زردی یا یرقان نوزادان شایع‌ترین و اولین مشکل تازه متولدها است. به بیماری زردی نوزادان در پزشکی «هیپربیلی روبینمی نوزادی» یا «ایکتر نوزادی» گفته می‌شود که در واقع همان تغییر رنگ سفیدی چشم یا پوست نوزاد به رنگ زرد است. در واقع تمامی نوزادانی که به‌تازگی متولد میشوند، سطح بیلی روبین نامتعادلی دارند که بیش از حد معمولا است. این میزان در واقع بیش از ۲ میلی گرم بر دسی لیتر است. اجاره دستگاه زردی نوزاد را می‌توان به عنوان مؤثرترین و سریع‌ترین روش درمان زردی نوزاد در منزل معرفی کرد. در صورتی که نوزاد شما دچار این عارضه شده است خواندن این مقاله اطلاعات مفیدی را به شما منتقل خواهد کرد. زردی نوزاد یک مورد شایع در بسیاری از نوزادان است که در اثر آن پوست نوزاد و سفیدی چشم نوزاد، زرد رنگ می‌شود.
اما زمانی زردی نوزاد مشکل‌ساز می‌شود که در واقع سطح بیلی روبین بیش از ۵ میلی گرم بر دسی لیتر باشد. این مشکل بیشتر در کودکان نارس دیده می‌شود. براساس تحقیقات بیش از ۸۰ درصد کودکانی که قبل از اتمام ۹ ماهگی به‌دنیا می‌آیند دچار مشکلات شدید زردی نوزادی میشوند.
زردی نوزادان دو دسته اصلی دارد که عبارت‌اند از :
- هیپربیلی‌روبینمی غیرمستقیم
- هیپربیلی‌روبینمی مستقیم
در این ویدئو ، فوق تخصص بیماری‌های عفونی کودکان و دارای مهارت در در مورد زردی نوزادان با شما صحبت میکند.
بیلی روبین چیست و چه نقشی در بدن دارد؟
بارها در این مطلب اشاره شد که بیلی روبین عامل اصلی زردی نوزادان است. اما بیلی روبین دقیقا چیست و چه نقشی در بدن دارد؟ بیلی روبین به انگلیسی: Bilirubin (BR) یکی از پیگمان‌های زردرنگ صفراوی است که از شکست و تجزیه طبیعی هموگلوبین‌ها حاصل می‌شود. در واقع بیلی روبین یک محصول جانبی ناشی از شکستن و تجزیه سلول‌های خونی مرده در بدن است.
کبد انسان وظیفه دفع بیلی روبین اضافی از طریق مدفوع و ادرار را برعهده دارد. همچنین این ماده دلیل اصلی زرد رنگ بودن ادرار و رنگ مدفوع است. بنابراین هرگونه عاملی که بر دفع بیلی روبین اثر بگذارد باعث زردی نوزاد و افزایش آن در خون می‌شود.
جدول درجه بندی زردی نوزاد چیست؟
سطح بیلی روبین خون از طریق آزمایش خون یا سایر آزمایش‌های تجویزی پزشک انجام شده و سپس پس از بررسی نتایج براساس جدول زردی نوزاد بر اساس سن، نوع و روش درمان آن مشخص می‌شود.
شایع ترین سن بروز زردی و مدت زمان ماندگاری آن کی است؟
در صورتی که زردی نوزاد ناشی از افزایش سطح بیلی روبین خون باشد، از ۲۴ ساعت ابتدایی تولد الی ۲ تا ۴ روز بعد نشانه‌های زردی را نشان خواهد داد. همانطور که اشاره شد اگر کودک کاملا نه ماهه به‌دنیا بیاید چندان در معرض خطر زردی نیست و در صورت بروز چنین مشکلی معمولا نشانه‌های خود را در همان ساعات اولیه بدو تولد نشان داده و به‌سرعت درمان می‌شود.
اما در کودکان زودرس علائم زردی و افزایش بیلی روبین چند روز بعد خود را نشان می‌دهد. اگر زردی یا یرقان نوزاد ناشی از مشکلاتی مانند خونریزی داخلی، مشکلات ژنتیکی مانند تجزیه بیش از حد گلبول‌های قرمز خون یا نارسایی کبد، به ، عفونت‌ها و چسبندگی و مسدود شدن مجاری صفراوی نیز می‌تواند باعث بروز زردی شود. مدت زمان درمان زردی نوزاد بسته به نوع آن متفاوت است. اما به‌طور معمولا زردی ۲ تا ۴ هفته پس از تولد با روش‌های پزشکی و خانگی درمان می‌شود.
۱. زردی فیزیولوژیکی یا طبیعی
در صورتی که نوزاد زودتر از هفته ۳۷ام به‌دنیا بیاید، اندام‌های داخلی او مانند کبد به‌خوبی رشد نکرده و کودک در معرض قرار دارد. علائم این بیماری طی ۲ تا ۷ روز بعد از تولد خود را نشان داده و تقریبا ۲ هفته برای درمان زمان نیاز دارد.
روش درمان در این نوع زردی با تکیه بر تغذیه شیر مادر است. به مرور زمان با تکمیل کبد کودک، بیلی روبین کاهش می‌یابد. برخی از بیماری‌های زمینه‌ای در نوزاد و مادر مانند دیابت یا نوع تغذیه و ژنتیک نیز بر ابتلا به این نوع زردی موثر هستند.
۲. عدم همخوانی گروه خونی مادر و جنین
از آنجایی که گردش خون در ماه‌های آخر بارداری بیشتر بوده، لذا احتمال ورود بیلی روبین به خون جنین بسیار افزایش می‌یابد. برای درمان این زردی جنینی، باید در هفته ۲۸ام بارداری و ۷۲ ساعت بعد از زایمان مادر آمپولی به نام «ایمونوگلوبولین RH» تزریق کند. این زردی ۲ هفته ادامه خواهد داشت.
۳. زردی ناشی از شیر مادر
در شیر برخی مادران، نوعی ماده وجود دارد که امکان دفع و جذب بیلی روبین را کاهش می‌دهد. با ورود این ماده از طریق شیر به خون کودک، یرقان یا زردی ایجاد می‌شود. این زردی مدت زمان بیشتری برای درمان نیاز دارد که بین ۲ تا ۱۲ هفته طول می‌کشد.
از دیگر انواع شایع زردی نیز می‌توان موارد زیر را نام برد:
- زردی پاتولوژیک (زردی در روز اول تولد)
- زردی فاویسم یا پر خونی (معمولا در مادران دچار مشکل تیروئید، Iugr یا دیابتی دیده می‌شود).
ادامه داشتن زردی نوزاد نشانه چیست؟
زردی نوزاد قابل برگشت است؟ در صورتی که ۲ هفته پس از شروع درمان، بیماری بهبود نیابد، باید برای آزمایش‌ها و بررسی بیشتر به دکتر اطفال مراجعه کرد. اگر زردی در سنین بالاتر دیده شود و نشانه‌های آن ادامه داشته باشد، احتمالا به‌دلیل یک بیماری زمینه‌ای از جمله موارد زیر است :
- حساسیت به لاکتوز و شیر مادر
- عفونت ادراری
- کم‌کاری تیروئید
علائم زردی نوزاد چیست؟ (نشانه های زردی نوزاد)
حال که با زردی نوزاد آشنا شدید، وقت شناختن علایم زردی نوزاد است. با شناخت علائم زردی شما به راحتی می‌توانید سریعا نسبت به درمان اقدام کنید. هرچند که در دو روز ابتدایی بستری در بیمارستان مرتبا نوزاد و مادر تحت آزمایش و معاینه هستند. اما همانطور که اشاره شد، ممکن است نشانه‌های زردی چند روز بعد خود را نشان دهد.
زرد شدن پوست و سفیدی چشم که از نشانه های اصلی زردی نوزادی هستند معمولا بین روز دوم تا چهارم پس از تولد ظاهر می شود. توجه داشته باشید که برای بررسی زردی نوزاد، به آرامی روی پیشانی یا بینی کودک خود فشار دهید. اگر پوست نوزاد شما پس از فشار به نظر شما زرد رنگ است، احتمال دارد که کودک شما زردی خفیف داشته باشد. اگر کودک شما زردی نداشته باشد، رنگ پوست تا لحظه کوتاهی کم رنگ‌تر از رنگ طبیعی آن خواهد بود. ضمنا کودک خود را در محیطی با روشنایی مناسب و ترجیحا در نور طبیعی خورشید بررسی کنید.
گاهی این زردی در ناحیه شکم و پاها نیز دیده می‌شود. به این مورد هم دقت داشته باشید. کولیک و گریه‌های دائمی، عدم امکان دفع، دل درد، امتناع از شیر مادر و غیره از جمله نشانه‌های دیگر زردی در نوزادان است. بهتر است برای اطلاعات بیشتر در خصوص نشانه‌ها حتما با پزشک اطفال خود مشورت کنید.
علائم زردی در کودکان چیست و چه کودکانی نیاز به بستری در بیمارستان دارند؟
پیش از این نیز اشاره شد که اگر سطح بیلی روبین خون نوزاد بیش از ۵ میلی‌گرم بر دسی لیتر باشد، شرایط وی وخیم بوده و نیاز به کمک پزشکی دارد. در نوزادان زودرس یرقان در روز ۵ تا ۷ تولد به بالاترین میزان خود رسیده و شدیدترین علائم را دارد.
در این شرایط ممکن است درمان نوزاد تا ۲ ماه نیز ادامه پیدا کند. براساس نتیجه آزمایش و جدول زردی نوزاد مشخص می‌شود که کودک نیاز به چه نوع درمانی دارد. تشخیص این مورد تنها با صلاحدید پزشک اطفال بوده و بهترین راه درمان را او پیشنهاد می‌دهد. در مواردی که سطح بیلی روبین از کنترل خارج شده و بسیار افزایش یابد کودک نیاز به بستری در بیمارستان دارد. قرار گرفتن در دستگاه و معاینات دائمی دارد.
چه زمانی برای درمان یرقان نوزاد باید به پزشک مراجعه کرد؟
کودک شما باید در روزهای سوم و هفتم پس از زایمان که سطح بیلی روبین معمولا به اوج خود می‌رسد برای زردی مورد بررسی قرار گیرد. اگر کودک شما زودتر از ۷۲ ساعت پس از زایمان مرخص شود، طی دو روز پس از ترخیص برای بررسی زردی به دکتر اطفال مراجعه کنید.
در صورت بروز علایم زردی در نوزاد زیر که نشان‌دهنده زردی شدید یا عوارض ناشی از بیلی روبین بالا است سریعا با دکتر اطفال تماس بگیرید:
- پوست کودک شما زردتر شود.
- پوست شکم، دست‌ها یا پاها به نظر زرد برسند.
- سفیدی چشم کودک زرد شود.
- کودک به‌نظر بیمار و بی‌قرار است .
- عدم افزایش وزن
- عدم توانایی و ضعف در شیرخوردن
- به‌سختی از خواب بیدار شدن
چرا کودکان دچار زردی می شوند؟ (علت زردی نوزادان)
بیلی روبین بیش از حد نرمال (هیپربیلی روبینمی) علت اصلی زردی است. بیلی روبین، که مسئول رنگ زرد در زردی نوزادی است، بخش طبیعی رنگدانه‌ای است که از تخریب گلبول‌های قرمز پیر و استفاده شده آزاد می‌شود. نوزادان در مقایسه با بزرگسالان میزان بیلی روبین بیشتری تولید می‌کنند، زیرا در طی چند روز اول، به علت تولید بیشتر و تخریب سریع‌تر گلبول‌های قرمز بیلی روبین بیشتری تولید می‌شود.
به طور معمول، کبد بیلی روبین را از جریان خون فیلتر میکند و آن را به داخل روده منتقل میکند. کبد نابالغ نوزاد اغلب نمی‌تواند بیلی روبین را به سرعت و به انداز کافی تصفیه کند، و باعث ایجاد بیلی روبین بیش از حد نرمال می‌شود. زردی به دلیل این شرایط طبیعی نوزادان، زردی فیزیولوژیک نامیده می‌شود و معمولا در روز دوم یا سوم زندگی ظاهر می‌شود. دلایل مهم بروز این بیماری را در جدول زیر قرار دادیم:
| دلایل بالا رفتن میزان بیلی روبین | نشانه‌های همراه با هیپربیلی روبینمی کونژوگه |
| کمبود G6PD | عفونت کلستاز |
| سندروم کریگلر نجار | سپسیس نوزادی |
| آسیب سلول‌های کبدی | |
| زردی فیزیولوژیکی | بیماری‌های متابولیک نوزادان (مثلاً گالاکتوزمی یا تیروزینمی) |
| ناسازگاری گروه خونی مادر و کودک ABO و RH | کمبود آلفا یک آنتی تریپسین |
| سندرم آلاژیل |
چرا کودکان دچار زردی میشوند؟
افزایش هیپربیلی‌روبینمی غیرمستقیم (غیر کونژوگه) می‌تواند برای مغز باعث آسیب‌های سمی و شیمیایی شود که به منجر به‌بیماری‌هایی مانند «کرن ایکتروس» شود که آسیبی شدید و ماندگار در دستگاه عصبی نوزاد است. به‌همین دلیل بسیار اهمیت دارد نشانه‌های زردی را شناخته و از پیش برای بروز چنین مشکلی آماده بود.