تحلیل جریان دانش در مدل نوآوری باز خدماتی

در یک پژوهش بررسی شد؛

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری آنا، پارادایم نوآوری باز به‌طور گسترد‌های از دیدگاه کسب‌وکار‌های تولیدی مطالعه و بررسی شده است، در حالی که به کسب‌وکار‌های خدماتی توجه کمتری شده، با وجود نقش غالبی که این کسب‌وکار‌ها در پیشرفت اقتصاد دارند. 

پژوهشگران در مقاله‌ای با عنوان «تحلیل جریان دانش در مدل نوآوری باز خدماتی» به این موضوع اشاره کرده‌اند که بیشتر پیشرفت‌های تئوری و شواهد تجربی به کسب‌وکار‌های تولیدی مربوط است و ملاحظه نقش برجسته بخش خدماتی در پیشرفت اقتصاد غیرقابل تصور است. شواهد موجود نشان می‌دهد که نوآوری در شرکت‌های خدماتی کمتر از شرکت‌های تولیدی نیست، اما در حقیقت شیوه‌های نوآوری متفاوت است.

* شرکت‌های با فناوری بالا و اقدامات نوآوری باز

نوآوران باز در کسب‌وکار‌های خدماتی نسبت به تولیدی فعال‌تر هستند

به زعم این پژوهش نوآوران باز در کسب‌وکار‌های خدماتی نسبت به تولیدی فعال‌تر هستند، به دلیل اینکه آنها در اقدامات نوآوری باز غیررسمی‌تری درگیرند و همچنین اهمیت بیشتری به دانش علمی و فنی نسبت به دانش بازار می‌دهند.

در این پژوهش آمده است که مدل نوآوری باز، شرکت‌های با فناوری بالا را با افزایش توانمندی‌های پژوهش و توسعه داخلی برای کسب دانش از منابع خارجی تحت عنوان جریان دانش داخلی و همچنین بیشترین استفاده از مسیر‌های کسب بازار برای تولید دانش داخلی تحت عنوان جریان دانش بیرونی هدایت می‌کند.

این پژوهش توضیح می‌دهد که تعریف ویژگی‌های شرکت‌های با فناوری بالا بر محور دو عامل انسان و فناوری استوار است؛ درگیری در فعالیت نوآوری، میزان پژوهش و توسعه، شدت پژوهش و توسعه، استخدام پژوهش و توسعه، کارکنان شایسته، میزان استفاده از فناوری و مالکیت فکری. 

به گفته این پژوهش از طرفی دو بعد کلیدی نوآوری باز شامل بعد انسانی و سازمانی می‌شود که بعد انسانی شامل رهبری، کار تیمی و انگیزه و بعد سازمانی شامل فرایند نوآوری باز، ساختار، ظرفیت‌ها و مدل کسب‌وکار می‌شود.

* فناوری و نوآوری باز

از دیدگاه پژوهشگران این پژوهش، با توجه به عواملی مانند چرخه عمر کوتاه فناوری، فناوری‌های در حال ظهور، هزینه‌ها و خطر‌های مرتبط با فناوری‌ها، جهانی شدن فرایند‌های پژوهش و توسعه، افزایش رقابت بین بنگاه‌ها در بازار محصولات خود و اهمیت رو به رشد سرمایه‌گذاری برای تأمین مالی ایده‌های کسب‌وکار، منابع فناوری خارجی اهمیت بسیاری دارند و جریانات دانش برای رقابت امری الزامی هستند.

در ادامه این پژوهش آمده است که این جریانات به‌طور خودکار جامه عمل نمی‌پوشند و شرکت‌ها باید مهارت‌های خود را برای حرکت به سمت آنها گسترش دهند.امروزه نوآوری مستلزم دانش پیچید‌ه‌ای است که تنها، شبکه گسترد‌های از متخصصان، توانایی آن را دارند یا باید نوآوری کرد یا باید مرد. این، موضوعی است که مدیران ارشد اجرایی بسیاری درستی آن را تأیید می‌کنند.

* تفاوت نوآوری خدماتی با تولیدی

در ادامه این پژوهش آمده است که خدمات در بیشتر سازمان‌های محصولی امری جانبی دانسته می‌شود که باید ارائه شود، اما ارائه آن تأثیری بر شکست یا پیروزی شرکت در بازار ندارد.

بر اساس یافته‌های این پژوهش می‌توان نتیجه گرفت که بالا رفتن مدیر خدمات تا سطوح مدیریت ارشد سازمان‌های محصولی نادر است و به بیان دیگر؛ افراد محصولی سکان داران و قدرتمندترین‌ها در مدل‌های کسب و کار محصول پایه هستند. برای روبه روشدن با یورش بخش‌های خدماتی می‌توان بر کمک آنها حساب کرد، به ویژه اگر بنا باشد از قدرت و اختیارات آنها کاسته شود.

به گفته این پژوهش مدل‌های کسب و کار خدمت پایه به گونه‌ای دیگر کار می‌کنند و پرچم‌داران خدمات به عنوان کلید پیروزی در رقابت افرادی بسیار توانمندند که می‌توانند به سادگی به بالاترین سمت‌های سازمانی برسند. 

در این پژوهش پس که این شرکت‌ها می‌توانند افراد محصولی قدرتمند نیز داشته باشند، اما مدیران خدماتی در سازمان‌های آنها غیرخودی نیستند و می‌توانند در تعیین راه آینده آنها نقش بازی کنند.

* مدل مفهومی جریان دانش در مدل نوآوری باز خدماتی

در این پژوهش آمده است با توجه به اینکه توانایی ایجاد شبکه ارتباطی تأثیرات مهمی در کارکرد شرکت‌ها دارد، لازم است که شرکت‌ها پیوند‌هایی گسترده و عمیق ایجاد کنند. در عین حال باید اطمینان حاصل کنند که ارزش دانشی که رو به داخل شرکت در جریان است، بیشتر از ارزش جریان دانش و تجرب‌های است که رو به خارج و به سوی رقیبان احتمالی است.

این پژوهش به بررسی متغیر‌های تأثیرگذار بر جریان دانش در نوآوری باز خدماتی پرداخته شده است. در این راستا متغیر‌ها به دو دسته متغیر‌های مستقل تحت عنوان اقدامات نوآوری باز خدماتی و متغیر‌های میانجی با نام فناوری اطلاعات و ارتباطات تقسیم و معرفی می‌شوند. 

برمبنای توانایی‌های ارائه شده در این پژوهش، مدل پیشنهادی برای توصیف اثرات بین قابلیت‌های فناوری ارتباطات و اطلاعات، اقدامات نوآوری باز خدماتی و منابع دانش در شکل زیر آورده شده است.

در این پژوهش آمده است که اقدامات نوآوری باز خدماتی در بستر و فضای شبکه دانشی شرکت خدماتی در داخل و ارتباط با شرکا،  مکمل‌ها، سرمایه‌گذاران، طرف‌های سوم و از همه مهمتر مشتریان امکان‌پذیر است. 

در پایان این پژوهش به نکته اشاره شده است که هنگامی که شرکت‌ها ساختار خود را برای حرکت به سمت نوآوری باز تغییر می‌دهند، باید زمینه تطابق دانش خارجی با ساختار و فرهنگ سازمان را فراهم آورند. 

در جمع‌بندی نهایی پژوهش حاضر آمده است که در مدل کسب‌وکار مبتنی بر نوآوری باز خدماتی، حامیان این شرکت‌ها نقش دروازه‌بان را در کنترل و فیلتر کردن، هدایت یا تغییر جریان اطلاعات بهتر یا بدتر از طریق جمع‌آوری فعال آنها، فراوری و بسته‌بندی ایفا می‌کنند.

این پژوهش به کوشش نجمه ملایی (دانشگاه علامه طباطبایی گروه مدیریت صنعتی تهران)، سعید طاهری (دانشگاه آزاد اسلامی گروه مدیریت تکنولوژی تهران)، کیوان سیفی (دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک گروه مدیریت بازرگانی) و عباس طهماسبی (دانشگاه امام حسین گروه مهندسی صنایع تهران) انجام شده است.