ارتفاع بلندترین نقطه در جهان چقدر است؟

ارتفاع بلندترین نقطه در جهان به معیار اندازه گیری آن بستگی دارد؛ اگر از سطح دریا سنجیده شود، قله اورست با ۸۸۴۸.۸۶ متر بی رقیب است. اما اگر فاصله از مرکز زمین ملاک باشد، قله چیمبورازو در اکوادور به دلیل برآمدگی استوایی زمین، دورترین نقطه از مرکز سیاره محسوب می شود. همچنین، اگر ارتفاع از پایه تا قله مد نظر باشد، کوه مائونا کیا در هاوایی که بخش عمده ای از آن زیر آب های اقیانوس آرام پنهان است، عنوان بلندترین کوه را به خود اختصاص می دهد.

مدت هاست که انسان ها در پی شناخت مرزهای زمین و آسمان هستند و این کنجکاوی، همواره سؤالاتی بنیادین را مطرح کرده است. یکی از این پرسش های دیرینه که ذهن بسیاری را به خود مشغول داشته، درباره بلندترین نقطه کره زمین است. آیا می توان با قاطعیت یک نام واحد را برای این عنوان برگزید؟ پاسخ این سؤال، به پیچیدگی های شکل سیاره ما و روش های متنوع اندازه گیری بازمی گردد. برخلاف تصور عمومی که بلافاصله نام اورست را به ذهن می آورد، تعریف بلندترین می تواند بسته به دیدگاه و معیارهای مورد استفاده، متفاوت باشد و ما را به نقاطی شگفت انگیز و کمتر شناخته شده رهنمون سازد.

در این سفر اکتشافی، پرده از رازهای پنهان بلندترین نقاط کره زمین برخواهیم داشت. ما نه تنها به قله های سر به فلک کشیده که نمادی از عظمت طبیعت هستند نگاه خواهیم کرد، بلکه به اعماق تاریخ، علم و ماجراجویی نیز سفر خواهیم کرد تا درکی جامع و کامل از این پدیده سحرانگیز به دست آوریم. این مقاله تلاش می کند تا با ارائه جزئیات دقیق و روایت های جذاب، شما را به همراه خود به اوج برساند و چشم اندازی تازه از شگفتی های جغرافیایی جهان به شما هدیه دهد.

معیارهای «بلندترین بودن»: سه راه برای نگاه کردن به جهان!

هنگامی که به دنبال یافتن بلندترین نقطه در جهان می گردیم، متوجه می شویم که این مفهوم بیش از یک تعریف ساده دارد. سیاره زمین، با ویژگی های منحصربه فرد خود، به ما اجازه می دهد تا این بلندترین بودن را از سه دیدگاه متفاوت مورد بررسی قرار دهیم. هر کدام از این معیارها، قله ای متفاوت را به عنوان قهرمان معرفی می کند و به درک عمیق تر ما از شکل و ساختار کره زمین کمک می کند.

۱. تعریف از سطح دریا: متداول ترین معیار

متداول ترین روش برای اندازه گیری ارتفاع کوه ها، سنجش فاصله عمودی آن ها از سطح متوسط دریا است. این روش، که از دیرباز در نقشه برداری ها و کتب جغرافیایی مورد استفاده قرار گرفته، به دلیل دسترسی نسبتاً آسان به یک نقطه مرجع جهانی و قابل فهم بودن برای عموم مردم، به معیار استاندارد تبدیل شده است. سطح دریا، به عنوان یک پایه تقریباً ثابت، نقطه ای است که می توان از آن برای مقایسه ارتفاعات در سراسر جهان استفاده کرد. این معیار به ما کمک می کند تا ارتفاع نسبی کوه ها را نسبت به فضایی که انسان ها و بیشتر موجودات زنده در آن زندگی می کنند، درک کنیم. وقتی از ارتفاع ۸۸۴۸ متری اورست سخن می گوییم، منظورمان دقیقاً همین فاصله از سطح دریا است.

۲. تعریف از مرکز زمین: نگاهی عمیق تر به شکل سیاره

زمین یک کره کاملاً گرد نیست؛ بلکه به دلیل چرخش حول محور خود، در ناحیه استوا کمی برآمده و در قطبین کمی فرورفته است. این شکل خاص که به آن «کره گون پخ» یا «کره وار پخ» (Oblate Spheroid) گفته می شود، به این معنی است که نقاط نزدیک تر به خط استوا، حتی اگر ارتفاع زیادی از سطح دریا نداشته باشند، از مرکز زمین دورتر هستند. این معیار، دیدگاهی کاملاً متفاوت به ما می دهد و به دلیل عدم یکنواختی شعاع زمین، قله ای را که از مرکز سیاره دورتر است، به عنوان بلندترین نقطه معرفی می کند. این دیدگاه علمی، به ما یادآوری می کند که هندسه زمین چقدر در تعاریف ما از مفاهیم جغرافیایی اهمیت دارد.

۳. تعریف از پایه کوه: برای کوه هایی با ریشه های پنهان

گاهی اوقات، عظمت واقعی یک کوه تنها با اندازه گیری ارتفاع آن از سطح دریا مشخص نمی شود. برخی از کوه ها، بخش عظیمی از توده خود را در زیر آب ها یا زیر پوسته زمین پنهان کرده اند. در این موارد، معیار ارتفاع از پایه تا قله وارد عمل می شود. این روش، به خصوص برای آتشفشان های زیردریایی یا کوه هایی که در کنار اقیانوس ها قرار دارند، بسیار روشنگر است. با استفاده از این معیار، می توانیم وسعت واقعی و ابعاد عظیم این ساختارهای طبیعی را درک کنیم، حتی اگر بخش کوچکی از آن ها برای چشم انسان قابل مشاهده باشد. این معیار به ما فرصت می دهد تا به کوه هایی که ریشه هایی عمیق در دل زمین دارند، نگاهی جامع تر بیندازیم.

قله اورست: بی رقیب در ارتفاع از سطح دریا (Highest from Sea Level)

اورست، نامی که اغلب با مفهوم بلندترین نقطه در جهان گره خورده است، واقعاً در یک معیار خاص بی همتاست: ارتفاع از سطح دریا. این قله نمادین، همواره مقصدی برای ماجراجویان و الهام بخش رویاهای بزرگ بوده و داستان های بسیاری را در دل خود جای داده است. با هر بار نگریستن به این غول یخی و سنگی، حس عظمت و احترام در وجود انسان زنده می شود.

۲.۱. معرفی و موقعیت: در قلب هیمالیا

قله اورست در رشته کوه هیمالیا، در مرز بین نپال و منطقه خودمختار تبت چین، واقع شده است. این کوه باشکوه که برای قرن ها در انزوا قرار داشت، اکنون به نمادی جهانی از چالش و استقامت تبدیل شده است. مردم محلی برای اورست نام هایی با مفاهیم عمیق و روحانی برگزیده اند: در نپال، آن را «ساگارماتا» می خوانند که به معنای «سر آسمان» است و در تبت، «چومولونگما» که «مادر مقدس جهان» را تداعی می کند. این نام ها نشان دهنده احترامی است که مردم بومی برای این قله باعظمت قائل هستند و آن را نه تنها یک کوه، بلکه یک موجود زنده با روحی جاودانه می دانند.

۲.۲. ارتفاع دقیق و تاریخچه اندازه گیری: گنجینه ای از دقت و چالش

ارتفاع رسمی و توافق شده قله اورست در حال حاضر ۸۸۴۸.۸۶ متر (حدود ۲۹٬۰۳۲ فوت) است. این رقم نتیجه چندین دهه تلاش علمی و نقشه برداری دقیق است. نخستین اندازه گیری های جدی در اواسط قرن نوزدهم توسط طرح نقشه برداری مثلثاتی بزرگ هند، تحت نظر سر جرج اورست، انجام شد. در سال ۱۸۵۶، ارتفاع اولیه ۸٬۸۴۰ متر گزارش شد و بعدها به افتخار جرج اورست، نام این قله از قله ۱۵ به اورست تغییر یافت. او خود با این نام گذاری مخالف بود، زیرا معتقد بود نام های محلی باید در اولویت باشند.

اندازه گیری ارتفاع اورست همواره با چالش هایی روبرو بوده است. لایه برف و یخ روی قله، فعالیت های صفحات تکتونیکی که باعث افزایش ارتفاع کوه می شوند (حدود ۴ میلی متر در سال)، و دشواری های فنی اندازه گیری در چنین ارتفاعی، همگی به این پیچیدگی افزوده اند. در طول دهه ها، ارقام متفاوتی از جمله ۸۸۴۸ متر، ۸۸۵۰ متر و حتی ۸۸۴۴.۴۳ متر (توسط چین بدون احتساب کلاهک برفی) گزارش شد. اما سرانجام، در سال ۲۰۱۰ و سپس مجدداً در ۸ دسامبر ۲۰۲۰، دولت های چین و نپال به توافق رسیدند و رقم ۸۸۴۸.۸۶ متر را به عنوان ارتفاع رسمی و معتبر اعلام کردند. این توافق، نتیجه همکاری تیمی از متخصصان تبتی و نپالی بود و نمادی از دوستی و همکاری بین دو کشور نیز محسوب می شد.

۲.۳. چالش ها، خطرات و تاریخچه صعود: رقص مرگ و زندگی

صعود به اورست، فراتر از یک چالش فیزیکی، یک نبرد ذهنی و روحی است. شرایط اقلیمی فوق العاده دشوار شامل بادهای شدید، دماهای انجمادآور، و سطح اکسیژن بسیار پایین (حدود یک سوم سطح دریا) آن را به یکی از مرگبارترین نقاط جهان تبدیل کرده است. ارتفاع زدگی، یخشار خومبو (منطقه ای پر از شکاف ها و برج های یخی متحرک)، و خطر بهمن های مهیب، از جمله موانع بی شماری هستند که کوهنوردان با آن ها مواجه می شوند.

با وجود این خطرات، رؤیای ایستادن بر بام جهان، هزاران نفر را به سمت این قله کشانده است. اولین صعود موفقیت آمیز در ۲۹ مه ۱۹۵۳ توسط ادموند هیلاری از نیوزلند و تنزینگ نورگای، شرپا نپالی، به انجام رسید. این دو قهرمان، نام خود را برای همیشه در تاریخ بشریت جاودانه کردند. پس از آن، صعودهای برجسته دیگری نیز رقم خورد، از جمله اولین صعود بدون اکسیژن مکمل در سال ۱۹۷۸ توسط رینولد مسنر و پیتر هابلر، و همچنین فرود بالگرد بر فراز قله در سال ۲۰۰۵ توسط دیدیر دلساله که نشان دهنده پیشرفت های چشمگیر در فناوری و جسارت انسانی بود.

۲.۴. اورست فراتر از یک کوه: تأثیرات جهانی

اورست تنها یک کوه نیست، بلکه یک پدیده جهانی با تأثیرات گسترده است. این قله نقش مهمی در اقتصاد محلی نپال و تبت ایفا می کند، زیرا هر ساله هزاران گردشگر و کوهنورد را به این منطقه جذب می کند. جواز صعود به اورست، که توسط دولت نپال صادر می شود، مبالغ گزافی دارد و منبع درآمد قابل توجهی برای این کشور است. از منظر علمی، اورست یک آزمایشگاه طبیعی منحصربه فرد برای مطالعه پدیده های زیستی و فیزیکی در ارتفاعات بالا است. به عنوان مثال، فشار اتمسفریک در قله اورست تنها حدود ۳۴ کیلوپاسکال (۲۵۵ تور) است و نقطه جوش آب به ۷۱ درجه سلسیوس (۱۶۰ درجه فارنهایت) می رسد، که نشان دهنده شرایط بسیار متفاوت با سطح دریاست.

قله اورست تنها یک کوه نیست، بلکه نمادی از روح تسلیم ناپذیر انسان در برابر چالش های طبیعت و انگیزه ای برای فراتر رفتن از محدودیت هاست.

قله چیمبورازو: نزدیک ترین نقطه به ستاره ها (Highest from Earth’s Center)

در حالی که اورست پادشاه مطلق ارتفاع از سطح دریا است، زمین داستانی دیگر را در مورد بلندترین نقطه از مرکز خود روایت می کند. این داستان ما را به آمریکای جنوبی، به سرزمین آتشفشان های سر به فلک کشیده و مناظر خیره کننده می برد، جایی که قله ای کمتر شناخته شده، عنوانی بی بدیل را به خود اختصاص داده است.

۳.۱. معرفی و موقعیت: آتشفشان خاموش اکوادور

قله چیمبورازو، یک آتشفشان چینه ای (Stratovolcano) غیرفعال و باشکوه، در قلب اکوادور، یکی از کشورهای زیبای آمریکای جنوبی، قرار دارد. این کوه بخشی از رشته کوه آند است و با طبیعت بکر و چشم اندازهای دلنشین خود، بازدیدکنندگان را مجذوب می کند. چیمبورازو برای قرن ها الهام بخش بومیان منطقه بوده و با پوششی از برف و یخ، خود را در میان ابرها پنهان کرده است. آخرین فوران این آتشفشان به حدود ۵۵۰ سال پس از میلاد مسیح بازمی گردد و امروزه به عنوان یک گواه خاموش از قدرت های زمین شناسی، ایستاده است.

۳.۲. چرا چیمبورازو از مرکز زمین بلندتر است؟ توضیح علمی ساده

راز برتری چیمبورازو در نزدیکی آن به خط استوا نهفته است. همانطور که پیشتر اشاره شد، زمین یک کره کامل نیست، بلکه به دلیل نیروی گریز از مرکز ناشی از چرخش خود، در ناحیه استوایی کمی برآمده تر است. این برآمدگی استوایی باعث می شود که نقاط واقع در این منطقه، از مرکز زمین دورتر باشند. چیمبورازو تنها حدود یک درجه از خط استوا فاصله دارد، در حالی که اورست در عرض جغرافیایی حدود ۲۸ درجه شمالی قرار گرفته است. این تفاوت موقعیت جغرافیایی، مزیت قابل توجهی به چیمبورازو می بخشد.

به زبان ساده، کره زمین در ناحیه استوا دارای کمر پهن تری است. چیمبورازو دقیقاً روی این کمر قرار دارد. بنابراین، حتی اگر ارتفاع آن از سطح دریا کمتر از اورست باشد، به دلیل قرار گرفتن بر روی این برآمدگی طبیعی زمین، قله آن از مرکز زمین دورتر است. فاصله تقریبی قله چیمبورازو از مرکز زمین حدود ۶۳۸۴.۴ کیلومتر تخمین زده می شود، در حالی که این فاصله برای اورست حدود ۶۳۸۲.۳ کیلومتر است. این یعنی چیمبورازو تقریباً ۲.۱ کیلومتر یا ۲۱۰۰ متر از اورست نسبت به مرکز زمین دورتر است، که این تفاوت آن را به نزدیک ترین نقطه روی سطح زمین به فضا تبدیل می کند.

۳.۳. ارتفاع از سطح دریا و چالش های صعود

ارتفاع قله چیمبورازو از سطح دریا حدود ۶۲۶۸ متر است. این رقم اگرچه قابل توجه است، اما آن را در رده قله های هفت هزار متری یا هشت هزار متری مانند اورست قرار نمی دهد. با این حال، نباید سختی های صعود به چیمبورازو را دست کم گرفت. با وجود ارتفاع کمتر از سطح دریا در مقایسه با اورست، مسیرهای صعود به چیمبورازو به دلیل شیب های تند، یخچال های طبیعی پیچیده، و تغییرات آب و هوایی ناگهانی، چالش برانگیز و نیازمند مهارت های کوهنوردی حرفه ای است. اولین تلاش های جدی برای صعود به چیمبورازو در اواخر قرن نوزدهم صورت گرفت و بسیاری از کوهنوردان بزرگ تاریخ در این مسیر به رقابت پرداخته اند. این کوه نیز، مانند اورست، نیازمند آمادگی جسمانی بالا و تجربه ای غنی در کوهنوردی است.

مائونا کیا: بلندترین کوه از پایه تا قله (Tallest Mountain from Base to Peak)

تصور کنید کوهی وجود دارد که با عظمت خود، اقیانوس را نیز در بر گرفته است؛ کوهی که بخش اعظم آن از دید پنهان است و تنها نوک آن به آسمان سر می کشد. این تصویر، توصیفی دقیق از مائونا کیا است، قهرمان بی بدیل در معیار بلندترین از پایه تا قله.

۴.۱. معرفی و موقعیت: گنبد پنهان هاوایی

مائونا کیا یک آتشفشان خاموش در جزیره بزرگ هاوایی، واقع در اقیانوس آرام است. این کوه، که به معنای کوه سفید در زبان محلی هاوایی است، به دلیل قله های پوشیده از برف در زمستان به این نام خوانده می شود. مائونا کیا بخشی از مجموعه ای از آتشفشان های سپر (Shield Volcano) است که جزایر هاوایی را تشکیل داده اند و ریشه های عمیقی در بستر اقیانوس دارند. این کوه به دلیل قرار گرفتن در منطقه ای با آسمان فوق العاده صاف و تاریک، میزبان برخی از بزرگ ترین رصدخانه های جهان است و به عنوان یکی از بهترین مکان ها برای ستاره شناسی در نظر گرفته می شود.

۴.۲. دلیل برتری مائونا کیا: غول پنهان در اعماق

چیزی که مائونا کیا را در مقایسه با اورست و چیمبورازو منحصر به فرد می کند، وسعت عظیم آن است که بخش قابل توجهی از آن زیر سطح آب های اقیانوس آرام پنهان شده است. در حالی که تنها حدود ۴۲۰۵ متر (۱۳,۷۹۶ فوت) از قله مائونا کیا بالاتر از سطح دریا قرار دارد، پایه آن بیش از ۶۰۰۰ متر (حدود ۱۹,۷۰۰ فوت) به زیر آب فرو رفته است. این به این معنی است که کل ارتفاع مائونا کیا از پایه آن در بستر اقیانوس تا بلندترین نقطه قله، به بیش از ۱۰,۲۰۰ متر (۳۳,۵۰۰ فوت) می رسد. این ارتفاع، آن را به بلندترین کوه جهان از پایه تا قله تبدیل می کند، و به شکل قابل توجهی از اورست نیز بلندتر است.

برای تصور بهتر این مفهوم، می توان مائونا کیا را به یک کوه یخ تشبیه کرد. همانطور که بخش اعظم یک کوه یخ زیر آب است و تنها نوک آن نمایان می شود، مائونا کیا نیز با ریشه های عمیق خود در اقیانوس، عظمت واقعی اش را پنهان کرده است. این ویژگی مائونا کیا را نه تنها یک جاذبه طبیعی، بلکه یک پدیده زمین شناختی شگفت انگیز می سازد که ابعاد واقعی آن تنها با در نظر گرفتن کل توده آن قابل درک است.

مقایسه جامع و جدول خلاصه: سه قهرمان، سه معیار!

پس از بررسی دقیق هر یک از این قله های باشکوه، اکنون زمان آن فرا رسیده است که آن ها را در کنار هم قرار دهیم و عظمت هر کدام را از دیدگاه های متفاوت، در قالب یک مقایسه جامع به تصویر بکشیم. این مقایسه نه تنها به درک بهتر بلندترین بودن کمک می کند، بلکه نشان می دهد که چگونه معیارهای مختلف می توانند نتایج متفاوتی را به همراه داشته باشند.

۵.۱. جدول مقایسه دقیق

در جدول زیر، اطلاعات کلیدی سه قله برجسته جهان را با معیارهای مختلف آورده ایم تا تصویری واضح از هر یک ارائه شود:

معیار	قله اورست	قله چیمبورازو	کوه مائونا کیا
موقعیت	نپال / تبت (آسیا)	اکوادور (آمریکای جنوبی)	هاوایی (اقیانوس آرام)
نوع کوه	کوهستان هیمالیا	آتشفشان چینه ای (غیرفعال)	آتشفشان سپر (غیرفعال)
ارتفاع از سطح دریا	۸۸۴۸.۸۶ متر	۶۲۶۸ متر	۴۲۰۵ متر (بخش روی آب)
فاصله از مرکز زمین	۶۳۸۲.۳ کیلومتر	۶۳۸۴.۴ کیلومتر	۶۳۷۸.۱ کیلومتر (پایه تا مرکز زمین)
ارتفاع از پایه تا قله	حدود ۴۶۰۰ متر (از فلات تبت)	حدود ۴۱۲۲ متر	بیش از ۱۰۲۰۰ متر
لقب	بلندترین از سطح دریا	بلندترین از مرکز زمین	بلندترین از پایه تا قله

این سه قله، هر کدام به نوبه خود، نمادی از بلندترین بودن هستند و نشان می دهند که عظمت طبیعت را نمی توان تنها با یک معیار سنجید.

۵.۲. بلندترین های دیگر: فراتر از سه قهرمان

جهان مملو از قله های سر به فلک کشیده ای است که هر یک زیبایی و چالش های خاص خود را دارند. علاوه بر سه قهرمان اصلی، نگاهی به برخی دیگر از بلندترین نقاط جهان نیز خالی از لطف نیست:

K2: دومین قله بلند جهان و چالش برانگیزترین

پس از اورست، عنوان دومین قله بلند جهان به K2 (یا چُوگوری) تعلق دارد. این قله با ارتفاع ۸۶۱۱ متر از سطح دریا، در رشته کوه قره قروم در مرز پاکستان و چین واقع شده است. K2 به دلیل مسیرهای صعود فوق العاده فنی، شرایط آب و هوایی بسیار خشن و آمار بالای مرگ و میر کوهنوردان، به عنوان یکی از چالش برانگیزترین و مرگبارترین قله های جهان شناخته می شود. صعود به K2 نیازمند مهارت های بسیار بالا، تجربه فراوان و روحیه ای بی باک است.

قله کانگچنجونگا: سومین غول هیمالیا

کانگچنجونگا، سومین قله بلند جهان، با ارتفاع ۸۵۸۶ متر از سطح دریا، در شرق هیمالیا و در مرز نپال و ایالت سیکیم هند قرار دارد. این کوه باشکوه نیز به دلیل وسعت عظیم، یخچال های طبیعی بزرگ و شرایط آب و هوایی دشوار، مقصدی برای کوهنوردان حرفه ای است. نام کانگچنجونگا به معنای پنج گنجینه بزرگ برف است که اشاره به پنج قله اصلی آن دارد.

عمیق ترین نقطه زمین: گودال ماریانا

برای تکمیل تصویر شگفتی های ارتفاعی زمین، بد نیست به عمیق ترین نقطه شناخته شده در جهان نیز اشاره کنیم: گودال ماریانا. این گودال اقیانوسی، واقع در غرب اقیانوس آرام، دارای عمقی بیش از ۱۱۰۰۰ متر (۳۶۰۰۰ فوت) است و نقطه چالشر دپ عمیق ترین قسمت آن محسوب می شود. مقایسه این عمق با ارتفاع اورست، مقیاس باورنکردنی پستی و بلندی های سیاره ما را به خوبی نشان می دهد.

نتیجه گیری: کدام یک واقعاً بلندترین است؟

سفر ما به بلندترین نقاط جهان به پایان رسید و اکنون با وضوح بیشتری می توانیم به این پرسش دیرینه پاسخ دهیم. دریافتیم که پاسخ به ارتفاع بلندترین نقطه در جهان چقدر است؟ به سادگی یک عدد یا یک نام نیست، بلکه به چگونه اندازه گیری می کنیم بستگی دارد. هر یک از قله های اورست، چیمبورازو و مائونا کیا، در معیار خاص خود قهرمان هستند و این تنوع، به غنای درک ما از سیاره زمین می افزاید.

اورست با شکوه و عظمت خود، همچنان نماد بی رقیب ارتفاع از سطح دریا باقی می ماند و داستان های بی پایانی از شجاعت و استقامت انسانی را در دل خود جای داده است. چیمبورازو، با موقعیت منحصربه فرد خود بر روی برآمدگی استوایی زمین، خود را به نزدیک ترین نقطه به فضا تبدیل کرده و یادآور شکل کروی خاص سیاره ماست. و مائونا کیا، با ریشه های عمیق خود در بستر اقیانوس، بزرگترین کوه از پایه تا قله را به نمایش می گذارد و عظمت پنهان طبیعت را به رخ می کشد.

این سه قله، نه تنها نقاطی بلند بر روی نقشه جهان هستند، بلکه پنجره ای به سوی دانش، ماجراجویی و زیبایی های بی پایان طبیعت می گشایند. آن ها به ما یادآوری می کنند که جهان اطرافمان پر از شگفتی هایی است که تنها با تغییر دیدگاه و کنجکاوی، می توانیم آن ها را کشف کنیم. باشد که این اکتشافات، الهام بخش ما برای کاوش های بیشتر و درک عمیق تر از سیاره زنده مان باشد.