هرس انگور داربستی از واجبات باغداری درخت انگور (مو) می‌باشد زیرا انگور یکی از واکنش پذیرترین درختان میوه نسبت به هرس به شمار می‌آید. هرس درخت انگور در زمستان انجام می شود. امداد کشاورز در این مطلب، به طور کامل درباره انواع هرس درخت انگور برای شما صحبت می کند. برای خرید نهال گردو کلیک کنید.
هنری میشل، نویسنده و اقیانوس شناس معروف آمریکایی می گوید: “جهان جای بهتری می شد، اگر هر نفر، یک درخت انگور داشت“. شاید از همین رو است که در بسیاری از باغات و خانه های قدیمی در ایران نیز می توان، درختان انگور بسیاری را به چشم مشاهده کرد. هرچند کاشتن درخت انگور ساده است، اما برای حصول بهترین میوه در فصل برداشت، به نگهداری مناسب نیاز دارد که یکی از این اقدامات نگهداری، هرس کردن است.
هرس خشک انگور
به نقل از پالیز نهال میاندوآب، هرس کردن به معنی قطع کامل یا جزئی شاخه، ریشه، پوست، برگ، گل و یا میوه برای تغییر در عادت رشد یا باردهی هست.
هدف هرس خشک انگور
هرس انگور با اهداف مختلفی انجام می شود که عبارتند از:
- ایجاد و نگهداری بوته به شکل دلخواه
- توزیع جوانه های تولیدی برای افزایش محصول
- تنظیم و توازن هرچه بهتر باردهی، هدایت و تمرکز رشد بوته در بازوهای دائمی.
نحوه هرس درخت انگور داربستی
هرس خشک انگور داربستی در 2 مرحله انجام می گیرد:
1- هرس پاک سازی
بعد از ریزش برگ ها و به خواب رفتن بوته‌ها، فقط شاخه های مزاحم، آفت زده، بیمار و شکسته حذف شده. که این هرس در پاییز و جهت آسان تر شدن هرس در زمستان انجام می‌گردد. در مناطق سردسیر مانند آذربایجان در پاییز انجام نشود.
2- هرس اصلی
بهترین زمان هرس اصلی بعد از برطرف شدن خطر سرمازدگی در منطقه می‌باشد. در مناطقی مانند آذربایجان، قزوین و همدان هرس اصلی از اواخر اسفند تا اواسط فروردین انجام می گردد. در صورتی که در مناطق گرمسیر مانند زابل یا فارس هرس زودتر انجام می گردد.
شدت هرس درختان انگور به نوع رقم، محل کاشت و رشد بوته بستگی دارد. باردهی ارقام مختلف انگور روی جوانه های مختلف روی شاخه یکساله متفاوت می باشد.
زمان هرس درخت انگور
بهترین زمان برای هرس انگور در فصل زمستان است که گیاه در حالت خواب است و به طور فعال رشد نمی کند. اما درختان انگور را نباید در سرمای شدید هرس کرد، بنابراین اوایل یا اواخر زمستان معمولا بهترین زمان برای هرس درخت انگور است. مناسب ترین زمان به الگوی آب و هوای زمستان و فصل سرما در منطقه شما بستگی دارد. در بیشتر مناطق، بهترین زمان هرس زمانی بین دیماه و فروردین ماه است. از این رو، هرس انگور در فصل تابستان پیشنهاد نمیشود.
“فرمول متعادل” برای هرس این است که شما باید 30 جوانه برای اولین شاخه ای که جدا می کنید به اضافه 10 جوانه برای هر شاخه ای که بعد از آن جدا می کنید باقی بگذارید.
انواع سیستم داربستی انگور
جالب است بدانید شکل ساقه ها و تنوع بالای درختان انگور، باعث شده است بیش از 17 نوع سیستم داربستی انگور وجود داشته باشد. این در حالی است که در بسیاری از نقاط ایران مانند شهرستان های استان همدان، همچنان از سیستم کرتی برای کشت انگور استفاده می شود.
انواع هرس انگور
درختان تاک بسته به رقم و منطقه کشت، به روش های مختلفی هرس می شوند که در اینجا به سه نوع هرس درخت انگور اشاره می کنیم:
هرس کوتاه انگور
در هرس کوتاه انگور روی شاخه هرس شده بیشتر از 2 تا 3 جوانه نگه داشته نمیشود. در نتیجه شاخه های قوی تر و تعداد میوه ها کمتر می‌شوند. اما میوه هایی مرغوب تر با مقدار قند بیشتر به دست می‌آید.
این نوع هرس بیشتر برای واریته هایی که در صنایع تبدیلی مورد استفاده قرار می‌گیرند به کار می‌رود.
زمان انجام هرس کوتاه
- رقم انگور روی جوانه های پایین بارده تر باشد. یعنی محصول بیشتر روی جوانه های اول تا سوم تولید می‌شود.
- خاک شنی و ضعیف
- زمین شیبدار و دیم و عدم وجود آب کافی
- ارقامی نیازمند به قند بیشتر مثل ارقام انگور کشمشی
- تربیت درخت انگور طوری باشد که شاخه ها نزدیک سطح زمین باشد.
- ضعیف شدن درخت به دلیل آسیب بیماری ها و آفات
- بوته ضعیف بوده و کود به تاکستان داده نشده باشد.
اگر درخت ضعیف باشد و هرس بلند انجام دهیم، علاوه بر اینکه میوه های نامرغوب و بی کیفیت و کوچکی می دهد. درخت توانایی رساندن میوه را نخواهد داشت و مرگ گیاه به مرور زمان حتمی است.
هرس بلند انگور
در هرس بلند روی شاخه 4 تا 5 جوانه و برخی موارد 7 تا 8 جوانه نگه داشته می‌شود. در این نوع هرس شاخه بلندتر، مقدار محصول بیشتر و مقدار قند میوه کمتر می‌شود.
این نوع هرس برای ارقام رومیزی بکار برده می‌شود، که مقدار قند کمتری نیاز دارند.
زمان هرس بلند انگور
- در ارقام انگوری که جوانه های بالا بارده تر باشند یعنی محصول بیشتر روی جوانه پنجم به بعد تولید شود.
- خاک قوی و آب کافی در دسترس باشد.
- ارقامی که ایستاده تربیت می‌شوند.
- رشد شاخ و برگ زیاد بوده و بوته قوی باشد.
هرس مختلط در انگور ( گوش خرگوشی)
به انجام هرس کوتاه و بلند روی یک درخت انگور هرس مختلط یا گوش خرگوشی گفته می‌شود. این نوع هرس در زمانی انجام می‌شود که درخت در گذشته قوی بوده و الان ضعیف شده باشد.
در این نوع هرس باید به آرامی نوع هرس را تغییر داد. و تا جایی ک ممکن دارد. شاخه های اضافه حذف شود. درختانی که ضعیف شده است باید به تدریج و به مدت 2 تا 3 سال به تعداد جوانه ها و با تقویت درخت افزوده گردد.
برای تاکستان های که در اثر بیماری یا برداشت محصول زیاد و کاشت در خاک های فقیر ضعیف هستند. با هرس و تقویت زمین قابل اصلاح می باشند.
هرس پاچراغی درخت انگور
برای هرس پاچراغی انگور نیاز به قیم موقت است. برای رسیدن به فرم نهایی پاچراغی، به 3 الی 4 سال هرس نیاز است و در نهایت شاخه های بارده بر روی بازوهای اصلی درخت قرار می گیرد.
در سال اول هرس، شاخه های قوی تر را انتخاب کرده و از بالای جوانه دوم، هرس شاخه های ضعیف تر انجام می شود. به همین ترتیب در سال دوم نیز از بین شاخه هایی که روی درخت وجود دارند، شاخه های قوی تر را انتخاب می کنیم. حالا باید دو شاخه را به عنوان بازو انتخاب کنیم و در این مرحله از قیم، استفاده کنیم. سال سوم و چهارم نیز دو بازو به عنوان شاخه قوی انتخاب می شود و در نهایت بر روی بازوها، شاخه های بارده مشاهده می شود. طول بازو در این روش کوتاهتر از روش کوردون است.
نکات تربیت نهال انگور
- در محل اتصال شاخه به تنه تعدادی جوانه وجود دارد. که بزرگی آنها از چند میلیمتر بیشتر نمیشود. بیشتر این جوانه ها عقیم و در حال خواب هستند. به همین دلیل این جوانه ها جزو جوانه های میوه ده به شمار نمی‌روند.
- هرس بلند باید زمانی انجام شود که خاک باغ حاصلخیز و در درختان کمبود آهن، روی، منیزیم و منگنز وجود نداشته باشد.
- تاکستان نباید در اراضی شیبدار باشد چون بارندگی شدید در این اراضی باعث فرسایش می‌شود.
- درختان انگور باید سالم و دارای شاخه‌های شاداب باشد.
- منطقه باید دارای نور کافی باشد و رطوبت هوا خیلی زیاد نباشد.
- بوته به صورت پاچراغی یا کوردونی هدایت شده باشد. به طوری که شاخه های میوه دهنده ان با آب و یا سطح زمین در تماس باشد. البته نوع رقم هم باید به گونه ای باشد که محصول روی جوانه های 5 تا 7 دیده شود.