در میان خودروهای شاسی بلند شهری قدرت موتور نه فقط یک عدد تبلیغاتی بلکه عاملی تعیین کننده در تجربه رانندگی به ویژه در شرایط چالش برانگیز جاده های ناهموار به شمار می رود. جک S۵ به عنوان یکی از پرطرفدارترین کراس اوورهای بازار ایران همواره مورد توجه بوده است و بررسی تأثیر قدرت موتور آن بر عملکردش در مسیرهای خارج از جاده های آسفالت موضوعی است که نیازمند تحلیل دقیق و فنی است.
اهمیت قدرت موتور در عملکرد خودروهای شاسی بلند در جاده های ناهموار
در طراحی و مهندسی خودروهای شاسی بلند به ویژه آن هایی که قابلیت رانندگی در مسیرهای ناهموار را دارند توان تولیدی موتور نقشی حیاتی ایفا می کند. این توان که معمولاً با دو شاخص اسب بخار (Horsepower) و گشتاور (Torque) سنجیده می شود تعیین کننده میزان نیرویی است که موتور می تواند برای غلبه بر موانع و پیشروی در شرایط دشوار تولید کند.
گشتاور بالا در دورهای پایین موتور به خصوص در مسیرهای صخره ای گلی و شیب های تند از اهمیت ویژه ای برخوردار است. گشتاور به راننده اجازه می دهد بدون نیاز به افزایش دور موتور به شکل قابل توجه خودرو را با کنترل دقیق و سرعت پایین به حرکت درآورد و از گیر کردن چرخ ها و از دست رفتن کنترل جلوگیری کند. در مقابل اسب بخار بیشتر در سرعت های بالاتر و مسیرهای هموارتر برای شتاب گیری سریع و عبور از سربالایی های طولانی با سرعت مناسب اهمیت پیدا می کند.
در خودروهای شاسی بلند به دلیل وزن بیشتر و مقاومت آیرودینامیکی بالاتر نسبت به خودروهای سواری نیاز به موتورهای قدرتمندتر برای ارائه عملکرد مطلوب در شرایط مختلف از جمله جاده های ناهموار بیشتر احساس می شود. علاوه بر قدرت موتور سیستم های انتقال قدرت تعلیق و تایرها نیز در عملکرد کلی خودرو در این شرایط مؤثرند اما موتور به عنوان قلب تپنده خودرو نقش اصلی را در تأمین نیروی لازم برای حرکت و غلبه بر چالش ها ایفا می کند.
بررسی فنی موتور جک S۵ و مشخصات عملکردی آن
جک S۵ در بازار ایران با دو نوع موتور بنزینی توربوشارژ عرضه شده است :
- موتور ۱.۵ لیتری توربوشارژ : این موتور ۴ سیلندر خطی با حجم دقیق ۱۴۹۹ سی سی با بهره گیری از سیستم تزریق مستقیم سوخت (GDI) و توربوشارژر قادر به تولید ۱۶۱ اسب بخار قدرت در دور موتور ۵۵۰۰ دور در دقیقه و ۲۳۵ نیوتن متر گشتاور در بازه دور موتور ۲۰۰۰ تا ۴۵۰۰ دور در دقیقه است.
- موتور ۲.۰ لیتری توربوشارژ : این موتور نیز ۴ سیلندر خطی با حجم ۱۹۹۷ سی سی از سیستم تزریق سوخت چند نقطه ای (MPI) و توربوشارژر بهره می برد و توانایی تولید ۱۷۴ اسب بخار قدرت در دور موتور ۵۲۰۰ دور در دقیقه و ۲۶۵ نیوتن متر گشتاور در بازه دور موتور ۲۰۰۰ تا ۴۰۰۰ دور در دقیقه را دارد.
هر دو موتور جک S۵ از نوع موتورهای احتراق داخلی بنزینی (ICE) هستند و با استاندارد آلایندگی یورو ۵ سازگاری دارند. انتقال قدرت در این خودرو به چرخ های جلو (FWD) صورت می گیرد و جعبه دنده های قابل ارائه شامل ۶ سرعته دستی (فقط برای موتور ۱.۵ لیتری) و ۶ سرعته اتوماتیک دوکلاچه (DCT) برای هر دو موتور است.
تحلیل مشخصات فنی موتور از منظر رانندگی در جاده های ناهموار
- گشتاور : هر دو موتور جک S۵ به ویژه موتور ۲.۰ لیتری گشتاور قابل قبولی را در دورهای میانی موتور ارائه می دهند. این ویژگی برای رانندگی در مسیرهای ناهموار به خصوص در سربالایی ها و عبور از موانع مزیت محسوب می شود. گشتاور ۲۶۵ نیوتن متر موتور ۲.۰ لیتری در مقایسه با بسیاری از رقبای هم رده رقم قابل توجهی است.
- اسب بخار : میزان اسب بخار تولیدی توسط هر دو موتور نیز برای یک کراس اوور شهری با این ابعاد مناسب به نظر می رسد. با این حال در مقایسه با خودروهای شاسی بلند تخصصی آفرود میزان اسب بخار جک S۵ در سطح پایین تری قرار می گیرد.
- نوع سیستم تزریق سوخت : استفاده از سیستم تزریق مستقیم سوخت (GDI) در موتور ۱.۵ لیتری به بهبود راندمان و کاهش مصرف سوخت کمک می کند اما سیستم تزریق چند نقطه ای (MPI) موتور ۲.۰ لیتری از نظر استهلاک و تعمیرات معمولاً ساده تر و کم هزینه تر است. هر دو سیستم در شرایط رانندگی ناهموار عملکرد قابل قبولی ارائه می دهند.
- توربوشارژر : استفاده از توربوشارژر در هر دو موتور باعث افزایش توان خروجی و گشتاور در مقایسه با موتورهای تنفس طبیعی با حجم مشابه می شود. با این حال تأخیر توربو (Turbo Lag) پدیده ای که در موتورهای توربوشارژر وجود دارد ممکن است در برخی شرایط رانندگی ناهموار به خصوص در شروع حرکت از حالت سکون یا هنگام نیاز به شتاب گیری ناگهانی در سرعت های پایین کمی محسوس باشد.
عملکرد جک S۵ در جاده های ناهموار : مزایا و معایب مرتبط با قدرت موتور
با توجه به مشخصات فنی جک S5 و قدرت موتور آن و سیستم انتقال قدرت جک S۵ می توان مزایا و معایب زیر را در رابطه با عملکرد آن در جاده های ناهموار برشمرد :
مزایا
- گشتاور مناسب در دورهای میانی : گشتاور قابل قبول موتورهای جک S۵ به ویژه موتور ۲.۰ لیتری به راننده اجازه می دهد تا در مسیرهای ناهموار به ویژه در سربالایی ها و سطوح لغزنده با کنترل بیشتری خودرو را هدایت کند. این گشتاور برای عبور از موانع نسبتاً کوچک و حفظ سرعت در شیب های ملایم کافی است.
- قدرت کافی برای کراس اوور شهری : توان خروجی موتورهای جک S۵ برای یک کراس اوور شهری با کاربری روزمره و رانندگی های سبک خارج از جاده کافی به نظر می رسد. این قدرت برای عبور از مسیرهای خاکی شنی و جاده های روستایی با ناهمواری های متوسط مناسب است.
- جعبه دنده اتوماتیک DCT : جعبه دنده ۶ سرعته اتوماتیک دوکلاچه (DCT) ارائه شده برای جک S۵ تعویض دنده های سریع و نرمی را ارائه می دهد. این ویژگی در رانندگی ناهموار به ویژه در مسیرهای پر پیچ و خم می تواند به بهبود تجربه رانندگی و کنترل خودرو کمک کند.
معایب
- سیستم انتقال قدرت دیفرانسیل جلو (FWD) : مهم ترین محدودیت جک S۵ در رانندگی ناهموار سیستم انتقال قدرت دیفرانسیل جلو (FWD) آن است. این سیستم در مقایسه با سیستم های تمام چرخ محرک (AWD) یا چهار چرخ محرک (۴WD) توانایی کمتری در توزیع نیرو بین چرخ ها و غلبه بر سطوح لغزنده و موانع دشوار دارد. در شرایطی که چرخ های جلو دچار هرزگردی شوند قدرت موتور به درستی به زمین منتقل نمی شود و خودرو ممکن است در مسیرهای ناهموار گیر کند.
- ارتفاع کم از سطح زمین : ارتفاع نسبتاً کم جک S۵ از سطح زمین (حدود ۱۹۰ میلی متر) محدودیت دیگری برای رانندگی در جاده های ناهموار به شمار می رود. این ارتفاع ممکن است برای عبور از موانع بزرگ تر مانند سنگ ها و کُنده های درختان کافی نباشد و خطر برخورد قسمت های زیرین خودرو با زمین را افزایش دهد.
- تأخیر توربو (Turbo Lag) : همان طور که اشاره شد پدیده تأخیر توربو در موتورهای توربوشارژر جک S۵ ممکن است در برخی شرایط رانندگی ناهموار به خصوص در سرعت های پایین و هنگام نیاز به واکنش سریع پدال گاز کمی آزاردهنده باشد. این تأخیر می تواند کنترل خودرو را در مسیرهای فنی و صخره ای دشوارتر کند.
- عدم وجود سیستم های کمک رانندگی آفرود : جک S۵ فاقد سیستم های کمک رانندگی تخصصی آفرود مانند کنترل کشش پیشرفته (Traction Control) کنترل پایداری الکترونیکی (ESC) با تنظیمات آفرود قفل دیفرانسیل و سیستم کنترل سرعت در سرازیری (Hill Descent Control) است. این سیستم ها در خودروهای تخصصی آفرود به بهبود عملکرد و ایمنی در جاده های ناهموار کمک می کنند.
مقایسه با رقبا و تکنولوژی های مشابه در زمینه قدرت موتور و عملکرد آفرود
در مقایسه با سایر کراس اوورهای شهری و خودروهای شاسی بلند با قابلیت های آفرود محدود جک S۵ از نظر قدرت موتور در رده متوسطی قرار می گیرد. برخی از رقبا مانند هیوندای توسان و کیا اسپورتیج با موتورهای مشابه قدرت و گشتاور تقریباً یکسانی ارائه می دهند. با این حال خودروهایی مانند نیسان ایکس تریل و میتسوبیشی اوتلندر که با سیستم های تمام چرخ محرک (AWD) نیز عرضه می شوند در شرایط رانندگی ناهموار عملکرد بهتری نسبت به جک S۵ با سیستم FWD ارائه می دهند.
در زمینه تکنولوژی های مشابه استفاده از موتورهای دیزلی توربوشارژر در برخی خودروهای شاسی بلند به دلیل گشتاور بسیار بالا در دورهای پایین موتور عملکرد بهتری را در رانندگی آفرود ارائه می دهد. موتورهای دیزلی به خصوص در مسیرهای صخره ای و شیب های تند به دلیل قدرت کشش فوق العاده مزیت قابل توجهی نسبت به موتورهای بنزینی دارند. همچنین استفاده از سیستم های هیبریدی در برخی خودروهای جدید با ترکیب موتور بنزینی و موتور الکتریکی می تواند گشتاور لحظه ای بالایی را در دورهای پایین فراهم کند و به بهبود عملکرد آفرود کمک کند.
راهکارهای بهینه سازی عملکرد جک S۵ در جاده های ناهموار
با وجود محدودیت های ذاتی جک S۵ به دلیل سیستم FWD و ارتفاع کم از سطح زمین می توان با انجام برخی اقدامات عملکرد آن را در جاده های ناهموار تا حدودی بهبود بخشید :
- انتخاب تایرهای مناسب : استفاده از تایرهای با پروفایل آج دار (All-Terrain) به جای تایرهای شهری (Highway-Terrain) می تواند چسبندگی و کشش خودرو را در سطوح لغزنده و ناهموار افزایش دهد. انتخاب تایرهایی با دیواره جانبی مقاوم تر نیز می تواند از آسیب دیدن تایرها در برخورد با سنگ ها و موانع جلوگیری کند.
- کاهش فشار باد تایرها : در رانندگی در مسیرهای شنی و گلی کاهش جزئی فشار باد تایرها (با رعایت محدوده ایمن توصیه شده توسط سازنده تایر) سطح تماس تایر با زمین را افزایش داده و به بهبود کشش و جلوگیری از گیر کردن خودرو کمک می کند.
- رانندگی با احتیاط و سرعت پایین : در جاده های ناهموار رانندگی با احتیاط و سرعت پایین از آسیب دیدن خودرو و سرنشینان جلوگیری می کند. انتخاب مسیرهای مناسب پرهیز از ترمزگیری ناگهانی و شتاب گیری شدید و استفاده صحیح از دنده ها (در مدل های دستی) می تواند به حفظ کنترل خودرو و عبور ایمن از موانع کمک کند.
- نصب قطعات جانبی (با احتیاط) : برخی از مالکان جک S۵ ممکن است به نصب قطعات جانبی مانند محافظ زیر موتور و گیربکس (Underbody Protection) و افزایش ارتفاع (Lift Kit) برای بهبود عملکرد آفرود خودرو تمایل داشته باشند. با این حال انجام این تغییرات باید با دقت و توسط متخصصان انجام شود و ممکن است گارانتی خودرو را تحت تأثیر قرار دهد. همچنین افزایش غیر اصولی ارتفاع خودرو می تواند پایداری آن را در جاده های آسفالت کاهش دهد.
نتیجه گیری
قدرت موتور جک S۵ به ویژه موتور ۲.۰ لیتری توربوشارژ برای یک کراس اوور شهری با کاربری روزمره و رانندگی های سبک خارج از جاده کافی و مناسب به نظر می رسد. گشتاور قابل قبول این موتور به راننده اجازه می دهد تا در مسیرهای ناهموار با ناهمواری های متوسط کنترل مناسبی بر خودرو داشته باشد. با این حال سیستم انتقال قدرت دیفرانسیل جلو (FWD) و ارتفاع کم از سطح زمین محدودیت های جدی برای رانندگی در مسیرهای ناهموارتر و آفرودهای سنگین ایجاد می کنند.
جک S۵ به عنوان یک خودروی شاسی بلند شهری با قابلیت های آفرود محدود برای کسانی که به دنبال خودرویی با ظاهر جذاب امکانات رفاهی مناسب و توانایی عبور از جاده های خاکی و روستایی هستند گزینه مناسبی است. اما برای رانندگی در مسیرهای صخره ای گلی و شیب های تند و به طور کلی آفرودهای جدی خودروهای شاسی بلند تخصصی تر با سیستم های تمام چرخ محرک (AWD/۴WD) ارتفاع بیشتر از سطح زمین و سیستم های کمک رانندگی آفرود انتخاب های بهتری خواهند بود.
نکات کلیدی
- گشتاور موتور جک S۵ به ویژه موتور ۲.۰ لیتری برای رانندگی در جاده های ناهموار با ناهمواری های متوسط مناسب است.
- سیستم انتقال قدرت دیفرانسیل جلو (FWD) مهم ترین محدودیت جک S۵ در رانندگی آفرود است.
- ارتفاع کم از سطح زمین عبور از موانع بزرگ تر را برای جک S۵ دشوار می کند.
- جک S۵ برای آفرودهای سبک و مسیرهای ناهموار با ناهمواری های متوسط مناسب است نه آفرودهای سنگین و تخصصی.
- با انتخاب تایرهای مناسب و رانندگی با احتیاط می توان عملکرد جک S۵ را در جاده های ناهموار تا حدودی بهبود بخشید.
پرسش و پاسخ
۱. آیا جک S۵ برای آفرودهای سنگین و مسیرهای بسیار ناهموار مناسب است؟
خیر جک S۵ به دلیل سیستم انتقال قدرت دیفرانسیل جلو (FWD) ارتفاع کم از سطح زمین و عدم وجود سیستم های کمک رانندگی آفرود برای آفرودهای سنگین و مسیرهای بسیار ناهموار مناسب نیست. این خودرو بیشتر برای رانندگی های روزمره شهری و مسیرهای خاکی و روستایی با ناهمواری های متوسط طراحی شده است. برای آفرودهای سنگین خودروهای شاسی بلند تخصصی تر با سیستم های تمام چرخ محرک (AWD/۴WD) و قابلیت های آفرود بالاتر توصیه می شوند.
۲. آیا قدرت موتور ۱.۵ لیتری توربوشارژ جک S۵ برای رانندگی در جاده های ناهموار کافی است؟
موتور ۱.۵ لیتری توربوشارژ جک S۵ با توجه به گشتاور ۲۳۵ نیوتن متری خود برای رانندگی در جاده های ناهموار با ناهمواری های سبک تا متوسط به شرط رانندگی با احتیاط و سرعت مناسب قابل قبول است. با این حال موتور ۲.۰ لیتری توربوشارژ با گشتاور بیشتر (۲۶۵ نیوتن متر) عملکرد بهتری را در این شرایط ارائه می دهد و برای مسیرهای شیب دارتر و ناهموارتر انتخاب مناسب تری خواهد بود.
۳. چه تغییراتی می توان برای بهبود عملکرد آفرود جک S۵ انجام داد؟
برای بهبود نسبی عملکرد آفرود جک S۵ می توان اقداماتی مانند تعویض تایرها با مدل های All-Terrain کاهش فشار باد تایرها (به میزان ایمن) و رانندگی با احتیاط و سرعت پایین را انجام داد. نصب محافظ زیر موتور و گیربکس نیز می تواند از آسیب دیدن قسمت های زیرین خودرو در مسیرهای ناهموار جلوگیری کند. با این حال به دلیل محدودیت های اساسی مانند سیستم FWD و ارتفاع کم تغییرات اساسی تر و افزایش قابل توجه قابلیت های آفرود جک S۵ امکان پذیر نخواهد بود.