علی شریفی نژاد سال ۱۴۰۴ به عنوان سال «سرمایه گذاری برای تولید» نامگذاری شده است اما متأسفانه رویکرد فعلی بانک ها با این شعار فاصله ای چشمگیر دارد. به رغم تأکیدات مکرر مسئولان بر اهمیت تولید و صادرات سیستم بانکی کشور همچنان با دیدی انقباضی و تجاری عمل می کند و نیازهای واقعی تولیدکنندگان به ویژه در حوزه صادرات را نادیده می گیرد.
چالش اصلی: میانگین حساب به جای پشتیبانی از تولید
بانک ها امروز بر اساس معیارهایی مانند «میانگین حساب» به متقاضیان تسهیلات اعطا می کنند نه بر اساس پتانسیل تولید اشتغال زایی یا ارزش افزوده صادراتی. این نگاه صرفاً مالی باعث شده بسیاری از واحدهای تولیدی و صنعتی به ویژه آن هایی که نیاز به سرمایه در گردش کلان دارند (مانند صادرکنندگان) از دسترسی به منابع بانکی محروم شوند. درحالی که همین واحدها می توانند با تأمین نقدینگی مناسب چرخ های اقتصاد را به حرکت درآورند و ارزآوری قابل توجهی ایجاد کنند.
ضرورت تغییر سیاست های اعتباری
اگر بانک ها واقعاً به دنبال حمایت از تولید هستند باید:
شاخص های اعطای تسهیلات را اصلاح کنند؛ به جای تمرکز بر میانگین حساب معیارهایی مانند ظرفیت تولید اشتغال زایی سابقه صادرات و برنامه های توسعه ای واحدهای تولیدی ملاک قرار گیرد.
نرخ سود تسهیلات را متناسب با ریسک تولید تعدیل کنند: نرخ های بالا و یکسان برای همه بخش ها انگیزه تولیدکنندگان را از بین می برد.
پشتیبانی ویژه از صادرات: صادرات نیاز به سرمایه در گردش بالا و دوره بازگشت طولانی تر دارد. بانک ها باید با طراحی محصولات مالی ویژه (مثل اعتبارات ارزی یا تضمین نامه های کم هزینه) از این بخش حمایت کنند.
سال ۱۴۰۴ باید به نقطه عطفی در اقتصاد ایران تبدیل شود اما این امر محقق نمی شود مگر با تغییر نگاه سیستم بانکی از «تجارت محوری» به «تولیدمحوری». اگر بانک ها به جای محاسبات کوتاه مدت نقش خود را به عنوان حامیان واقعی تولید و صادرات بپذیرند می توانیم شاهد رونق اقتصادی و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی باشیم.
* فعال اقتصادی استان کرمان
46