخراج خریدوفروش می‌شود؛ اما بازار آن به هیچ عنوان‌ قاعده‌مند و امن نیست. تفاوت قیمت دستگاه‌ها بین فروشندگان مختلف نسبتاً زیاد است و از طرف دیگر کلاهبرداران فراوانی برای خالی‌کردن جیب افراد ناآگاه کمین کرده‌اند.

قبل از خرید دستگاه استخراج بخوانید

خرید دستگاه استخراج حتماً باید با تحقیقات کامل و با در نظر گرفتن شرایط انجام شود. به‌طور خلاصه، مهمترین عواملی که برای خرید دستگاه‌های استخراج بیت کوین باید در نظر گرفته شود عبارت‌اند از:

• قدرت دستگاه: دستگاه استخراج بیت کوین موردنظر شما چند هش در ثانیه تولید می‌کند؟ هش بیشتر برابر است با قدرت بیشتر.
• مصرف برق: مصرف برق یک دستگاه اهمیت بالایی دارد و به‌طور مستقیم بر سوددهی تأثیر می‌گذارد؛ هر چقدر که مصرف برق کمتر و قدرت دستگاه بیشتر باشد، سوددهی دستگاه بیشتر است.
• قیمت دستگاه استخراج: این عامل هم نسبت به سرمایه شما باید مورد توجه قرار گیرد. زمان بازگشت سرمایه به‌طور مستقیم با قیمت دستگاه گره خورده است.

دستگاه استخراج را فقط بر اساس قیمت یا قدرت آن تهیه نکنید. بهترین دستگاه ASIC، کارآمدترین آن است. در حقیقت پربازده‌ترین دستگاه‌ استخراج دستگاهی است که قدرت هش بیشتر و مصرف برق کمتری دارد و به‌طور کلی زمان بازگشت سرمایه آن سریع‌تر است.

همچنین برخی از دستگاه‌های ماینینگ سودآوری بالایی را وعده می‌دهند؛ اما بسیار بی‌کیفیت هستند و طول عمر پایینی دارند. همیشه سعی کنید دستگاه‌هایی با برندهای معتبر را تهیه کنید که به‌صورت انبوه و در مقیاس صنعتی استفاده می‌شود و به‌اصطلاح امتحان خود را پس داده است.

دوباره تأکید می‌کنم که حتماً پیش از خرید یک دستگاه‌ استخراج، تحقیقات کاملی انجام دهید و از افراد آگاه مشورت بخواهید. در این مورد پیشنهاد می‌کنم مقاله «راهنمای خرید دستگاه استخراج» را مطالعه کنید. بخش پرسش و پاسخ سایت ارزدیجیتال هم محل خوبی برای پرسیدن سؤالات مربوط به ماینینگ است.

بهترین دستگاه‌های استخراج بیت کوین

از سال ۲۰۱۴ تا زمان به‌روزرسانی این مقاله (اواسط ۲۰۲۱) بیش از صد دستگاه استخراج بیت کوین به بازار عرضه شده است که از بخش ماینرها در وب‌سایت ارزدیجیتال می‌توانید فهرست آنها را مشاهده کنید. البته بیشتر این دستگاه‌ها امروز کارایی و سودآوری خود را از دست داده‌اند و تعداد کمی دستگاه وجود دارد که همچنان می‌توان با آنها به جنگ مالی با ماینرهای دیگر رفت.

برندهای تولیدکننده دستگاه استخراج از نظر اعتبار و محبوبیت متفاوت هستند. در حال حاضر پنج تولیدکننده برتر دستگاه ماینر به ترتیب عبارت‌اند از:

• بیت مین (Bitmain) – تولیدکننده دستگاه‌های انت‌ماینر (Antminer)
• میکرو بی‌تی‌ (MicroBT) – تولیدکننده دستگاه‌های واتس‌ماینر (Whatsminer)
• کنان (Cannan) – تولیدکننده دستگاه‌های آوالون (Avalon)
• اینوسیلیکون (Innosilicon) – تولیدکننده دستگاه‌های ترمیناتور (Terminator)
• ای‌بنگ (Ebang) – تولیدکننده دستگاه‌های ای‌بیت (Ebit)

در جدول زیر چند مورد از بهترین دستگاه‌های استخراج بیت کوین در سال ۲۰۲۱ را مشاهده می‌کنید:

برند و مدل              قدرت پردازش         مصرف برق           تاریخ عرضه به بازار

Bitmain Antminer S۱۹ Pro            ۱۱۰Th/s               ۳۲۵۰W May ۲۰۲۰

Bitmain Antminer S۱۹    ۹۵Th/s  ۳۲۵۰W May ۲۰۲۰

MicroBT Whatsminer M۳۰S        ۸۶Th/s  ۳۲۶۸W Apr ۲۰۲۰

Canaan AvalonMiner ۱۲۴۶          ۹۰Th/s  ۳۴۲۰W Jan ۲۰۲۱

Bitmain Antminer S۱۷+ ۷۳Th/s  ۲۹۲۰W Dec ۲۰۱۹

Bitmain Antminer S۱۷ Pro            ۵۳Th/s  ۲۰۹۴W Apr ۲۰۱۹

MicroBT Whatsminer M۳۱S        ۷۰Th/s  ۳۲۲۰W Apr ۲۰۲۰

MicroBT Whatsminer M۲۰S        ۶۸Th/s  ۳۳۶۰W Aug ۲۰۱۹

StrongU STU-U8 Pro       ۶۰Th/s  ۲۸۰۰W Sep ۲۰۱۹

MicroBT Whatsminer M۲۱S        ۵۶Th/s  ۳۳۶۰W Jun ۲۰۱۹

Ebang Ebit E۱۲+               ۵۰Th/s  ۲۵۰۰W Sep ۲۰۱۹

البته در زمان نگارش این مطلب، بسیاری از استخراج‌کنندگان همچنان از مدل‌های قدیمی مانند Antminer S۹j استفاده می‌کنند. همان طور که بالاتر هم اشاره کردم، چیزی که بیشتر از همه چیز اهمیت دارد، سودآوری، طول عمر دستگاه و زمان بازگشت سرمایه است.

آیا می‌توانم با دستگاه استخراج بیت کوین ارزهای دیجیتال دیگر را هم استخراج کنم؟

پاسخ این سؤال تقریباً منفی است.

در حقیقت بیشتر دستگاه‌های استخراج تنها از یک الگوریتم رمزنگاری خاص پشتیبانی می‌کنند. به‌عنوان نمونه، الگوریتم استخراج بیت کوین SHA-256 است. بنابراین می‌توانید با دستگاه‌های استخراج بیت کوین، سایر ارزهای دیجیتالی را هم که از الگوریتم مشابه استفاده می‌کنند استخراج کنید که شامل بیت کوین، بیت کوین کش، بیت کوین اس‌وی و چند ارز دیجیتال نه‌چندان مطرح می‌شود.

البته ممکن است در آینده مدل‌هایی عرضه شود که علاوه بر SHA-256 از الگوریتم‌های دیگری پشتیبانی کند که در این صورت طیف ارزهای دیجیتال قابل‌استخراج با یک دستگاه افزایش می‌یابد. همچنین به یاد داشته باشید یک دستگاه استخراج نمی‌تواند به‌طور همزمان دو یا چند ارز دیجیتال را استخراج کند.

محاسبه سودآوری استخراج بیت کوین

برای محاسبه سودآوری استخراج بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال، بهترین کار مراجعه به یک ماشین حساب ماینینگ است. همین حالا می‌توانید در ماشین حساب استخراج سایت ارزدیجیتال، نسبت به قدرت دستگاه خود، میزان برق مصرفی دستگاه و تعرفه برق پرداختی، سود خود را از ماینینگ محاسبه کنید.

به‌طور مثال، قیمت برق صنعتی در بسیاری از مناطق کیلوواتی حدود ۱۰۰ تومان است و قیمت برق خانگی در اغلب مناطق کشور حدود ۳۰۰ تومان. دستگاه S۹ حدود ۱۴ تراهش قدرت دارد و مصرف برق آن هم حدود ۱۳۵۰ وات است. بر همین اساس، به‌راحتی می‌توانید در ماشین حساب ماینینگ سودآوری این دستگاه را حساب کنید.

اگر بخواهم «سودآوری استخراج» را بهتر تعریف کنم، درآمد یک ماینر به‌طور مستقیم با زمان بازگشت سرمایه گره خورده است. در حقیقت آنچه که بیش از هر چیز دیگری اهمیت دارد، زمان بازگشت سرمایه است، نه مقدار بیت کوینی که یک دستگاه می‌تواند به دست بیاورد. به‌عبارت دیگر، دستگاهی با بازگشت سرمایه ۶ ماهه ارزشمندتر از دستگاهی است که بازگشت سرمایه ۱۰‌ ماهه دارد؛ حتی اگر دستگاه دوم هش ریت بیشتری داشته باشد.

زمان بازگشت سرمایه به مدت زمانی گفته می‌شود که پول سرمایه‌گذاری‌شده (برای خرید دستگاه و تجهیزات) برمی‌گردد و تازه بعد از آن است که می‌توان نام بقیه درآمد حاصله را «سود» نامید.

عوامل ریز و درشت زیادی می‌توانند در سودآوری ماینینگ یا به‌طور دقیق‌تر در زمان بازگشت سرمایه دخیل باشند؛ اما به‌عنوان مهم‌ترین عوامل می‌توان موارد زیر را نام برد:

سختی استخراج

همان طور که بالاتر هم توضیح دادم، سختی استخراج پارامتری است که در شبکه بیت کوین تعبیه شده تا بلاک‌های بیت کوین تقریباً هر ده دقیقه یکبار ساخته شوند، نه زودتر و نه دیرتر.

به‌بیان دیگر، برای اینکه ماینرها نتوانند به یکباره با قدرت زیادِ سخت‌افزارهای خود باعث تولید سریع بلاک‌ها و بیت کوین‌های جدید شوند، هر چقدر قدرت پردازش ماینرها بیشتر شود، سختی استخراج بیشتر می‌شود و برعکس.

بنابراین اگر قیمت بیت کوین پایین باشد، سختی استخراجِ بالا می‌تواند سودآوری را به‌شدت کاهش دهد. بالا رفتن سختی استخراج به این معناست که برای حفظ سودآوری خود نیاز به قدرت پردازش بیشتری دارید که برای دست‌یافتن به آن باید دستگاه‌های استخراج قدرتمندتری را به کار بگیرید.

قیمت و هزینه‌های برق

مصرف برق یک دستگاه و تعرفه برق مصرفی به‌طور مستقیم در سودآوری ماینینگ تأثیرگذار است. به همین دلیل باید به‌خوبی هزینه‌های برق مصرفی را محاسبه کنید تا بتوانید بازگشت سرمایه خود را بسنجید. قیمت برق بالا اگر با سختی استخراج و قیمت پایین بیت کوین همراه شود، ضرر جبران ناپذیری به ماینرها می‌رساند.

قیمت بیت کوین

قیمت لحظه‌ای بیت کوین هم یکی دیگر از عوامل بسیار مهم در سودآوری ماینینگ است. به‌عنوان نمونه، در سال ۲۰۱۸ که قیمت بیت کوین به ۳,۲۰۰ دلار رسیده بود، بسیاری از ماینرها دستگاه‌های خود را خاموش کردند، چون سود استخراج حتی جوابگوی هزینه‌های برق هم نبود.

شروع استخراج با پیوستن به استخر استخراج

پس از تهیه دستگاه و انتخاب کیف پول بیت کوین، به مهمترین قسمت آموزش یعنی پیوستن به استخر استخراج و شروع کار می‌رسیم. با توجه به بزرگ‌شدن سریع صنعت ماینینگ، برای استخراج سودآور بیت کوین یا هر ارز دیگری احتمالاً باید به یک استخر استخراج (Mining Pool) بپیوندید.

استخر استخراج یک محل مجازی (فرض کنید یک وب‌سایت) است که استخراج‌کنندگان در آن قدرت پردازش خود را با هم جمع می‌کنند و همه برای استخراج یک بلاک تلاش می‌کنند. در این روش، هر استخراج‌کننده بر اساس توان پردازشی خود سود می‌برد.

می‌توان این‌ طور گفت که ماینرهای سراسر دنیا قدرت پردازش سخت‌افزارهای خود را در اختیار یک استخر استخراج قرار می‌دهند و استخر استخراج به نمایندگی از همه ماینرها در پیداکردن معادله بلاک‌ها با دیگر استخرها رقابت می‌کند.

قصد دارید مستقیم و بدون اتصال به استخر استخراج کار را شروع کنید؟ اگر بیش از ۵۰,۰۰۰ دستگاه استخراج قدرتمند دارید فکر بدی نیست.

حقیقت این است که با قدرتمندشدن ماینرهای بیت کوین و ورود سرمایه‌های سنگین برای خرید سخت‌افزار ماینینگ، ماینرهای کوچک دیگر نمی‌توانند بدون پیوستن به استخر استخراج سودی کسب کنند و تنها بعضی از فارم‌های استخراج بزرگ با چندده هزار دستگاه از پس استخراج مستقیم (Solo mining) برمی‌آیند.

مشهورترین استخرهای استخراج بیت کوین و سهم هر یک از قدرت پردازش شبکه بیت کوین را در تصویر زیر مشاهده می‌‌کنید:

فرایند کلی اتصال به استخر استخراج بسیار ساده است:

• پس از تحقیق، در وب‌سایت یک استخر استخراج ثبت‌نام می‌کنید.
• آدرس کیف پول خود را به استخر استخراج می‌دهید.
• تنظیمات مربوط به دستگاه‌های خود را از استخر استخراج دریافت می‌کنید و با آن دستگاه‌های خود را فعال می‌کنید.

دستگاه‌های ماینر به‌خصوص مدل‌های جدید آن دارای رابط کاربری ساده‌ای هستند که هر کسی می‌تواند خیلی سریع آنها را به استخر استخراج متصل کند. برای مطالعه‌ آموزش راه‌اندازی دستگاه‌های استخراج می‌توانید به بخش «آموزش استخراج» مراجعه کنید.

استخراج بیت کوین بدون تهیه دستگاه؟

اگر مکان مناسب، برق مناسب و یا تجهیزات کافی برای استخراج بیت کوین ندارید و همچنان مصمم به استخراج بیت کوین هستید، می‌توانید به سراغ «استخراج ابری» بروید.

البته این کار – به‌خصوص در ایران – خطرات و هزینه‌های خاص خود را دارد که اگر با دقت به آنها فکر کنید احتمالاً فکر استخراج ابری از ذهنتان بیرون می‌آید.

استخراج ابری چیست؟

کلود ماینینگ (Cloud mining) یا همان استخراج ابری به آن دسته از خدمات و شرکت‌هایی اطلاق می‌شود که قدرت پردازش سخت‌افزارشان را به شما می‌فروشند و کارهای مربوط به استخراج و نگهداری تجهیزات را انجام می‌دهند.

در واقع با کلود ماینینگ می‌توانید بدون خریداری تجهیزات سخت‌افزاری گران‌قیمت یا فراهم‌کردن برق و مکان مناسب، تجهیزات استخراج شرکت‌های کلود ماینینگ را اجاره یا از این شرکت‌ها قدرت پردازش (هش ریت) خریداری کنید.

با این کار تنها چیزی که نیاز دارید فقط یک کامپیوتر ساده یا گوشی موبایل خواهد بود تا به حساب کاربری خود دسترسی داشته باشید و سودتان را در کیف پول دریافت کنید.

بنابراین، مزایای استخراج ابری عبارت‌اند از:

• به مکان برای استخراج نیاز ندارید.
• به فراهم‌کردن برق و تجهیزات برقی نیاز ندارید.
• به دستگاه استخراج و سایر تجهیزات ماینینگ نیاز ندارید.

این یک روی سکه بود. در استخراج ابری به‌دلیل نبود شفافیت از فعالیت‌ها، خطر کلاهبرداری بسیار بالا است. در بیشتر طرح‌های استخراج ابری که در حقیقت نوعی طرح پانزی هستند، با پول شما هیچ‌گونه استخراجی انجام نمی‌شود بلکه فقط آرام‌آرام مقدار کمی بیت کوین به شما پرداخت می‌شود که در نهایت کمتر از سرمایه اولیه شما خواهد بود.

به‌بیان ساده، بیشتر شرکت‌های فعال در زمینه کلود ماینینگ یا بر اساس مدل‌های کاری ناسالمی کار می‌کنند و یا تنها به‌دنبال خالی‌کردن جیب شما هستند. منظور از مدل‌های ناسالم این است که در پایان یا پولتان را از دست می‌دهید یا سود شما کمتر از هنگامی خواهد بود که به‌صورت مستقیم در بیت کوین سرمایه‌گذاری می‌کنید.

بنابراین، معایب استخراج ابری عبارت‌اند از:

• ریسک کلاهبرداری
• استخراج غیرشفاف
• سود پایین‌تر – اپراتورها باید هزینه‌های خود را تأمین کنند.
• نوسانات قیمت که ممکن است باعث کم‌شدن سود یا توقف فعالیت شود.
• نبود کنترل و انعطاف‌پذیری در فرایند

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره استخراج ابری و آشنایی با معتبرترین سایت‌های استخراج ابری می‌توانید به پست «استخراج ابری (Cloud mining) چیست؟/ معرفی سایت‌های کلود ماینینگ» مراجعه کنید.

وضعیت قانونی استخراج بیت کوین در ایران

اگر قصد دارید استخراج بیت کوین را در ایران آغاز کنید، پیش از آغاز سرمایه‌گذاری و خرید دستگاه و تجهیزات، باید از آخرین وضعیت قانونی ماینینگ در ایران مطلع باشید و سپس به سراغ دریافت مجوزهای لازم بروید. سرمایه‌گذاری در زمینه استخراج بدون داشتن مجوز و اطلاع دقیق از قوانین می‌تواند چند صد میلیون تومان جریمه و هزاران مشکل قضایی روی دست شما بگذارد.

طبق مصوبه هیئت دولت در سال ۹۸، استخراج بیت کوین یا هر ارز دیجیتال دیگری در ایران قانونی است؛ اما لازم است از وزارت صنعت، معدن و تجارت مجوز دریافت شود و استخراج بدون دریافت مجوز غیرقانونی اعلام شده است.

در مورد دستگاه‌های استخراج در ایران، در زمان به‌روزرسانی این مطلب (مرداد ۱۴۰۰)، یک فضای خاکستری وجود دارد و بیشتر دستگاه‌های قاچاق محسوب می‌شوند.

واردات قانونی دستگاه‌های استخراج در سال ۹۸ ممکن شد؛ اما این کار هم نیازمند دریافت مجوز است. به عبارت دیگر، اگرچه در آذر ۹۹ وزارت صنعت با همکاری ستاد مبارزه با قاچاق کالا امکانی را برای خوداظهاری دستگاه‌های استخراج در ایران برای خروج از فهرست قاچاق فراهم کرد، به‌دلیل سخت‌بودنِ واردات قانونیِ دستگاه‌ها و برخی عوارض سنگین، می‌توان گفت عمده دستگاه‌های استخراج موجود در ایران همچنان قاچاق محسوب می‌شوند و قانون حق ضبط و توقیف کالای قاچاق را دارد.

همچنین، در مورد برق و تعرفه آن، چالش‌های زیادی برای فعالان استخراج در ایران وجود دارد. طبق قانون، استخراج ارزهای دیجیتال باید با دریافت انشعاب از وزارت نیرو و تعرفه برق صادراتی انجام شود که نرخ آن هم ممکن است با تغییرات قیمت دلار تغییر کند. همچنین در زمان‌هایی مانند روزهای تابستانی که در اوج مصرف، کشور نیازمند برق برای مصارف خانگی و صنعتی است، معمولاً برق مزارع استخراج توسط وزارت نیرو قطع می‌شود.

بنابراین استخراج در ایران یک صنعت بوده و قانونی است؛ اما برای ماینینگ بدون دردسر باید مجوزهای لازم را از وزارت صنعت و وزارت نیرو دریافت کرد که خود نیازمند پوشیدن یک جفت‌ کفش آهنین است. در صورت انجام استخراج بدون دریافت مجوزهای لازم، وزارت نیرو می‌تواند ضمن اعمال جریمه، انشعاب برق را جمع‌آوری کرده و همچنین از نظر قضایی حق ضبط دستگاه‌ها و حتی انجام اقدامات قضایی ممکن است.

جمع‌بندی

استخراج بیت کوین یک صنعت جدید و نوپا است و به‌طور کلی صنایع جدید علاوه بر سودهای چشم‌گیری که دارند، پرریسک هم هستند. بنابراین اگرچه ماینینگ بیت کوین می‌تواند یک فعالیت بسیار پرسود باشد، اگر بدون تحقیقات کافی و بدون در نظر گرفتن شرایط انجام شود می‌تواند ضرر جبران‌ناپذیری را روی دست شما بگذارد. در پایان اگر بخواهم یک جمع‌بندی از محتوای این مقاله داشته باشم، می‌توانم به موارد زیر اشاره کنم:

• استخراج به‌صرفه بیت کوین امروزه فقط با دستگاه‌های مخصوص ای‌سیک امکان‌پذیر است و با کامپیوترهای معمولی یا موبایل نمی‌توان به رقابت با فارم‌های غول‌پیکر رفت.
• دستگاه‌های استخراج بسیار پرمصرف هستند و به‌شدت داغ می‌کنند. بنابراین در کار استخراج بیت کوین علاوه بر دستگاه استخراج، باید برق، تجهیزات برقی و تجهیزات خنک‌کننده مناسب هم داشته باشید.
• بهترین دستگاه استخراج دستگاهی است که بازگشت سرمایه سریع‌تری دارد و در مقیاس صنعتی از آن استفاده می‌شود.
• با کمک یک ماشین حساب ماینینگ می‌توانید درآمد خود را از استخراج بیت کوین محاسبه کنید. ماشین حساب ماینینگ وب‌سایت ارزدیجیتال می‌توانید در این زمینه به شما کمک کند.
• در کلود ماینینگ یا همان استخراج ابری (اجاره هش ریت) به دستگاه استخراج نیاز ندارید. با این حال، فراموش نکنید بیشتر وب‌سایت‌هایی که با نام کلود ماینینگ فعالیت می‌کنند کلاهبرداری هستند و این کار ریسک‌های خاص خود را دارد؛ به‌خصوص در ایران که درگیر تحریم‌های سنگین است.
• استخراج قانونی بیت کوین در ایران نیاز به دریافت مجوز و پرداخت تعرفه برق صادراتی دارد. در صورت انجام استخراج بدون دریافت مجوزهای لازم ممکن است با جریمه‌های سنگین و شکایت‌های قضایی مواجه شوید.

روش های استخراج ارز دیجیتال

به تولید و ثبت یک معامله ارز دیجیتالی توسط ماینر ها اصطلاحا فرایند استخراج ارز دیجیتال یا ماینینگ گفته می شود . انجام این کار عمدتا از سه روش استفاده از پردازنده مرکزی ، استفاده از پردازنده گرافیکی و استفاده از تراشه های اِی سیک صورت می گیرد . ماینر بعد از انتخاب روش استخراج اقدام به انتخاب و تایید  معاملات موجود در استخر های دیجیتال و ثبت آنها در شبکه بلاک چین می کند .

پس از آنکه یک معامله ارز دیجیتال توسط دو شخص صورت گرفت این تراکنش به عنوان یک معامله ثبت نشده و در انتظار برای دریافت تاییدیه از سوی ماینر ها در یکی از استخر های موجود در شبکه بلاک چین ذخیره می شود . ماینر ها از بین معاملات موجود در این استخر ها تعدادی را انتخاب و شروع به عملیات کشف رمز بر روی آنها می کنند که در ازای هر تراکنشی که بتوانند در بلاک های موجود در بلاک چین ثبت کنند مبلغ مشخصی را به عنوان کارمزد دریافت خواهند کرد .

پس از کشف رمز توسط آنها و تایید شدن آن توسط سایر ماینر های موجود در شبکه تراکنش در بلاک موجود در بلاک چین ثبت می شود . به این فرایند اصطلاحا ماینینگ ( mining )یا همان استخراج ارز دیجیتالی گفته می شود .

برای انجام فرایند استخراج ارز دیجیتال عمدتا از سه روش استفاده می شود که عبارتند از : ماینینگ از طریق پردازنده مرکزی ( CPU )، پردازنده گرافیکی ( GPU ) و تراشه های ای سیک ( ASIC ) . هر کدام از این روش ها مزایا و معایب خاص خود را دارد که ماینر با توجه به نوع فعالیتی که دارد و همچنین نوع ارز دیجیتالی که قصد استخراج آن را دارد می تواند از هر کدام از آنها استفاده کند . در ادامه به ارائه مطالب کاملی درباره روش های استخراج ارز دیجیتالی و نحوه انجام این کار پرداخته شده است .

روش های مختلف استخراج ارز دیجیتال

به فرایند تولید ارز دیجیتال اصطلاحا استخراج ارز دیجیتال گفته می شود ، در واقع به عملیات کشف رمز معاملات دیجیتالی و ثبت آنها ماینینگ یا تولید ارز دیجیتال گفته می شود که در آن از چندین روش مختلف اقدام به استخراج انواع ارز دیجیتال مانند بیت کوین، اتریوم و … می شود . به افرادی که از این روش برای استخراج ارز های دیجیتالی استفاده می کنند اصطلاحا ماینر گفته می شود .

همانطور که گفته شد انجام فرایند ماینینگ از چند روش امکان پذیر است که معروف ترین آنها عبارتند از ماینینگ از طریق پردازنده مرکزی ( CPU )، پردازنده گرافیکی ( GPU ) و تراشه های ای سیک ( ASIC ) .  هر کدام از این روش ها محدودیت ها و مزیت هایی دارند که ماینر ها با توجه به شرایط خود یکی از آنها را برای ماین کردن انتخاب می کنند . در ادامه به ارائه توضیح مختصری در رابطه با هر کدام از این روش ها پرداخته می شود .

 ماینینگ از طریق سی پی یو ( CPU ) :  یکی از اولین روش های استخراج ارز دیجیتال استفاده از سی پی یو کامپیوتر شخصی است. در این روش ماینر از طریق سیستم شخصی ( کامپیوتر و لپ تاپ ) و با استفاده از CPU  یا همان واحد پردازش مرکزی آنها اقدام به فرایند ماینینگ می کند . از جمله معایب این روش زمان بر بودن آن است که در نتیجه نسبت به باقی روش ها کند تر بوده و ارز کمتری را تولید می کند که به صرفه نیست .

اما در صورتی که شخصی تعداد زیادی کامپیوتر شخصی داشته ( اصطلاحا یک مزرعه ) و همچنین دارای منبع انرژی الکتریسیته رایگان و یا ارزان قیمت هم باشد آنگاه استفاده از این روش برای وی به صرفه خواهد بود .

 ماینیگ از طریق جی پی یو ( GPU ) : روش دیگر ماینینگ که نسبت به روش قبل برتری دارد و در آن از کارت گرافیک یا همان  GPU کامپیوتر شخصی استفاده می شود به  GPU ماینینگ معروف می باشد . در این روش بر خلاف CPU ماینینگ که از پردازنده مرکزی سیستم برای استخراج ارز دیجیتال استفاده میشد ، کارت گرافیک آن را به کار می گیرد .

برای تولید ارز دیجیتال از این طریق نیاز به یک سیستم پردازنده گرافیکی مناسب داریم . محبوبترین کارت های گرافیکی موجود در بازار که برای ماینینگ از آنها استفاده می شود Nvidia GTX 1080 Ti و  AMD RX 580  می باشند .

 ماینینگ از طریق ای سیک  ( ASIC ) : یکی از به صرفه ترین روش های استخراج ارز دیجیتال استفاده از تراشه های مخصوصی به نام ای سیک می باشد . در این روش ماینر با خرید این دستگاه ماینر اقدام به تولید رمز ارز های دیجیتالی و ثبت معاملات دیجیتال می کند .

از جمله مزیت هایی که استفاده از این دستگاه دارد  این است که رمز های موجود در معاملات را خیلی زودتر و راحت تر از CPU و  GPU حدس می زند و با توجه به اینکه در فرآیند ماینینگ هر ماینری که زودتر بتواند کد های موجود در یک معامله را حدس بزند و آن تبادل را در یک بلاک ثبت کند کارمزد را دریافت می کند ، در نتیجه استفاده از این دستگاه ها از این نظر بسیار مفید می باشد .

اما ذکر این نکته لازم می باشد که قیمت این دستگاه ها بالا بوده ولی با توجه به اینکه نسبت به سایر روش ها تعداد بیشتری تراکنش را ثبت می کند و در نتیجه آن درآمد بیشتری را برای ماینر خلق می کند ، می توان گفت که صرفه اقتصادی دارد . از طرف دیگر این دستگاه ها از الگوریتم های خاصی پیروی می کنند که باعث شده تا هر دستگاه ای سیک تنها یکی از انواع ارز دیجیتال را تولید کند ، بنابراین قبل از خرید آن ها لازم است تا نوع ارز استخراجی خود را تعیین کنید .

 لازم به ذکر است که بهترین حالت استخراج ارز دیجیتال استفاده از مزرعه های دیجیتالی برای این کار است و این به این معنا است که ماینر تعداد زیادی دستگاه استخراج کننده رمز ارز ( کامپیوتر ، لپ تاپ ، ای سیک و… ) را جمع کند و با استفاده از قدرت همه آنها شروع به استخراج رمز های دیجیتالی کند . با استفاده از این روش سرعت ماینینگ بسیار بالاتر می رود که در نتیجه آن درآمد بالاتری نصیب ماینر می شود .

استخراج ارز دیجیتال به صورت انفرادی یا استخر

به طور کلی ماینر ها به دو صورت می توانند اقدام به استخراج ارز دیجیتال کنند ، این روش ها به ترتیب عبارتند از استخراج به صورت انفرادی و یا استخراج به صورت اشتراکی که در ادامه به توضیح این روش ها ، مزایا و معایب آنها پرداخته خواهد شد .

• استخراج به صورت انفرادی : این روش خود به دو صورت انجام می گیرد به این شکل که یا فرد با استفاده از یک سیستم شخصی اقدام به تولید ارز دیجیتال می کند و یا با استفاده از چندین کامپیوتر و سیستم شخصی این کار را انجام می دهد که اصطلاحا به آن استخراج از طریق مزرعه دیجیتالی گفته می شود .

از معایب استفاده از یک سیستم شخصی برای تولید ارز دیجیتال زمان بر بودن فرایند استخراج در این روش می باشد ، در واقع مدت زمانی که یک سیستم شخصی نیاز دارد تا معامله دیجیتالی را رمز گشایی و آن را در یک بلاک ثبت کند به مراتب بیشتر از ثبت همان تراکنش با استفاده همزمان از چندیدن سیستم یا به اصطلاح ماینر می باشد . از این رو استخراج ارز دیجیتال با استفاده از یک مزرعه دیجیتالی در مقابل استفاده از یک سیستم کامپیوتر بسیار به صرفه تر می باشد  .

• استخراج به صورت اشتراکی یا روش استخر استخراج : این روش به این صورت است که دو یا چند ماینر که هرکدام دارای یک مزرعه دیجیتالی هستند اقدام به اشتراک گذاشتن مزرعه های خود و انجام فرایند ماینینگ می کنند ، در نهایت نیز سود بدست آمده بین آنها تقسیم می شود . از مزایای این نوع ماین کردن این است که سرعت کشف رمز های معاملات و ثبت آنها در بلاک ها بسیار بالاتر می رود که در نتیجه آن مقدار درآمد بالاتر با ریسک کمتری کسب خواهد شد .

توجه شود که در هر کدام از این روش ها ، ماینر ها برای انجام فرایند ماینینگ نیاز دارند تا به یک استخر ارز دیجیتال وصل شوند. یک استخر ارز دیجیتال فضایی در بستر بلاک چین می باشد که تمام معاملاتی که در انتظار دریافت تاییدیه از سوی ماینر ها و ثبت در بلاک ها می باشد در آن نگهداری می شوند . ماینر ها برای ماین کردن نیاز دارند تا به این استخر ها وصل شده ، یکی از تراکنش ها را انتخاب کرده و اقدام به کشف رمز آن و در نهایت ثبت آن در بلاک های موجود در شبکه بلاک چین کنند .

مراحل استخراج ارز دیجیتال

پس از اینکه دو کاربر اقدام به ثبت یک معامله ارز دیجیتال کردند این تراکنش در استخر های ارز دیجیتال که به صورت چندین استخر طبقه بندی شده هستند نگهداری و منتظر تایید و ثبت توسط یکی از ماینر های موجود می شوند . برای ثبت شدن یک تراکنش در شبکه بلاک چین مزاحل زیر طی می شود :

1. ماینر های موجود در بلاک چین اقدام به انتخاب تراکنش های مورد نظر خود از استخر های ارز دیجیتال می کنند ، البته لازم به ذکر است که ماینر ها محدودیتی در انتخاب تراکنش ها ندارند و یک تراکنش می تواند در بلاک چندین ماینر به صورت همزمان قرار گیرد .
2. در مرحله بعد ماینر ها شروع به کشف رمز یا امضا «proof of work» معاملات موجود در بلاک خود و تایید آنها می کنند . از آنجایی که این فرایند بسیار پیچیده و زمان گیر است هر ماینری که زودتر یک معامله را تایید و در بلاک خود ثبت کند برنده کارمزد این معامله می شود .
3. بعد از اینکه ماینر تراکنش را تایید کرد برای ثبت نهایی آن نیاز به تایید این امضا کشف شده توسط سایر ماینر های موجود در شبکه دارد . برای این کار سایر ماینر ها هش خروجی را با امضا یا رمز موجود در معامله همخوانی کرده و در صورت تطبیق آنها تاییدیه خود را صادر می کنند .
4. پس از تایید تراکنش توسط سایر ماینر ها این معامله واجد شرایط برای ثبت شدن در بلاک موجود در شبکه بلاک چین می باشد . بعد از ثبت شدن بلاک در بلاک چین برای سایر نود های موجود در آن نیز ارسال شده و از طرف آنها هم پذیرفته خواهد شد و آن را در داده های تراکنش خود قرار می دهند .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد روش های استخراج ارز دیجیتال در کانال تلگرام سرمایه گذاری عضو شوید، همچنین کارشناسان مرکز مشاوره سرمایه گذاری ما نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره سرمایه گذاری تلفنی به سوالات شما عزیزان پیرامون  روش های استخراج ارز دیجیتال پاسخ دهند.

سوالات متداول

1- ✔️ چند روش برای استخراج ارز دیجیتال وجود دارد ؟

✔️ روش های متنوعی برای تولید ارز دیجیتال وجود دارد اما در میان آنها سه روش محبوب تر و پرکاربرد تر بوده که در متن مقاله به توضیح کامل آنها پرداخته شده است

2- ✔️ به چند صورت می توان فرآیند ماینینگ را انجام داد ؟

✔️ به دو شکل می توان ارز دیجیتال را استخراج کرد که در متن مقاله به این روش ها و نحوه انجام آنها اشاره شده است

3- ✔️ مراحل استخراج ارز دیجیتال به چه صورت می باشد ؟

✔️ این فرآیند از چهار مرحله اصلی تشکیل شده است که در متن مقاله به طور کامل توضیح داده شده اند

منبع مقاله:

https://www.arzido.com/