نظام پاداش دهی پژوهشگران باید مبتنی بر کیفیت و تأثیرگذاری باشد

یک مقام مسئول وزارت علوم در گفت و گو با آنا مطرح کرد؛

مرتضی طاهری مشاور نمایه سازی وزارت علوم در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری آنا درباره راهکار های افزایش انگیزه پژوهشگران جوان اظهار کرد: در ادامه فعالیت های پژوهشی باید به ایجاد یک محیط حمایتی و تشویقی تمرکز کرد. ارائه فرصت های مالی پایدار از طریق گرنت ها جوایز پژوهشی و حمایت از ایده های نوآورانه می تواند پژوهشگران را ترغیب کند. 

وی با بیان اینکه ایجاد مسیر های شغلی مشخص با امنیت شغلی و امکان رشد حرفه ای در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است؛ تاکید کرد: تقویت ارتباط میان دانشگاه و صنعت برای کاربردی کردن نتایج پژوهش و فراهم کردن بستر هایی برای تجاری سازی ایده ها به افزایش انگیزه پژوهشگران کمک می کند.

طاهری اضافه کرد: فراهم سازی امکانات تحقیقاتی پیشرفته دسترسی به منابع علمی معتبر و حمایت از شرکت در کنفرانس های بین المللی نیز نقش موثری در ایجاد انگیزه دارد. علاوه بر این ارتقای فرهنگ قدردانی از پژوهش و افزایش اعتبار اجتماعی پژوهشگران از طریق رسانه ها و سیاست گذاری های ملی می تواند انگیزه پژوهشگران جوان را به میزان قابل توجهی تقویت کند.

لزوم بازنگری نظام پاداش دهی فعلی پژوهشگران

مشاور نمایه سازی وزارت علوم با انتقاد بر اینکه نظام پاداش دهی فعلی برای پژوهشگران در بسیاری از موارد ناکافی است و نیازمند بازنگری اساسی است اضافه کرد: تأکید بیش ازحد بر تعداد مقالات و شاخص های کمی مانند H-index به جای ارزیابی کیفیت و تأثیر واقعی پژوهش ها انگیزه پژوهشگران را به سمت تولید آثار سطحی سوق می دهد. علاوه بر این پاداش ها عمدتاً به شکل مادی یا ارتقای شغلی محدود هستند و جنبه های غیرمادی مانند تقدیر اجتماعی امکان رشد حرفه ای و حمایت از پروژه های بلندمدت کمتر مورد توجه قرار می گیرد.

طاهری گفت: در کنار این عدم وجود برنامه های منسجم برای تجاری سازی دستاورد ها و پاداش دهی به پژوهش های کاربردی نیز از کاستی های نظام فعلی است. برای ارتقای اثربخشی نظام پاداش دهی باید به شاخص های کیفی تأثیر اجتماعی پژوهش ها و تشویق به نوآوری و همکاری های بین رشته ای توجه بیشتری شود. همچنین ایجاد نظام های پاداش غیرمادی مانند حمایت از شبکه سازی علمی تأمین فرصت های تحقیقاتی بین المللی و تقدیر های عمومی می تواند انگیزه بیشتری برای پژوهشگران ایجاد کند.

طاهری افزود: با این وجود بسیاری از پژوهشگران معتقدند که این حمایت ها هنوز کافی و مؤثر نیستند. چالش هایی مانند محدودیت های بودجه ای بروکراسی اداری و کمبود زیرساخت های پژوهشی مناسب مانع از بهره وری کامل این حمایت ها می شوند.

وی ادامه داد: برای افزایش اثربخشی نیاز به برنامه ریزی استراتژیک افزایش بودجه های پژوهشی و کاهش موانع اداری وجود دارد تا پژوهشگران بتوانند با تمرکز بیشتری به فعالیت های علمی خود بپردازند.

طاهری تاکید کرد: حمایت های خاصی که می توان از سوی وزارت علوم برای تقویت پژوهش در کشور انتظار داشت شامل اقداماتی در چندین حوزه کلیدی است که می تواند پژوهشگران را در مسیر تولید علم و نوآوری یاری دهد. اولین مورد افزایش بودجه پژوهشی است که در این راستا تخصیص منابع مالی بیشتر به پژوهش های بنیادی و کاربردی تأمین گرنت های بلندمدت برای پروژه های استراتژیک و کلان و ارائه حمایت مالی ویژه به پژوهشگران جوان و استارتاپ های علمی را می توان نام برد.

وی دومین عامل را تسهیل دسترسی به تجهیزات و زیرساخت ها عنوان کرد و افزود: تأمین تجهیزات پیشرفته آزمایشگاهی و ایجاد آزمایشگاه های مشترک در سطح منطقه ای حمایت از ایجاد و توسعه مراکز تحقیقاتی و پارک های علم و فناوری ارائه تسهیلات برای تعمیر و نگهداری و به روزرسانی تجهیزات موجود برای حمایت از پژوهشگران ضروری است.

این استاد دانشگاه حمایت از طرح های بین المللی را با ایجاد تسهیلات برای شرکت در پروژه های پژوهشی چندملیتی و همکاری با مؤسسات بین المللی حمایت از فرصت های مطالعاتی و تبادل دانشجویان و پژوهشگران با دانشگاه های معتبر خارجی و تأمین هزینه های ثبت اختراع و نشر مقالات در مجلات معتبر بین المللی را معیار دیگر حمایت از پژوهشگران دانست.

مشاور نمایه سازی وزارت علوم افزود: اصلاح ساختار های مدیریتی و بروکراسی در حمایت از پژوهشگران موثر است که کاهش زمان و پیچیدگی فرآیند های اداری مرتبط با تأمین مالی و مجوز های پژوهشی ایجاد شفافیت در تخصیص بودجه و منابع به پروژه های اولویت دار استفاده از سامانه های دیجیتال برای پیگیری و مدیریت پروژه های پژوهشی را در پی دارد.

طاهری تشویق به تجاری سازی پژوهش ها را هم معیاری برای ارتقای فعالیت پژوهشگران نام برد و گفت: ارائه مشوق های مالیاتی به صنایع برای مشارکت در پروژه های تحقیقاتی حمایت از پژوهش هایی که قابلیت تبدیل به محصولات و خدمات تجاری دارند و تسهیل دسترسی به صندوق های سرمایه گذاری خطرپذیر برای توسعه فناوری کارساز است.

وی تقویت فرهنگ پژوهش محوری را در ارتقای فعالیت پژوهشگران ضروری دانست و گفت: ایجاد نظام پاداش دهی مبتنی بر کیفیت و تأثیرگذاری پژوهش ها به جای تعداد مقالات برگزاری کارگاه ها و دوره های آموزشی برای تقویت مهارت های پژوهشگران در زمینه هایی مانند تجاری سازی و مالکیت فکری استفاده از رسانه ها برای تقدیر از دستاورد های علمی و ارتقای جایگاه اجتماعی پژوهشگران  می تواند به افزایش بهره وری جذب نخبگان و ارتقای جایگاه علمی کشور در سطح بین المللی کمک کند.