بررسی آمارهای چند سال اخیر سازمان آتش‌نشانی تهران نشان می‌دهد بیشترین علت گازگرفتگی، نقص در سیستم دودکش آبگرمکن و بخاری است. سیستم دودکش از مؤلفه‌های مختلفی تشکیل شده و قسمتی که در آن احتراق انجام می‌شود، بخش کوره‌ی آبگرمکن محسوب می‌شود. کوره یک خروجی دارد که ازطریق آن مخلوطی از گازهای مختلف منتشر می‌شود و گازهای CO و CO2 بیشترین آن را تشکیل می‌دهند.
در این مقاله از زومیت تمام موارد ایمنی و استاندارد را مورد برسی قرار می‌دهیم تا از بروز خطراتی نظیر گازگرفتگی و خفگی جلوگیری کنیم. عدم آگاهی کاربران در خصوص استفاده از وسایل گازی نظیر آبگرمکن می‌تواند خطرساز باشد. ما در این مقاله سعی داریم تا حدودی این مشکلات را رفع کنیم.
گاز CO2 و CO
گاز منوکسید کربن بی‌رنگ و بی‌بو است و در اثر احتراق ناقص تولید می‌شود. معمولاً در وسایل گرمایشی مانند بخاری، آبگرمکن، شومینه و اجاق گازها به علت سیستم تهویه نامناسب (دودکش) باعث مسمومیت و حتی مرگ می‌شود. علائم تنفس طولانی این گاز شامل سردرد، گیجی و خواب آلودگی شده و در نهایت، فرد مسموم دچار تهوع، استفراغ و تپش قلب می‌شود. باید توجه داشته باشید که استنشاق مقادیر بالای گاز CO می‌تواند سبب کاهش هوشیاری و مرگ شود.
دودکش
گاز دی‌اکسید کربن (CO2) خطر مسمومیت مانند گاز منوکسید کربن (CO) را ندارد؛ اما گاز CO از خطر مسمومیت بسیار بالایی برخوردار است. دودکش یا لوله بخاری اولین وسیله‌ی خروج گازهای دستگاه به‌حساب می‌آید و قطر این لوله باید بزرگ‌تر یا مساوی با خروجی آبگرمکن باشد.
گاهی اوقات دیده می‌شود که به علت کوچک بودن دهانه‌ی ورودی دودکش دیوار، از یک لوله تبدیل (از قطر بیشتر به قطر کمتر) استفاده می‌شود که به‌دلیل ایجاد گرفتگی در مسیر جریان هوا، بخشی از گاز CO را به فضای داخل منزل پس می‌زند. دودکش‌ها باید حتماً دارای شیب مثبت باشند؛ یعنی جهت دودکش رو به بالا باشد نه به سمت پایین.
بارها مشاهده شده که در خانه‌سازی، خروجی دودکش دیوار را در سطح پایینی نسبت به زمین ساخته‌اند و خروجی آبگرمکن را خارج از دسترس طراحی کرده‌اند. به‌همین‌خاطر مردم ناچارند از ترفندهای غیرایمن برای مهار دود بخاری یا آبگرمکن استفاده کنند که بسیار خطرناک است.
به‌هیچ‌وجه نباید از لوله‌ی آکاردئونی استفاده کرد. این لوله‌ها به‌مرور زمان مقاومتشان را از دست می‌دهند و باعث برگشت گازهای ناشی از احتراق به فضای سکونت می‌شوند. همچنین با گذشت زمان در بدنه لوله‌های آکاردئونی بر اثر حرارت و گذر هوای گرم، سوراخ‌های بسیار ریزی به‌وجود می‌آید که حتی با چشم هم دیده نمی‌شود. گازهای سمی CO از طریق این سوراخ‌ها کم‌کم وارد فضای خانه و باعث گاز گرفتگی افراد می‌شوند.
نکته بسیار مهم در دودکش‌های دیواری این است که باید حداقل یک متر بالاتر از پشت بام ادامه داشته باشند و در انتهای آن نیز حتماً کلاهک H نصب شود
بعضی مواقع افراد به علت نداشتن جای دودکش روی دیوار، لوله آبگرمکن را از پنجره به بیرون می‌کشند که کار کاملاً اشتباه و خطرناکی است و باعث می‌شود که محصولات احتراق و گازهای خروجی به دلایل مختلفی دوباره به داخل آبگرمکن بازگردد و درنهایت موجب گاز گرفتگی شوند.
اگر قصد دارید آبگرمکن گازی برای منزل نصب کنید یا موارد ایمنی و استاندارد آن را بررسی کنید مقاله‌ی نکاتی مهم برای نصب آبگرمکن گازی را در بخش لوازم خانگی زومیت مطالعه کنید.
محل نصب آبگرمکن
نصب آبگرمکن در محیط‌های باز که در معرض باد و هوای سرد هستند، به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. بهتر است وسایل گازسوز به‌خصوص آبگرمکن توسط کارشناسان مجرب نصب شود تا هرگونه ضوابط ایمنی و استانداردهای لوازم گازسوز در آن رعایت شود.
نصب آبگرمکن در ساختمان‌هایی با متراژ کمتر از ۵۰ مترمربع به‌دلیل فضای محدود غیراستاندارد بوده و همچنین نصب این دستگاه در مغازه‌هایی که برای استراحت شبانه کارکنان استفاده می‌شود بسیار خطرناک گزارش شده است.
محل نصب دستگاه باید نزدیک به دریچه دودکش طراحی شود و پیلوت آبگرمکن قابل مشاهده باشد. از نصب آبگرمکن در مکان‌هایی که سقف کوتاه و از جنس مواد قابل‌اشتعال چوبی و یونولیت و… دارند، خودداری کنید. آبگرمکن نباید در مجاورت وسایل گرمازا، مایعات قابل اشتعال و سیم و پریز برق نصب شود. از نصب آبگرمکن گازی در حمام و دستشویی به‌شدت خودداری کنید.
قبل از نصب آبگرمکن برای اطمینان از مکش دودکش، مجرا را با شعله کبریت یا آتش زدن کاغذ امتحان کنید تا متوجه عملکرد صحیح دودکش شوید. بر اساس نوع آبگرمکن، قطر دودکش آن متغیر خواهد بود. سعی کنید دودکشتان زانویی و طول افقی کمتری داشته باشد.
هرگز از یک آبگرمکن برای دو طبقه استفاده نکنید. نصب آبگرمکن در محلی که دودکش به‌صورت شبکه‌ای در ساختمان اجرا شده و برای چند وسیله گازسوز دیگر استفاده می‌شود، ممنوع است.
گزارش‌ها می‌گویند که نصب آبگرمکن در حمام بیشترین مرگ‌ومیر را به همراه داشته است. در نتیجه توجه به نکات ایمنی و حفاظتی هنگام نصب و استفاده از این دستگاه موضوعی محسوب می‌شود که باید بسیار مورد توجه قرار بگیرد. برخی افراد بر این باورند که گازگرفتگی با آبگرمکن در صورتی اتفاق می‌افتد که دستگاه خراب و دچار نشتی گاز باشد، درصورتی‌که مسمومیت تنفسی و خفگی ناشی از این دستگاه علل مهم دیگری هم دارد.
آبگرمکن‌های گازی به‌خصوص انواع دیواری اگر در مکان مناسب و به شیوه صحیح نصب نشوند، می‌توانند خطرناک‌ترین وسایل گازسوز باشند
درصورت مشاهده علائم اولیه مسمومیت با گاز کشنده و نامرئی منوکسید کربن سریعاً از محل خارج شوید، در و پنجره‌ها را باز کنید تا هوا در خانه جریان پیدا کند، سپس دستگاه را خاموش کنید و فوراً با اورژانس تماس بگیرید.
جمع‌بندی
اگر قصد ساخت خانه‌ای را دارید، در ابتدا تمام موارد ایمنی و استاندارد را در خصوص سیستم‌های گرمایشی در نظر بگیرید و سپس طراحی‌ها را انجام دهید. اگر منزلتان از نکات ایمنی لازم برخوردار نیست، در اسرع وقت با تکنسین‌های مجرب تماس بگیرید تا شرایطی را جهت پیاده کردن نکات استاندارد و ایمنی مهیا کنند. از نصب آبگرمکن در فضاهای بسته (حمام، دستشویی و…) خودداری کنید. محل نصب آبگرمکن دیواری باید در محلی باشد که دارای توبیه هوای مناسب است. هرگز خودسرانه اقدام به نصب این دستگاه نکنید؛ چراکه انجام این کار احتیاج به تخصص بالا و شناخت کامل از نکات اصولی و ایمنی دارد.
227227