استان قزوین

استان قزوین، یکی از استان های تاریخی و استراتژیک ایران، در بلندای ۱۲۷۸ متری از سطح دریا واقع شده است. این سرزمین با تنها یک درصد از مساحت کشور، نقش مهمی در اقتصاد و تولیدات ملی ایفا می کند. قزوین که روزگاری پایتخت باشکوه صفوی بود، امروزه مهد خوشنویسی ایران و گنجینه ای از آثار باستانی است که هر بازدیدکننده ای را به سفری در عمق تاریخ و فرهنگ دعوت می کند. این استان با هویت عمیق تاریخی و فرهنگی خود، همواره دروازه ای به سوی ابعاد مختلف سرزمین ایران بوده است. هر گوشه از آن داستانی برای گفتن دارد؛ از کوهستان های سر به فلک کشیده البرز تا دشت های وسیع و حاصلخیزش، همه و همه نمادی از پایداری و شکوه دیرینه این خطه به شمار می روند. این پهنه جغرافیایی نه تنها یک مقصد گردشگری به یادماندنی است، بلکه به عنوان یک قطب اقتصادی و علمی، نقش حیاتی در توسعه کشور ایفا می کند. از روزگاران کهن، قزوین به واسطه موقعیت ویژه خود، گذرگاه تمدن ها، کاروان ها و اندیشه ها بوده و همین امر، لایه های غنی فرهنگی و اجتماعی را در دل خود پرورانده است. کاوش در تاریخ و جغرافیای استان قزوین، به منزله گشودن پنجره ای به گذشته پر افتخار ایران و درک پویایی حال و آینده آن است.

مشخصات عمومی و موقعیت جغرافیایی

استان قزوین با مساحتی حدود ۱۵۸۲۰ کیلومتر مربع، با همسایگانی چون مازندران و گیلان از شمال، همدان و مرکزی از جنوب، زنجان از غرب و البرز از شرق، موقعیتی استراتژیک در قلب ایران دارد. این استان، پلی ارتباطی میان پایتخت با شمال غرب و شمال کشور محسوب می شود و بخش مهمی از شاهراه های حیاتی ایران از آن عبور می کنند. در این سرزمین، شش شهرستان قزوین، تاکستان، بویین زهرا، آبیک، البرز و آوج، هر یک با ویژگی های منحصربه فرد خود، زندگی را به جریان انداخته اند. شهرستان قزوین، به عنوان مرکز استان، نگین این مجموعه است و سایر شهرستان ها نیز با پتانسیل های خاص خود، مکمل آن محسوب می شوند. موقعیت قزوین در تقاطع راه های ارتباطی، به آن یک جایگاه ژئوپلیتیکی مهم بخشیده است که هم در گذشته و هم در حال حاضر، نقشی تعیین کننده در مبادلات فرهنگی و اقتصادی کشور ایفا می کند.

تاریخچه و پیشینه نام قزوین

ریشه های نام «قزوین» به اعماق تاریخ بازمی گردد و در گذر زمان، این سرزمین با نام های مختلفی شناخته شده است. در نوشته های باستانی یونان، آن را «راژیا» نامیده اند و اروپاییان آن را با عنوان شهر باستانی «آرساس» یا «آرساسیا» می شناختند. اشکانیان این شهر را به نام بنیان گذار خود، «اردپا»، می خواندند. ساسانیان آن را «کشوین» نامیدند، به معنای «سرزمینی که نباید از آن غافل شد»، و برخی متون نیز نام «قسوین» را برای آن به کار برده اند که به معنای «شهری با مردمی پرصلابت و استوار» است. اما امروزه، بسیاری از مورخان و باستان شناسان، «قزوین» را عربی شده «کاسپین» می دانند. این باور بر این اساس است که قوم کاسپی ها که روزگاری در سواحل جنوب غربی دریای کاسپین (خزر) می زیستند، به تدریج کوچ کرده و شهر قزوین را بنا نهادند. به همین دلیل نیز در متون کهن عثمانی و عربی، دریای خزر با نام «بحرالقزوین» شناخته می شده است. این تلاقی نام ها، خود گواهی بر قدمت و اهمیت تاریخی این دیار است.

قدمت سکونت و تمدن در دشت قزوین

دشت قزوین، گهواره ای برای تمدن های باستانی بوده است. یافته های باستان شناسی در تپه های سگزآباد، زاغه و قبرستان، نشان دهنده سکونت طولانی مدت بشر در این منطقه است که قدمت آن به هزاره ششم پیش از میلاد (دوران نوسنگی) بازمی گردد. تصور کنید مردمان نخستین چگونه در این دشت حاصلخیز، بذر تمدن را کاشتند و آن را آبیاری کردند. بسیاری از باستان شناسان ایرانی بر این باورند که تمدن کشاورزی از همین دشت آغاز شده و سپس به شرق و قلب فلات ایران گسترش یافته است. این دشت نه تنها از نظر کشاورزی، بلکه به دلیل موقعیت گذرگاهی خود برای ارتباط میان تمدن های شرق و غرب ایران، اهمیت بسیاری داشته است. در دوران مادها و هخامنشیان نیز این منطقه بخشی از قلمروهای مهم کشور محسوب می شد و شواهد باستان شناسی در قره تپه سگزآباد، حکایت از حضور آن در عصر آهن دارد. حتی دژ «ماگ بیتو» در جنوب غربی قزوین، تحت فرمان «هاناسیروکا» از امیران ماد، مورد هجوم «آداد پنجم» فرمانروای آشور قرار گرفت و ویران شد. این تاریخ پرفراز و نشیب، هر سنگ و خاکی را در این دشت، به کتابی خواندنی از گذشته تبدیل کرده است.

نقش قزوین در دوره ساسانی

قزوین در دوران ساسانیان، به ویژه به دستور شاپور ذوالاکتاف، به عنوان یک پادگان نظامی مهم بنیان گذاری شد. این شهر نقش پایگاهی مرزی را ایفا می کرد تا با یورش های اقوام شمالی، به خصوص دیلمیان، مقابله کند. مورخانی مانند حمدالله مستوفی و بلاذری، از نام «کشوین» برای این شهر استفاده کرده اند که به معنای «حد محافظت شده» یا «مرز برجسته» است. تصور کنید در آن دوران، قزوین چه جایگاه استراتژیکی داشته است؛ جایی که سواران ساسانی از مرزها پاسداری می کردند تا امنیت فلات ایران حفظ شود. این پادگان نظامی نه تنها جنبه دفاعی داشت، بلکه نشانه ای از هوشمندی ساسانیان در استفاده از موقعیت جغرافیایی قزوین بود. این پیشینه نظامی، زیربنای شهری را تشکیل داد که بعدها شاهد شکوفایی های فرهنگی و تجاری بسیاری شد.

قزوین پس از اسلام (فراز و فرودها)

پس از فتح قزوین توسط اعراب در سال ۲۴ هجری قمری، این شهر به سرعت به یک سنگر استراتژیک برای مسلمانان تبدیل شد و به «باب الجنه» یا «دروازه بهشت» شهرت یافت. توسعه شهرسازی و گسترش مناطق مسکونی در این دوره سرعت گرفت و بزرگان زیادی در آبادانی آن نقش داشتند. در زمان خلافت هادی عباسی، شهری جدید به نام «مدینه موسی» در نزدیکی شهر قدیمی ساخته شد و هارون الرشید نیز دستور ساخت حصاری مستحکم در اطراف شهر را داد. این اقدامات، قزوین را به یکی از مهم ترین مراکز اسلامی آن زمان تبدیل کرد.

دوران سلجوقیان و شکوفایی شهر

با روی کار آمدن سلجوقیان، قزوین به دوران شکوفایی خود دست یافت. طغرل در سال ۴۳۳ هجری قمری قزوین را فتح کرد و این شهر به دلیل موقعیت ویژه خود، مورد توجه حکام سلجوقی قرار گرفت. در این دوره، قزوین شاهد رشد و گسترش چشمگیری بود و به شهری معتبر با جمعیتی قابل توجه تبدیل شد. حاکمان سلجوقی، افراد معتمد خود را برای اداره این شهر انتخاب می کردند، که یکی از برجسته ترین آن ها امیر خمارتاش بود که با فعالیت های خیرخواهانه و احداث بناهای متعددی مانند مقصوره جامع کبیر، نقش مهمی در پیشرفت قزوین ایفا کرد.

نقش قزوین در مبارزات اسماعیلیان و حمله مغول

نزدیکی قزوین به قلعه الموت، مهم ترین پایگاه اسماعیلیان، باعث شد این شهر در مبارزات اسماعیلیان علیه سلجوقیان مورد توجه قرار گیرد. حسن صباح، رهبر اسماعیلیان نزاری، نفوذ خود را در کوه های شمالی قزوین گسترش داد و الموت به کانون قدرتی برای این فرقه تبدیل شد. اما این وضعیت با حمله مغولان تغییر کرد. مردم قزوین که از نفوذ اسماعیلیان هراسان بودند، با هلاکوخان مغول همکاری کردند و در سال ۶۵۴ هجری قمری، حکومت ۱۷۰ ساله اسماعیلیان در الموت با فتح قلعه توسط هلاکوخان به پایان رسید. این واقعه، نقطه عطفی در تاریخ قزوین و منطقه بود.

پایتختی قزوین در عصر صفویه

قزوین در عصر صفویه به اوج شکوه و تحول خود دست یافت. شاه تهماسب صفوی در سال ۹۵۳ هجری قمری، به دلیل نزدیکی تبریز به مرزهای عثمانی و هجوم مداوم ازبکان، پایتخت را به قزوین منتقل کرد. این پایتختی برای نزدیک به نیم قرن، تا سال ۱۰۰۶ هجری قمری ادامه داشت و قزوین را به یک مرکز حکومتی، فرهنگی و اقتصادی بی نظیر تبدیل کرد. شاه تهماسب دستور ساخت باغ بزرگ سعادت و عمارت های باشکوهی از جمله کاخ چهل ستون را در مرکز شهر داد که عبدی بیگ شیرازی، شاعر برجسته عصر صفوی، مراحل ساخت آن را در اشعارش توصیف کرده است. جابجایی دربار صفویان، دیوانیان، فرماندهان نظامی و سران قبایل قزلباش به قزوین، تنوع جمعیتی قابل ملاحظه ای به شهر بخشید و مهاجرانی از آناتولی، جبل عامل لبنان و قفقاز جنوبی، در شکل گیری نظام اداری و اجتماعی آن نقش بسزایی ایفا کردند. این دوره طلایی، قزوین را به محل تجمع دولتمردان، علما، اندیشمندان و صاحبان حرفه و هنر تبدیل کرد و آثار مکتوب مورخان و سیاحان، مانند ژان شاردن که چهار ماه در قزوین اقامت داشت، گواه این شکوفایی است.

قزوین در دوران افشاریه، زندیه و قاجار

پس از سقوط اصفهان به دست افغان ها و پایان دوره صفویه، قزوین نیز دچار افول شد، اما در دوران افشاریه و زندیه، با وجود آشفتگی های سیاسی، این شهر نقش مهمی در مقاومت ملی ایفا کرد. قیام مردم قزوین علیه افغان ها، به ویژه پس از حادثه «لوطی بازار» و فتوای جهاد شیخ آقا محمدرضی قزوینی، به الگویی برای شورش های سایر شهرهای ایران تبدیل شد و در نهایت به بیرون راندن افغان ها از ایران انجامید. در دوران قاجار، با انتخاب تهران به عنوان پایتخت، قزوین به دلیل نزدیکی به پایتخت و قرار گرفتن در مسیر تجاری رشت به تهران و جاده ابریشم، بار دیگر رونق گرفت. احداث جاده شوسه میان قزوین و تهران، بر اهمیت این ولایت افزود و صادرات محصولات کشاورزی و صنعتی از این منطقه به شکل چشمگیری توسعه یافت. خیابان سپه، اولین خیابان ایران، در این دوره دوباره به محل برگزاری جشن ها و رویدادهای مهم تبدیل شد و مهمانخانه قزوین، به عنوان اولین مهمانخانه مدرن شهر، ساخته شد. موقعیت ژئوپلیتیکی قزوین همواره آن را به یکی از مراکز مورد توجه حکومتی تبدیل کرده بود.

نقش قزوین در جنگ های جهانی و پس از انقلاب

در جنگ های جهانی اول و دوم، قزوین به دلیل موقعیت استراتژیک خود، نقش کلیدی ایفا کرد. در شهریور ۱۳۲۰ و در اولین روز حمله متفقین به ایران، قزوین هدف بمباران هواپیماهای شوروی قرار گرفت و سپس ارتش شوروی و نیروهای انگلیسی وارد شهر شدند. قزوین به مرکز فرماندهی و پایگاه اصلی روس ها برای کنترل پایتخت ایران تبدیل شد. این اشغال، پیامدهای منفی بسیاری از جمله کمبود شدید ارزاق عمومی، قحطی، گرانی، و هرج ومرج را به دنبال داشت. پس از انقلاب اسلامی نیز، قزوین به مسیر توسعه خود ادامه داد و در سال ۱۳۷۵، با جدا شدن از استان تهران و پیوستن تاکستان از زنجان، به استانی مستقل تبدیل شد. این تحول، فصل جدیدی در تاریخ این سرزمین گشود و زمینه را برای رشد و آبادانی بیشتر فراهم آورد.

جغرافیای طبیعی و اقلیم

سفر به قزوین، سفری است در دل تنوع جغرافیایی ایران؛ از ناهمواری های سربه فلک کشیده البرز تا دشت های پهناور و رودخانه های خروشان. این استان، گنجینه ای از پدیده های طبیعی است که هر کدام داستانی از خلقت و تکامل را روایت می کنند.

ناهمواری ها: رشته کوه های البرز و دشت قزوین

قزوین، آغوش خود را به دامنه های جنوبی رشته کوه های البرز گشوده است. تصور کنید قله های باشکوهی مانند شاه البرز با ارتفاع ۴۳۰۰ متر و خشچال با ۴۱۸۰ متر، چگونه در برابر چشمان شما قد علم کرده اند. این کوهستان ها نه تنها منظره ای دل انگیز می آفرینند، بلکه منبع اصلی رودخانه ها و چشمه های پرآب استان هستند. در کنار این عظمت کوهستانی، دشت قزوین با وسعتی بی کران، پهن شده است؛ دشتی که از نظر تاریخی و کشاورزی، اهمیت بی نظیری در ایران دارد و بسیاری از باستان شناسان آغاز تمدن کشاورزی را از همین جا می دانند. اما نباید از نظر دور داشت که قزوین بر روی گسل های فعال، از جمله گسل شمال قزوین (راندگی باراجین)، قرار گرفته است و این منطقه از استان های لرزه خیز ایران به شمار می آید. بررسی های زمین شناسی نشان می دهد که استان قزوین در طول دوران های پالئوزوئیک و مزوزوئیک تغییرات فراوانی داشته و حرکات کوهزایی آلپی در اواخر دوره ترشیاری، شکل فعلی ارتفاعات و دشت قزوین را تثبیت کرده است.

منابع آب: رودخانه ها، دریاچه ها و چشمه ها

آب، شریان حیاتی هر سرزمین است و قزوین نیز از این موهبت طبیعت بی بهره نمانده است. رودخانه هایی چون شاهرود که از پیوستن طالقان رود و الموت رود تشکیل می شود، خررود، ابهررود و حاجی عرب، این دشت حاصلخیز را آبیاری می کنند. شاهرود، پرآب ترین حوضه آبریز استان را تشکیل می دهد و پس از طی ۹۹۰ کیلومتر در قزوین، به رودخانه قزل اوزن می پیوندد. اما در جنوب استان، رودهای خررود، ابهررود و حاجی عرب، پس از سیراب کردن دشت، به رودخانه شور می پیوندند که در نهایت به دریاچه مسیله قم منتهی می شود.
دریاچه ها نیز زیبایی خاصی به طبیعت قزوین بخشیده اند. دریاچه اوان، نگین آبی البرز، با طولی حدود ۳۲۵ و عرض ۲۷۵ متر، و عمقی بین ۱ تا ۵ متر، محلی دل انگیز برای قایقرانی و ماهیگیری در تابستان است و در فصول سرد، پناهگاه پرندگانی چون قو و غاز می شود. دریاچه شاه سفید کوه نیز در ارتفاعات خشچال، زیبایی خاص خود را دارد. علاوه بر این ها، چشمه های جوشان بسیاری در استان یافت می شوند، از جمله چشمه آب گرم یله گنبد در بخش کوهین که آب آن برای بیماری های عصبی و گوارشی مفید است، و چشمه وگل در الموت غربی که آبی بی نظیر و سبک دارد.

اقلیم: دما، بارش و بادهای محلی

آب و هوای قزوین، ترکیبی است از نوسانات کوهستانی و دشتی. تابستان های آن خنک و زمستان ها سرد است. میانگین بارش سالانه حدود ۳۱۸ میلی متر و دمای متوسط هوا ۱۴ درجه سانتی گراد است. توزیع رطوبت هوا نیز در این شهر مناسب است و روند تغییرات رطوبت نسبی نشان می دهد که زمستان ها پررطوبت و تابستان ها کم رطوبت تر هستند.
توده های هوایی مختلفی بر اقلیم قزوین تأثیر می گذارند؛ توده های مرطوب اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه، بارش برف و باران را در فصول سرد به ارمغان می آورند. ارتفاعات شمال شرقی الموت و ارتفاعات آوج در جنوب غرب استان، بیشترین بارش را دارند.
بادهای محلی نیز نقش مهمی در آب و هوای قزوین ایفا می کنند. باد «مه» که بیشتر در بهار و تابستان می وزد، سبب کاهش دما و افزایش رطوبت می شود و پدیده مه را در دره شاهرود توجیه می کند. باد «راز» (شره) نیز از سمت جنوب و جنوب شرقی می آید و در بهار و تابستان، باعث افزایش ناگهانی دما و جابه جایی گرد و غبار می شود. این تنوع اقلیمی، قزوین را به سرزمینی چهارفصل تبدیل کرده است.

خاک شناسی، پوشش گیاهی و گونه های جانوری

تنوع سازندهای زمین شناسی در استان قزوین، به ایجاد انواع خاک ها منجر شده است که هر کدام برای مصارف خاصی مناسب هستند؛ برخی برای زراعت و باغداری و برخی دیگر برای احداث واحدهای صنعتی. اما عوامل طبیعی و انسانی مانند بارندگی های شدید، شیب زمین و فعالیت های انسانی، سالانه حدود ۲۵ تن در هر هکتار فرسایش خاک را به دنبال دارند.
پوشش گیاهی استان به دو دسته جنگلی و مراتع تقسیم می شود. منطقه طارم سفلی و الموت، عمده پوشش جنگلی استان را تشکیل می دهند که جنگل انبوه بلوط کمرود در طارم سفلی، از وسیع ترین و متراکم ترین جنگل های منطقه است. دشت قزوین نیز مهم ترین مرتع استان به شمار می رود. درختانی مانند ارس، بلوط، زالزالک، پسته وحشی و بادام کوهی، از پوشش های درختی استان هستند. علاوه بر این، گیاهان دارویی و صنعتی مانند گون، شیرین بیان، خارشتر، آویشن و گل گاوزبان نیز در این سرزمین می رویند که نشان از غنای زیستی آن دارد.
قزوین زیستگاه گونه های جانوری متنوعی نیز هست که در مراتع، کوهستان ها و اطراف دریاچه ها زندگی می کنند. از پستانداران گرفته تا پرندگان مهاجر، همگی بخشی از اکوسیستم زنده این استان را تشکیل می دهند. این تنوع زیستی، قزوین را به مکانی جذاب برای علاقه مندان به طبیعت و محیط زیست تبدیل کرده است.

مردم شناسی و فرهنگ

قزوین، رنگارنگ از فرهنگ ها و آیین هاست؛ سرزمینی که در آن، هر قوم و زبانی، قطعه ای از پازل هویت بی نظیر این استان را شکل می دهد. کاوش در مردم شناسی قزوین، به مثابه سفری است در هزارتوی عادات، رسوم و هنرهایی که ریشه در قرون متمادی دارند.

جمعیت: آمار و روند رشد، پراکندگی

جمعیت استان قزوین در طول پنجاه سال گذشته رشد چشمگیری داشته است؛ از ۶۶۴۲۰ نفر در سال ۱۳۳۵ به ۴۰۲۷۴۷ نفر در سال ۱۳۹۵ رسید. این رشد، نتیجه موقعیت جغرافیایی، نزدیکی به کلان شهر تهران، و جایگاه سیاسی-اداری آن به عنوان مرکز استان است. این افزایش جمعیت، نویدبخش پویایی و توسعه در آینده است. توزیع جمعیت در شهرستان ها و شهرهای مختلف، نشان دهنده پراکندگی منطقی و تمرکز در مراکز شهری است که از برنامه ریزی های شهری و توسعه زیرساخت ها حکایت دارد. شهر قزوین، با بیشترین جمعیت، بیشترین میزان باسوادی را نیز در خود جای داده که نشان از اهمیت آموزش و فرهنگ در این دیار است.

زبان و لهجه: فارسی، تاتی، ترکی آذربایجانی، گیلکی

زبان مردم قزوین، آمیزه ای از لهجه ها و گویش های متنوع است. زبان اکثریت مردم شهر قزوین، فارسی با لهجه خاص قزوینی است که ویژگی های دستوری و واژگانی منحصربه فردی دارد و آن را از سایر لهجه های فارسی متمایز می کند. اما قزوین تنها فارسی زبان نیست؛ این استان، اصلی ترین استان تات زبان ایران است و لقب «ام القرای زبان تاتی» را یدک می کشد. تاتی، نه تنها در شهرستان تاکستان (بزرگترین شهر تات نشین ایران) بلکه در شهرهای شال، سگزآباد و دانسفهان از شهرستان بویین زهرا نیز رواج دارد. بخش های غربی و جنوبی استان نیز میزبان ترکی آذربایجانی زبانان هستند. در برخی روستاها نیز گویش های مراغی، لری، رمانلویی، کردی و گیلکی شنیده می شود. این تنوع زبانی، قزوین را به موزه ای زنده از لهجه ها و فرهنگ ها تبدیل کرده است و تجربه ای غنی برای علاقه مندان به زبان شناسی ارائه می دهد.

پوشاک سنتی: ویژگی های لباس مردان و زنان قزوینی

پوشاک سنتی قزوین، بازتابی از تاریخ و طبقات اجتماعی این منطقه است، هرچند امروزه کمتر مورد استفاده قرار می گیرد. در گذشته، لباس مردان و زنان قزوینی، جزئیات خاصی داشت که هویت فرهنگی آن ها را نشان می داد. مردان اعیان کلاه های متفاوتی بر سر می گذاشتند و پیراهن هایشان معمولاً سفید و ساده بود. ارخالق، نوعی پیراهن بلند و گشاد، از دیگر تن پوش های مردانه بود. شلوارهای کرباس برای طبقه کم درآمد و شلوارهای دکمه دار برای ثروتمندان استفاده می شد. گیوه نیز پاپوش رایج مردان بود. زنان قزوینی، زیر پیراهن خود شلیته می پوشیدند که گاهی با نخ های رنگی گلدوزی می شد. نیم تنه قزوینی یا «یل» که از پارچه ترمه تهیه می شد، از پوشاک زنان اعیان بود. این لباس ها، نه تنها پوشش بودند، بلکه روایت گر زندگی و هنر مردم قزوین در گذشته ای نه چندان دور هستند.

غذاها و شیرینی های سنتی: طعم هایی از گذشته

قزوین، بهشت خوراکی هاست! سفر به این استان بدون چشیدن طعم غذاها و شیرینی های سنتی آن، ناتمام است. قیمه نثار، شاه بیت سفره های قزوینی است؛ برنج زعفرانی با خلال پسته، بادام، پوست پرتقال، و تکه های گوشت، که هر لقمه آن طعم اصالت می دهد. شیرین پلو، کوکوی شیرین، آش دوغ، آش دندان کشه، یتیمچه، ماش پیازو، اشکنه، دیماج و بستنی سنتی پرخامه قزوین، از دیگر غذاهای لذیذ این دیار هستند.
در کنار غذاها، شیرینی های قزوین نیز شهرت جهانی دارند. باقلواهای لوزی و پیچ (گل رز)، نان برنجی، نان نخودی، نان قندی، نان بادامی، نان چرخی، نان چای و پادرازی، هر کدام با طعم و عطر خاص خود، خاطره ای شیرین را در ذهن شما ثبت می کنند. نان لواش تنوری گرد و بزرگ قزوین نیز با کیفیت و طعم مطبوع خود، بسیار شهرت دارد. قاق، نان خشک و شیرینی است که با چای سرو می شود و نان های شیرمال و زنجبیلی، عصرانه ای دل چسب را رقم می زنند. این خوراکی ها، بخشی جدایی ناپذیر از هویت فرهنگی و محلی قزوین هستند.

آداب و رسوم و جشن ها: تلاقی تاریخ و زندگی

آداب و رسوم قزوین، آینه ای از زندگی مردمان این دیار در گذر سالیان است. «پنجاه بدر»، یکی از کهن ترین آیین های سنتی این شهر است که در پنجاهمین روز بهار برگزار می شود. مردم قزوین، برای پاسداشت بارش های بهاری، به دامن طبیعت می روند و این روز را با شادمانی و امید سپری می کنند. «نوروزخوانی»، «چهارشنبه سوری»، «سیزده بدر»، «جشن انار» و «جشن فندق»، از دیگر جشن های رایج در استان هستند که ریشه در فرهنگ غنی ایرانی دارند. بازی هایی مانند «چوب جنگ»، «کشتی پهلو به پهلو»، «الک دولک» و «کله کله» نیز از سرگرمی های محبوب محلی به شمار می روند. روز نهم شهریور ماه، سالروز انتخاب قزوین به عنوان پایتخت توسط شاه تهماسب صفوی، به عنوان «روز قزوین» نام گذاری شده است. در این روز، بازدید از موزه ها و اماکن گردشگری رایگان است و تورهای رایگانی برای گشت وگذار در شهر برگزار می شود. نمایشگاه های خوشنویسی، جشنواره های موسیقی و نمایش های محلی، بخشی از برنامه های جذاب این روز هستند. این آیین ها و جشن ها، روح زندگی را در کالبد تاریخ قزوین می دمند.

هنر و ادبیات: پایتخت خوشنویسی و مهد نگارگری

قزوین از دیرباز، مهد پرورش هنرمندان و ادیبان بزرگی بوده است. این شهر، به دلیل پیشینه درخشان خود در خوشنویسی، از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و شورای عالی فرهنگ، به عنوان پایتخت خوشنویسی ایران لقب گرفته است. استادانی چون میرعماد حسنی (استاد بزرگ خط نستعلیق)، میرزا محمدحسین عمادالکتاب قزوینی، و عبدالمجید طالقانی، نام قزوین را در تاریخ خوشنویسی ایران جاودانه کرده اند. موزه دائمی خوشنویسی قزوین در کاخ چهل ستون، میزبان آثار این بزرگان است و هر ساله رویدادهای بزرگ خوشنویسی مانند دوسالانه خوشنویسی ایران در این شهر برگزار می شود.
نگارگری «مکتب قزوین» نیز با ویژگی های منحصربه فرد خود، از جمله ترسیم اندام ظریف جوانان و استفاده از چهره های سه رخ، جایگاه ویژه ای در هنر ایرانی دارد. هنرمندانی چون استاد محمد قزوینی و صادق بیگ افشار، از مشاهیر این مکتب هستند. در حوزه ادبیات نیز، قزوین زادگاه شاعران و طنزپردازان بزرگی چون عبید زاکانی، علامه دهخدا و سیداشرف الدین قزوینی بوده است. موسیقی قزوین نیز ریشه در مکاتب کهن دارد، هرچند مکتب خاص «قزوین» امروزه فراموش شده است، اما این دیار نوابغی چون ابوالحسن اقبال آذر و عارف قزوینی را به جامعه موسیقی ایران هدیه کرده است. صنایع دستی مانند قالی بافی، گلیم بافی، نم نم دوزی و گلابتون دوزی نیز در قزوین رواج دارد و نشان دهنده ذوق و هنر مردمان این سرزمین است.

اقتصاد و صنعت

استان قزوین، نه تنها یک نگین تاریخی و فرهنگی، بلکه قلب تپنده اقتصاد و صنعت ایران در منطقه است. نزدیکی به پایتخت و قرار گرفتن در شاهراه های ارتباطی کشور، آن را به قطبی جذاب برای سرمایه گذاری و فعالیت های اقتصادی تبدیل کرده است.

کشاورزی: دشت حاصلخیز و محصولات متنوع

دشت قزوین، با پیشینه تاریخی خود در آغاز تمدن کشاورزی، امروزه نیز یکی از مهم ترین مراکز کشاورزی کشور است. انگور، بخش قابل توجهی از زمین های زیر کشت استان را به خود اختصاص داده است؛ تصور کنید بیش از سی رقم انگور، از بی دانه سفید و قرمز تا عسگری و صاحبی، در تاکستان های وسیع استان، به ویژه در شهرستان تاکستان، تولید می شود. قزوین پس از فارس و خراسان رضوی، رتبه سوم تولید انگور در کشور را دارد و صادرات کشمش آن به کشورهای مختلف، نشان از کیفیت و ظرفیت بالای این محصول است. علاوه بر انگور، قزوین در تولید زیتون (به ویژه در طارم سفلی که رتبه اول کشور را دارد)، فندق، گیلاس، آلبالو و زغال اخته نیز پیشتاز است. این دشت وسیع، بسیاری از محصولات باغی و مزروعی را تولید می کند که نه تنها نیاز داخلی را برطرف می سازد، بلکه نقش مهمی در صادرات کشور ایفا می کند.

دامداری: از سنتی به صنعتی

با افزایش سریع جمعیت و نیاز روزافزون به فرآورده های لبنی، دامداری در قزوین طی دهه های اخیر از سنتی به صنعتی تحول یافته است. موقعیت مطلوب دشت قزوین و نزدیکی به بازارهای بزرگ مصرفی (مانند تهران)، رشد سریع واحدهای دامداری صنعتی را در این استان توجیه می کند. امروزه، قزوین به عنوان یکی از قطب های مهم دامداری در کشور مطرح است. این تحول، نه تنها در افزایش تولیدات دامی مؤثر بوده، بلکه فرصت های شغلی جدیدی را نیز فراهم آورده است.

صنایع و شهرک های صنعتی: قطب صنعتی ایران

سابقه فعالیت صنعتی در قزوین به عصر صفوی بازمی گردد، اما با ساخته شدن اولین شهر صنعتی کشور (البرز) در سال ۱۳۴۶، این استان جایگاه ویژه ای در بخش صنعتی پیدا کرد. قزوین با داشتن هشت شهرک صنعتی فعال مانند البرز، لیا، کاسپین، آبیک، و دو شهرک در حال احداث، و همچنین سه ناحیه صنعتی، یکی از قطب های اقتصادی مهم کشور محسوب می شود. بیش از ۸۰۰ شرکت صنعتی در این استان فعالیت می کنند و بیش از ۱۳۰ هزار نفر در بخش صنعت آن مشغول به کار هستند. شرکت های شاخصی مانند تولی پرس، مهرام، کاچیران، فولاد البرز و شیشه لیا، از برندهای شناخته شده ای هستند که در این استان تولید می کنند. قزوین چهارمین استان صنعتی ایران بوده و رتبه نخست تعداد جمعیت شاغل به کل جمعیتش را در کشور داراست. این پویایی صنعتی، نشان از آینده روشن اقتصادی قزوین دارد.

بورس منطقه ای قزوین

بورس منطقه ای استان قزوین، فعالیت خود را از سال ۱۳۸۴ آغاز کرده و با ۱۶ کارگزاری فعال، نقش مهمی در بازار سرمایه منطقه ایفا می کند. حجم معاملات انجام شده در این بورس، نشان دهنده اهمیت آن در اقتصاد استان است. این نهاد نه تنها در زمینه معاملات، بلکه در برگزاری کارگاه های آموزشی و انتشار مقالات اقتصادی نیز فعال است و به جایگاهی بین هفتم تا دوازدهم از نظر ارزش معاملاتی در کشور دست یافته است. حضور بورس منطقه ای، نمادی از توسعه مالی و اقتصادی در قزوین است.

زیرساخت ها و خدمات شهری

هر شهری برای پویایی و رفاه ساکنانش به زیرساخت های قوی و خدمات شهری کارآمد نیاز دارد. قزوین نیز با نگاهی به آینده، در حال توسعه و بهبود این امکانات است تا کیفیت زندگی را برای شهروندان خود افزایش دهد.

سامانه حمل ونقل و ترابری: شاهراه ارتباطی کشور

قزوین، به دلیل قرار گرفتن در شاهراه های ارتباطی کشور، از یک سامانه حمل ونقل و ترابری گسترده برخوردار است. بیش از ۲۱۶ کیلومتر آزادراه در مسیرهای تهران-قزوین، قزوین-زنجان و قزوین-رشت، ۲۲۱ کیلومتر بزرگراه و صدها کیلومتر راه اصلی و بین شهری، این استان را به ۸ استان دیگر پیوند می دهد و ۱۱ استان دیگر نیز از طریق آن ارتباط برقرار می کنند. راه آهن تهران-قزوین-زنجان نیز از این استان می گذرد و خط راه آهن قزوین-رشت-آستارا در حال احداث است که ایران را به کشورهای قفقاز و روسیه متصل می کند.
فرودگاه قزوین، هرچند در حال حاضر عمدتاً برای هواپیماهای سبک و آموزش استفاده می شود، اما برنامه هایی برای تبدیل آن به فرودگاه مسافربری در دستور کار است. ترمینال های مسافربری شرق و غرب، سازمان اتوبوس رانی با ۲۰ خط فعال، و تاکسیرانی با بیش از ۶۰۰۰ تاکسی، روزانه صدها هزار نفر را در سطح شهر و حومه جابه جا می کنند. حتی برای دوچرخه سواری نیز بیش از ۵۰ کیلومتر مسیر مخصوص ایجاد شده است. طرح هایی مانند مترو قزوین-تهران، تراموا، و خطوط BRT نیز برای آینده حمل ونقل شهری در نظر گرفته شده اند که نشان از دیدگاه بلندمدت برای توسعه زیرساخت هاست.

انرژی و منابع آن

تامین انرژی، ستون فقرات توسعه هر منطقه است و قزوین با نیروگاه های قدرتمند خود، نقشی حیاتی در این زمینه ایفا می کند. نیروگاه ۲۰۴۰ مگاواتی شهید رجایی، که ۸ درصد برق مصرفی کشور را تولید می کند و سومین نیروگاه بزرگ ایران است، نمونه بارزی از توانمندی این استان در تولید انرژی است. علاوه بر این، قزوین دارای دو سد خاکی-مخزنی به نام های سد مرتضی آباد و سد پرسبانج، و یک سد بتنی به نام سد انحرافی زیاران است. سدهای در دست ساختی مانند سد بالاخانلو و سد نهب نیز، نویدبخش آینده ای پرآب تر و پرانرژی تر هستند. نیروگاه بادی جرندق نیز در دست احداث است که با تبدیل انرژی جنبشی باد به الکتریسیته، به تنوع منابع انرژی استان می افزاید و گامی بلند در جهت توسعه پایدار برمی دارد.

آموزش: از مدارس تا دانشگاه های برتر

قزوین به آموزش و پرورش اهمیت ویژه ای می دهد. این استان با دارا بودن ۲۲۰۹ مدرسه و دو منطقه آموزش و پرورش در شهر قزوین، محیطی مناسب برای رشد و تعالی دانش آموزان فراهم کرده است. اولین مدرسه به سبک نوین در قزوین، مدرسه امید بود که در سال ۱۲۸۳ در شرق بنای عالی قاپو ساخته شد.
در حوزه آموزش عالی نیز، قزوین از جایگاه برجسته ای برخوردار است. بیش از ۱۵۰ هزار دانشجو در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی این استان مشغول به تحصیل هستند. دانشگاه بین المللی امام خمینی، دانشگاه علوم پزشکی قزوین، دانشگاه پیام نور، دانشگاه آزاد قزوین و چندین مؤسسه آموزش عالی دیگر، امکانات آموزشی گسترده ای را فراهم آورده اند. دانشگاه آزاد قزوین و دانشگاه بین المللی امام خمینی، از مراکز مهم آموزش عالی در کشور هستند که دستاوردهای ملی و بین المللی بسیاری کسب کرده اند. این مراکز نه تنها به ارتقای سطح علمی منطقه کمک می کنند، بلکه محلی برای جذب استعدادها و توسعه پژوهش هستند.

مراکز درمانی و کیفیت زندگی

استان قزوین دارای مراکز درمانی متعدد و چندین بیمارستان تخصصی و فوق تخصصی است. بیمارستان های بوعلی سینا (مرکز قلب)، شهید رجایی (تصادفات و ارتوپدی)، کوثر (زنان و زایمان) و بیمارستان قدس (کودکان)، تنها نمونه هایی از این امکانات هستند. علاوه بر این، اولین مرکز درمان ناباروری از راه دور کشور با نام «مرکز تله مدیسین درمان ناباروری جهاد دانشگاهی» در قزوین فعال است که هزینه های درمان را به طور چشمگیری کاهش می دهد.
اما کیفیت زندگی در قزوین تنها به مراکز درمانی محدود نمی شود. این شهر دارای فضای سبز وسیع و باغستان های تاریخی است. باغستان های ۱۴۰۰ ساله پیرامون شهر، و بوستان هایی مانند باراجین با مساحت ۱۴۰۰ هکتار، ریه های سبز شهر به شمار می روند. این فضاهای سبز، نه تنها زیبایی بصری را به ارمغان می آورند، بلکه به پاکیزگی هوا و رفاه شهروندان کمک می کنند. قزوین در سال ۱۳۹۲ به عنوان «شهر پاک ایران» انتخاب شد.
با وجود این امکانات، قزوین پس از تهران در جایگاه دوم گرانی مسکن و هزینه های زندگی قرار دارد که این امر نتیجه توسعه سریع صنعتی و مهاجرت پذیری آن است. با این حال، مجموعه شهری قزوین، به عنوان ششمین مجموعه شهری بزرگ کشور، با وسعتی معادل ۱۴۲۳ کیلومتر مربع، شامل شهر قزوین و شهرک ها و نواحی اطراف آن، نوید آینده ای روشن و رو به رشد را می دهد.

جاذبه های گردشگری (توریستی)

قزوین، به راستی گنجینه ای پنهان از جاذبه های گردشگری است؛ جایی که تاریخ، طبیعت و فرهنگ در هم آمیخته اند تا تجربه ای فراموش نشدنی را برای هر بازدیدکننده خلق کنند. هر قدم در این شهر، شما را به دل داستانی کهن می برد.

جاذبه های تاریخی: شاهکارهای معماری و ردپای صفویه

وقتی به قزوین سفر می کنید، خود را در پیچ و خم تاریخ خواهید یافت. مجموعه دولتخانه صفوی، با عمارت عالی قاپو و کاخ چهل ستون، از شکوه پایتختی قزوین در دوران صفوی سخن می گوید. تصور کنید شاهان صفوی و مهمانانشان در همین تالارها گام برمی داشته اند. این مجموعه، موزه ای زنده است که بقایای دوره های صفوی، افشاریه، زندیه و قاجاریه را در خود جای داده و نقشه باغ سعادت زمان شاه تهماسب، از روی ابیات عبدی بیگ شیرازی، بازسازی شده است.
کاروانسرای سعدالسلطنه، بزرگترین کاروانسرای سرپوشیده ایران، با مساحت ۲۶ هزار متر مربع، شما را به دوران اوج تجارت در عهد قاجار می برد. این بنا، نه تنها یک اثر تاریخی، بلکه بازاری زنده است که حس و حال گذشته را به خوبی زنده نگه می دارد. حمام های تاریخی قجر و بلور، با معماری و تزئینات بی نظیرشان، شاهکارهایی از هنر گذشتگان هستند.
قزوین، شهر آب انبارهاست! بیش از صد آب انبار با معماری های خاص، از جمله آب انبار سردار بزرگ (بزرگترین آب انبار تک گنبدی جهان)، گواهی بر همت بلند مردم این شهر در تامین آب هستند. اولین خیابان ایران (خیابان سپه)، شما را به سفری در زمان می برد، جایی که روزگاری ارابه ها و کالسکه ها عبور می کردند. مسجد جامع قزوین و میمون قلعه، یادگارانی از دوران اسلامی و آل بویه هستند که هر کدام قصه ای برای گفتن دارند. درهای باقی مانده از هشت دروازه تاریخی شهر، مانند درب کوشک و تهران قدیم، نیز شما را به ورود به این شهر کهن دعوت می کنند.

جاذبه های طبیعی: طبیعت بکر البرز

اما قزوین فقط تاریخ نیست؛ طبیعت بکر آن نیز هر بیننده ای را مسحور می کند. دریاچه اوان، نگین سبز البرز، با آب زلال و چشم اندازهای دل انگیز، جایی ایده آل برای آرامش و تفریح است. در اطراف دریاچه، امکان قایقرانی و ماهیگیری فراهم است و در فصول سرد، قوهای مهاجر به آن جلوه ای خاص می بخشند. کوه های البرز با قلل مرتفعی چون خشچال و شاه البرز، مقصدی عالی برای کوهنوردان و طبیعت دوستان هستند. غارهای متعددی نیز در استان وجود دارند، مانند غار قلعه کرد با چهل میلیون سال قدمت، غار ولی گشنه رود و غار سفیدآب با چکنده های گل کلمی. چشمه های آب معدنی و گرم، مانند چشمه آب گرم یله گنبد، نیز خواص درمانی دارند و فضایی دلپذیر برای استراحت فراهم می کنند.

جاذبه های مذهبی: آرامگاه امامزادگان و پیامبران

قزوین، سرزمین ایمان و معنویت است و آرامگاه های بسیاری از امامزادگان و بزرگان دینی را در خود جای داده است. امامزاده حسین (ع)، فرزند دو ساله امام رضا (ع)، که گفته می شود در سفر امام از مرو در این شهر درگذشته و به خاک سپرده شده، زیارتگاهی باشکوه و مورد احترام است. در زمان صفوی، زینب بیگم، دختر شاه تهماسب، بنایی مجلل بر مزار او ساخت. بقعه پیغمبریه، معروف به چهار انبیاء، نیز میزبان پیکر چهار تن از پیامبران الهی به نام های سلام، سلوم، سلوحی و القیا است و زیارتگاه مردم قزوین و زائران از سراسر کشور است. مساجد تاریخی مانند مسجدالنبی و مسجد حیدریه، با معماری های کهن، نمادی از هنر و معنویت اسلامی در این شهر هستند.

موزه ها و نگارخانه ها: پنجره ای به هنر و فرهنگ

قزوین به دلیل پایتختی در دوره صفویه و پیشینه غنی هنری، دارای موزه ها و نگارخانه های متعددی است. موزه دائمی خوشنویسی قزوین که در کاخ چهل ستون برپا شده، مهم ترین مرکز نمایش آثار خطاطی است و هنر خوشنویسان برجسته را به نمایش می گذارد. این موزه، فضایی برای آشنایی با زیبایی های خط نستعلیق و سایر خطوط ایرانی است. علاوه بر آن، موزه های دیگری نیز در این شهر به معرفی تاریخ، فرهنگ و صنایع دستی قزوین می پردازند که هر کدام قصه ای از این دیار را روایت می کنند.

مراکز تفریحی و ورزشی: هیجان و آرامش در کنار هم

قزوین، برای علاقه مندان به تفریح و ورزش نیز حرف های زیادی برای گفتن دارد. سایت پروازی «آسمان آبی قزوین» که بین جاده شفیع آباد و پارک باراجین قرار دارد، با مجوز فدراسیون انجمن های ورزشی، میزبان ورزش های هوایی مانند پاراگلایدر، پاراموتور و سقوط آزاد است و قزوین را به یکی از معدود استان های فعال در این زمینه تبدیل کرده است. «مجتمع ورزش های زمستانی کامان و زرشک» در ۲۵ کیلومتری شهر قزوین، با یکی از بزرگترین تله سی یژهای کشور، مکانی عالی برای اسکی بازان است و دارای تاییدیه فدراسیون جهانی برای برگزاری مسابقات بین المللی است.
استان قزوین دارای تیم فوتبال شمس آذر در لیگ برتر خلیج فارس و تیم فوتسال کراپ الوند در لیگ برتر فوتسال است که نشان از پویایی ورزش در این دیار دارد. ورزشگاه سردار آزادگان، بزرگترین مجموعه ورزشی قزوین، و سایر مجموعه های ورزشی مانند شهید رجایی و الغدیر، امکانات گسترده ای را برای شهروندان و ورزشکاران فراهم می کنند. نمایشگاه بین المللی قزوین نیز، با استانداردهای بین المللی، مکانی برای برگزاری رویدادها و نمایشگاه های تجاری و فرهنگی است که به رونق اقتصادی و اجتماعی استان کمک می کند.

قزوین از زبان بزرگان و سفرنامه نویسان

قزوین در طول تاریخ، همواره مورد توجه بزرگان، مورخان و سفرنامه نویسان قرار گرفته و هر یک از آن ها، از منظر خود، به توصیف این شهر پرداخته اند. این روایت ها، ابعاد مختلفی از هویت قزوین را نمایان می سازد و غنای فرهنگی و تاریخی آن را تأیید می کند.

حمدالله مستوفی قزوینی (۶۸۰ – ۷۵۰ هجری قمری)، جغرافی دان، مورّخ و شاعر نامی ایران، در کتاب ارزشمند خود «نزهه القلوب»، درباره زبان مردم قزوین چنین می گوید: «قزوین اگر چه این تومان اول به قزوین منسوب بود، دارالملک ایران شد، آن را مقدم داشتند، ممالک و مذاهب هستند، زبانشان هنوز یک رویه نشده ولی به فارسی ممزوج مایل تر است.» این توصیف، نشان از غلبه فارسی در میان زبان های رایج در آن زمان دارد و بیانگر ترکیب فرهنگی و زبانی قزوین در دوران ایلخانان است.

آدام اولئاریوس (۱۵۹۹ – ۱۶۷۱ میلادی)، پژوهشگر و جغرافی دان آلمانی که در دوره صفویان به ایران سفر کرده بود، در سفرنامه اش به نکته جالبی درباره زبان مردم قزوین اشاره می کند: «زبان اهالی قزوین فارسی است، ولی لهجه بخصوصی دارند که می توان قزوینی ها را از سایر ایرانی ها مانند هلندی ها از آلمانی زبانان تشخیص داد.» این مشاهدات، بر تمایز لهجه قزوینی در آن دوران تاکید دارد و اصالت زبانی مردم این شهر را نشان می دهد.

اولیا چلبی، سیاح معروف عثمانی، که بین سال های ۱۶۴۷ تا ۱۶۵۴ میلادی در ایران سیاحت می کرد، در «سیاحت نامه» خود، زبان مردم قزوین را این گونه شرح می دهد: «بیشتر اهالی قزوین عارف و ظریف، فصیح و بلیغ هستند و از این رو با همدیگر به فارسی نازک (ظریف) سخن گویند، اما عربی نیز می دانند.» این توصیف، نه تنها به شیوه صحبت کردن مردم اشاره دارد، بلکه ویژگی های شخصیتی آن ها را نیز برجسته می سازد.

ادوارد براون، شرق شناس برجسته انگلیسی، در کتاب «یک سال در میان ایرانیان» که حاصل اقامت او در سال های ۱۸۸۷-۱۸۸۸ میلادی در ایران است، می نویسد: «در حوالی قزوین و فقط چهار یا پنج مرحله پس از تهران فارسی به طور مشخص بر ترکی غالب است؛ ولی بازار قزوین مانند بازار شهرهای تبریز، خوی و زنجان بود. اما در مورد مردم، قزوینی ها از آذربایجانی ها رفتارشان ملایم تر و پیچیده تر است. زبان فارسی توسط آنها به طور عمومی و عمده صحبت می شود.» این مشاهدات، اهمیت زبان فارسی در قزوین و تفاوت های فرهنگی مردم آن را با مناطق همسایه نشان می دهد.

این اشارات تاریخی، به ما کمک می کند تا تصویری کامل تر و پویاتر از قزوین در گذر زمان به دست آوریم؛ شهری که همواره محل تلاقی فرهنگ ها و زبان ها بوده و خود را در برابر چشم بزرگان به نمایش گذاشته است.

شهرهای خواهرخوانده

استان قزوین با ۱۲ شهر در کشورهای مختلف جهان ارتباط خواهرخواندگی برقرار کرده است. این روابط فرهنگی، نمادی از ارتباطات بین المللی و تبادل فرهنگی است که قزوین به آن ها اهمیت می دهد.

• ترابزون (ترکیه)
• دنیزلی (ترکیه)
• لاهور (پاکستان)
• ناپل (ایتالیا)
• ریمن (فرانسه)
• بیشکک (قرقیزستان)
• هوانگ شان (چین)
• ایگول (اسپانیا)
• لا اسپتسیا (ایتالیا)
• قونیه (ترکیه)
• کابل (افغانستان)
• گرگان (ایران)

نتیجه گیری و چشم انداز آینده

استان قزوین، فراتر از یک نام جغرافیایی، تابلویی زنده و پویا از تاریخ، فرهنگ، طبیعت و پیشرفت است. این سرزمین که روزگاری پایتخت باشکوه صفویان بود و از دیرباز به عنوان «باب الجنه» یا «دروازه بهشت» شناخته می شد، امروز نیز با تلاش و همدلی مردمان خود، به سوی آینده ای روشن گام برمی دارد. قزوین، با جاذبه های تاریخی بی شمارش که بیش از ۱۱ درصد آثار ملی ثبت شده کشور را در خود جای داده، و با دشت های حاصلخیز و کوهستان های سرسبزش، همواره مقصدی جذاب برای گردشگران، پژوهشگران و سرمایه گذاران خواهد بود.

نقش استان قزوین به عنوان یکی از قطب های مهم اقتصادی و صنعتی کشور، با دارا بودن بیش از هشت شهرک صنعتی فعال و سابقه دیرینه در کشاورزی، بر اهمیت استراتژیک آن می افزاید. پتانسیل های بی نظیر آن در تولید انگور، زیتون، و سایر محصولات کشاورزی، همراه با توسعه زیرساخت های حمل ونقل و انرژی، این استان را به موتور محرکه توسعه در منطقه تبدیل کرده است. وجود دانشگاه های معتبر و مراکز علمی، نویدبخش تربیت نیروهای متخصص و توسعه دانش بنیان در آینده است. با حفظ هویت فرهنگی غنی و تمرکز بر توسعه پایدار، استان قزوین آماده است تا فصلی نوین از شکوفایی و پیشرفت را در تاریخ خود رقم بزند و دروازه ای واقعی به سوی آینده ای پرامید باشد.