ارتباط مستقیم اختلالات خواب با دیابت و فشارخون

دکتر مهناز امینی در خصوص چگونگی تاثیر بیماری‌های دیابت و فشارخون بر کیفیت خواب افراد گفت: فردی که مبتلا به بیماری دیابت است و میزان قند او کنترل شده نیست، در شب هنگام با افزایش قندخون، دفع ادرارش زیاد می‌شود و فرد مجبور می‌شود چند نوبت جهت دستشویی رفتن از خواب بیدار شود که این کار کیفیت خواب او را پایین می‌آورد، همین طور بر عکس، هنگامی که فرد مبتلا به هر دلیلی،  قندش افت کند، با کابوس‌های شبانه بیدار و دچار اختلال خواب می‌شود.

وی ادامه داد: یکی دیگر از اختلالات شایع خواب افراد دیابتی، سندرم(اختلال) پای بی قرار است که بسیار موذی است و خود فرد هم متوجه آن نمی‌شود؛ به عنوان مثال فرد پیش از رفتن به رختخواب احساس خستگی ناخوشایندی در پاها حس کرده و شروع به کش و قوس دادن، مالش، لگد کردن و خنک کردن پاها می‌کند که این موارد باعث اختلال در شروع خوابش، دیر به خواب رفتن و بی‌خوابی می‌شود و یا در روز خواب آلوده خواهد بود؛ خروپف و آپنه نیز از دیگر عوامل موثر در اختلال خواب فرد می‌تواند باشد. 

فلوشیپ خواب دانشگاه همچنین با بیان اینکه قند خون لب مرز، می‌تواند اولین علامت از اختلال خواب بدون علامت فرد باشد، افزود: افراد دیابتی برای بهترین تنظیم قند خون به ۷ تا ۹ ساعت خواب با کیفیت در شبانه روز نیاز دارند و افرادی که دچار اختلالات خواب هستند، بیشتر مستعد ابتلا به دیابت و فشار خون نسبت به سایر افراد خواهند بود.

 وی با تاکید بر توجه عمومی افراد به میزان خواب کافی در شبانه روز و تاثیر آن در پیشگیری از برخی بیماری‌ها گفت: میزان خواب کافی برای افراد بزرگسال معمولا بین ۷ تا ۹ ساعت است و توصیه می‌شود، که این میزان نه کمتر از ۷ ساعت و نه بیشتر از ۹ ساعت شود، چون مطالعات نشان داده ( همانند یک منحنی U شکل ) زمانی که فرد بیشتر از ۹ ساعت و یا کمتر از ۷ ساعت می خوابد، استعداد ابتلا به دیابت پیدا می‌کند.

امینی همچنین با بیان اینکه شرایط و سبک زندگی افراد برنامه خواب آنها را نیز دستخوش تغییراتی کرده است، افزود: در دهه‌های اخیر با استفاده‌ نادرست از گوشی‌های تلفن همراه، شبکه‌های مجازی و  اینترنت‌های رایگان شبانه، برنامه‌های تلویزیون و نورهای L.E.D ، تغییر سبک زندگی و تغذیه ناسالم افراد مانند خوردن غذاهای چرب و سنگین در آخر شب، مصرف مایعات شیرین و گازدار، مصرف غذاهای فست فودی و آماده و استفاده از دخانیات، مصرف مایعات کافئین‌دار در شب ساعات خواب افراد نوسانات زیادی پیدا کرده است.

وی افزود: استرس و هیجانات شدید، نامناسب بودن محیط، قطع مصرف بعضی داروها و شروع مصرف بعضی داروهای جدید، همگی می‌توانند عامل ایجاد اختلال در خواب باشند و این مسئله برای نوجوانان و جوانان ما به وفور رخ می‌دهد؛ رخدادی که به مرور باعث تضعیف حافظه فرد، حواس پرتی و ناتوانی در یادگیری می‌شود؛ به عنوان مثال فرد اسامی را فراموش و پیامک‌ها را اشتباه تایپ و ارسال می‌کند. همچنین کم کم به بیماری‌های  جسمی، مثل دیابت، فشار خون، سرطان‌ها و بیماری‌های روان پزشکی همچون بدخلقی، زود رنجی و افسردگی مبتلا می‌شود.

فوق تخصص بیماری‌های ریه و فلوشیپ خواب دانشگاه علوم پزشکی مشهد، کاهش ساعات استفاده از تلفن همراه، تلویزیون، اینترنت، تبلت و کامپیوتر و نیز مدیریت مصرف انواع مواد کافئین‌دار و همچنین اصلاح عادات غذایی را از جمله اقدامات کمک‌کننده در کاهش احتمال بروز اختلالات خواب برشمرد و گفت: خوردن شام سبک، استفاده جداگانه از خوراکی‌هایی مثل ماست، اسفناج خام و جوی پرک، انتقال وعده شام به عصر، قطع و کاهش مصرف غذاهای سنگین و پرچرب، کاهش مصرف شیرینی‌ها، داشتن یک روال سالم و منظم روزمره جهت خواب و بیداری، قطع یا کاهش استفاده از انواع دخانیات مثل سیگار، قلیان و مواد مخدر، قطع و کاهش مصرف نوشیدنی‌های گازدار و الکلی، استفاده از میوه‌ها و سبزی‌ها در رژیم غذایی (بهترین فاصله زمانی خوردن تا خوابیدن حداقل ۳ ساعت است)، استفاده از رختخواب مناسب، تمرینات تنفسی و ورزشی آرامش بخش و مناسب قبل از خواب، کاهش انواع نورها از ساعت ۸ یا ۹ شب، مدیریت و کاهش استرس و هیجانات و… می‌تواند در بالا بردن کیفیت خواب شبانه موثر باشد. همچنین در رابطه با خواب کودکان و فرزندان باید توجه داشت که در زمان خواب آنها سروصدا کم و آهسته صحبت شود، غذا سبک میل کنند، چای و دمنوش نخورند، نور کم شود، مسواک بزنند و قصه برایشان گفته شود تا کم کم مغزشان آماده یک خواب عمیق و با کیفیت شود.

 امینی در خصوص تعداد ساعت خواب در افراد مختلف نیز گفت: نوزاد تا سن ۲ سالگی با توجه به اوج رشدش به ۱۳ تا ۱۵ ساعت خواب در ۲۴ ساعت نیاز دارد، کودکان در سنین دبستان بطور متوسط ۱۰ تا ۱۱ ساعت  خواب در ۲۴ ساعت نیاز دارند و برای نوجوان ها و جوانان( راهنمایی و دبیرستان) ۹ تا ۱۰ساعت خواب در ۲۴ ساعت توصیه می‌شود. شروع خواب در ساعت ۹ شب، فرم خواب عمیق و مناسبی است و در واقع خواب عمیق برای کودک باعث رشد مغز، جسم و روان او ست.

وی با اشاره به نامگذاری سوم مارس به عنوان روز جهانی خواب گفت:  با توجه به اهمیت موضوع خواب و خوابیدن ، سازمان جهانی بهداشت هر سال، سوم مارس را، به عنوان روز خواب و خوابیدن  نام گذاری کرده و هدف از این نامگذاری، توجه، مراقبت و کاهش مشکلات خواب از طریق پیشگیری و مدیریت بهتر اختلالات مربوط به خواب است.

امینی در خصوص اهمیت و ضرورت صحیح خوابیدن نیز گفت: بهترین شکل خواب اولاً به پهلو خوابیدن، همراه با قرار دادن یک بالش بین پا و قرار گیری سر در راستای ستون فقرات است که مزیت آن عدم ایجاد اختلال در تنفس و  بهترین حالت برای کمر است. دوماً به پشت خوابیدن همراه با قرار دادن یک بالش زیر زانو و قرار گیری سر در راستای ستون فقرات است که خود شامل مزایای کاهش درد در کمر و پشت و جلوگیری از سوزش معده و جلوگیری از ایجاد خروپف است.

وی افزود: نوع سوم حالت خواب، به شکم خوابیدن است که باعث ایجاد عوارض مانع گردش خون صحیح در بدن و ایجاد اختلال در تنفس و آسیب به کمر می‌شود که این نوع خوابیدن به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.

 امینی با اشاره به فعالیت کلینیک‌های تخصصی خواب دانشگاه علوم پزشکی مشهد در بیمارستان امام رضا(ع) و بیمارستان روان پزشکی ابن سینا گفت: مراکز فوق با تعرفه دولتی آماده ارائه خدمات به همشهریان عزیز هستند.

به گزارش دانشگاه علوم پزشکی مشهد، وی در بخش پایانی توضیحات خود، نقش محوری پویش‌های ملی سلامت همچون پویش فشارخون و دیابت را درآگاهی بخشی، شناخت و افزایش مراقبت عمومی یادآور شد و گفت: با توجه به خاموش بودن و بی‌علامت بودن بیماری‌های غیر واگیر مثل فشار خون و دیابت و تاثیر مستقیم آنها در ایجاد سندرم خواب، برگزاری این پویش‌ها را سبب آگاهی بخشی، شناخت و مراقبت عمومی و پیشگیری‌کننده از بروز عوارض سکته قلبی، سکته مغزی، نارسایی کلیه، اختلالات بینایی، اختلالات خواب و سایر بیماری‌ها عنوان کرد.